ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ – ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਨਿਗੁਣਾ ਉਪਰਾਲਾ.......... ਸੰਪਾਦਕੀ / ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ (ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ)


ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀ ਕਾਫੀ ਜਿ਼ਆਦਾ ਫਿ਼ਕਰਮੰਦੀ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਏਨੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਚੇਤੰਨਤਾ ਦਾ ਹੋਣਾ ਅਤਿ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਦੁਹਾਈ ਪਾਉਣ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਅਹਿਦ ਲਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਸ਼ੁਭ ਸ਼ਗਨ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦੂਸਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਢਾਹ ਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਫੈਸ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਂ ਸਟੇਟਸ ਸਿੰਬਲ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਕਹਾਉਣ ਵਾਲ਼ੇ ਲੋਕ ਪੰਜਾਬੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਨਾਲ਼ ਹੇਜ ਜਤਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇ ਦੂਜਾ ਪੱਖ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਵੀ ਪਾਰ ਕਰ ਲਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਧਰਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ਼ੋਂ ਵੀ ਜਿ਼ਆਦਾ ਮੋਹ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ਼। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਲੋਕ ਸਾਹਿਤਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਸੰਗੀਤਕ ਮਹਿਫਿ਼ਲਾਂ ਦਾ, ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗ੍ਰਜ਼ੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਓਧਰ ਵੀ ਹੁਣ ਸਾਈਨ ਬੋਰਡ ਜਾਂ ਹੋਰਡਿੰਗ ਵਗੈਰਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਆਮ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸੋ ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਨ ਦਾ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਤੇ ਨਿਗੂਣਾ ਜਿਹਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ ਤੇ ਜੁਗਨੂੰ ਵਾਂਗਰ ਹਨੇਰ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦ ਯਤਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਸਾਲ ਦੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕੋਨੇ ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਅਣਗਿਣਤ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਣਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਬੈਠੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਾਰਥਕ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਜਾਪਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਅਤੇ ਮੰਗ ਨੇ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਅਕਿਹ ਸਕੂਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ ਦੇ ਨਵੇਂ ਅੰਕ ਦੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਹਿੰਦੀ ਤਾਂਘ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਅਕਿਹ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨਿਵੇਕਲ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਭਰਦੀ ਹੈ।

ਦਸੰਬਰ 2008 ਵਿਚ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਾਸੀ ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ ਨੇ ਬੈਠੇ ਬੈਠਿਆਂ ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਉਲੀਕੀ ਤੇ ਇਹ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ।

ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਵੀ ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ਼ ਫ਼ਰੀਦ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਧਰਤੀ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਤੋਂ ਜਨਮ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲ਼ੇ ਲੱਭ ਲਏ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਮੇਰਾ ਸਾਥੀ ਰਿਸ਼ੀ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਛੱਡ ਕੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਜਾ ਵਸਿਐ ਪਰ ਸਾਡਾ ਰਾਬਤਾ ਲਗਾਤਾਰ ਕਾਇਮ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਦੇਸੋ਼ਂ ਵਿਦੇਸ਼ੋਂ ਅਨੇਕਾਂ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਸਾਂਝ ਪੁਆਈ ਹੈ ।

ਇਹ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਲਈ ਬੜਾ ਕੁਝ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਹੀ ਸਾਡੇ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਅਹਿਸਾਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜ਼ਰੀਏ ਹੀ ਸਾਡਾ ਗਿਆਨ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਹੋਰ ਅਮੀਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਇਹ ਸੌ਼ਕ ਸਾਨੂੰ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੋ ਦੋਸਤੋ ਵਾਹ ਲੱਗਦੀ ਅਸੀਂ ਆਪ ਸੱਭ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ, ਸੂਝ ਨਾਲ਼ ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ ਜ਼ਰੀਏ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀ ਬੁੱਕਲ਼ ਦਾ ਨਿੱਘ ਮਾਣਦੇ ਰਹਾਂਗੇ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਮਹਿਕ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਹਰ ਨੁੱਕਰ ਤੱਕ ਖਿਲਾਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ।

ਦੋਸਤੋ ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਹਰ ਵਿਧਾ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਅਧੀਨ ਗ਼ਜ਼ਲ , ਕਵਿਤਾ, ਗੀਤ, ਕਹਾਣੀ, ਵਿਅੰਗ, ਲੇਖ ਆਦਿ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਹੋਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਸ ਸਾਲ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਕਾਲਮ ‘ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਤੇ ‘ਨਵਾਂ ਸਾਹਿਤ ਨਵੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ’ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਅਧੀਨ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਸਾਹਿਤ ਨਵੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਧੀਨ ਆ ਰਹੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਸੋ ਦੋਸਤੋ ਸ਼ਬਦ ਸਾਂਝ ਦੀ ਸਾਲਗਿਰਾਹ ਦੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਆਪ ਸੱਭ ਦੇ ਵਡਮੁੱਲੇ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵਡੇਰੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖਾਂਗੇ।

ਤੱਤ ਲੀਲਾ..........ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਦਰਸ਼ਨ ਬੁੱਟਰ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਵੀ)


ਜਗਿਆਸਾ

ਰੰਗ ਬਿਰੰਗੀਆਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੀ
ਕਬਰ ਹੈ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ
ਸੱਜਰੇ ਫੁੱਲ
ਕੰਬ ਰਹੇ ਮੇਰੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ

ਕਿਵੇਂ ਝੱਲਾਂ
ਸਿਜਦੇ ਵਿਚ ਝੁਕਣ ਦਾ ਦਰਦ

ਹਾਸ਼ੀਏ ਦੇ ਕੈਦ ਅੰਦਰ
ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਦਮ ਘੁਟਦਾ ਹੈ
ਹਾਸੀ਼ਏ ਦੇ ਬਾਹਰ ਵੀ
ਸੰਸਿਆਂ ਦੀ ਵਲਗਣ ਹੈ

ਝਾਂਜਰ ਦੇ ਬੋਰ ਛਣਕਦੇ ਨਹੀਂ
ਬਸ ਰੜਕਦੇ ਨੇ
ਅੱਖ ਦਾ ਸੁਰਮਾਂ ਫੈਲ ਜਾਂਦਾ
ਖ਼ਾਬਾਂ ‘ਚ ਕਾਲ਼ਖ ਬਣ ਕੇ

ਪਲਕਾਂ ਭਰਦੀ ਹਾਂ
ਤਾਂ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ ਹਵਾਵਾਂ
ਖਿੜ ਖਿੜ ਹੱਸਦੀ ਹਾਂ
ਤਾਂ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ ਦਰਗਾਹਾਂ

ਅੰਦਰਲੇ ਨੰਗੇ ਸੱਚ ਨੂੰ
ਕਿਵੇਂ ਪਹਿਨਾਵਾਂ ਹਰਫ਼ਾਂ ਦਾ ਜਾਮਾ
ਬਾਹਰਲੇ ਕੱਜੇ ਕੂੜ ਨੂੰ
ਕਿਵੇਂ ਕਰਾਂ ਤਾਰ ਤਾਰ

ਅੱਗ 'ਤੇ ਤੁਰਦੀ ਹਾਂ
ਬਰਫ਼ ਦਾ ਦੀਵਾ ਲੈ ਕੇ
ਇਹ ਲੱਭਣ
ਕਿ ਮੇਰਾ ਕੀ ਗੁਆਚਾ ਹੈ

ਤੂੰ ਬਾਹਵਾਂ ਤਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਗੁਰੂਦੇਵ!
ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਆਕਾਸ਼ ਢੂੰਡਣਾ ਹੈ
ਤੇਰੇ ਪਾਸਾਰ ਵਿਚੋਂ........

.....ਗੁਰੂਦੇਵ.....

ਇਕ ਅੱਗ ਹੈ
ਜੋ ਨਿਰੰਤਰ ਸੁਲਘਦੀ
ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ 'ਚ...ਸਾਹਾਂ 'ਚ
ਹੰਝੂਆਂ 'ਚ ਹਾਸਿਆਂ 'ਚ
ਰੁਦਨ 'ਚ...ਰੰਗ ਤਮਾਸਿ਼ਆਂ 'ਚ

ਇਕ ਪੌਣ ਹੈ
ਜੋ ਨਿਰੰਤਰ ਵਗਦੀ
ਜਿਸਮਾਂ 'ਚ...ਰੂਹ ਦੇ ਖਲਾਵਾਂ 'ਚ
ਸੂਖ਼ਮ ਤੇ ਸਥੂਲ ਭਾਵਨਾਵਾਂ 'ਚ
ਅੰਤਰ ਮਨ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ 'ਚ

ਇਕ ਨੀਰ ਹੈ
ਜੋ ਨਿਰੰਤਰ ਵਹਿੰਦਾ
ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਉਮੰਗਾਂ 'ਚ
ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਰੰਗਾਂ 'ਚ
ਪੰਛੀਆਂ ਪਤੰਗਾਂ 'ਚ

ਇਕ ਮਿੱਟੀ ਹੈ
ਜੋ ਨਿਰੰਤਰ ਉੱਡਦੀ
ਮੁਹੱਬਤ 'ਚ...ਮਾਇਆ 'ਚ
ਫੈਲਦੀ ਸਿਮਟਦੀ ਛਾਇਆ 'ਚ
ਹਰ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀ ਕਾਇਆ 'ਚ

ਇਕ ਆਕਾਸ਼ ਹੈ
ਜੋ ਨਿਰੰਤਰ ਵਸਦਾ
ਕਲਬੂਤਾਂ 'ਚ ...ਰੂਹਾਂ 'ਚ
ਅਨੰਤਾਂ 'ਚ ... ਜੂਹਾਂ 'ਚ
ਗੁੰਬਦਾਂ 'ਚ... ਖੂਹਾਂ 'ਚ

ਅਨੰਤ ਕਾਲ ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਹੈ ਇਹ ਲੀਲਾ
ਅਸੀਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਾਵੇ
ਖੇਡਦੇ ਖੇਡਦੇ ਸੌਂ ਜਾਈਏ ਏਸੇ ਮਿੱਟੀ ਅੰਦਰ

ਫੁੱਲ ਤੇਰੇ ਲਈ ਖਿੜਦੇ
ਪੰਛੀ ਤੇਰੇ ਲਈ ਗਾਉਂਦੇ
ਕੁਦਰਤ ਤੇਰੇ ਲਈ ਮੌਲ਼ਦੀ
ਮੈਂ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਹਾਂ
ਕੋਰੀ ਕੈਨਵਸ ਲਈ ਸਾਰੇ ਰੰਗ ਲੈ ਕੇ......




ਸੱਜਣਾ ਰਾਂਗਲਿਆ........... ਗੀਤ / ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ


(ਡਾ. ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ....)

ਇਕ ਭਟਕਣ ਸਾਡੇ ਪੱਲੇ, ਵੇ ਸੱਜਣਾ ਰਾਂਗਲਿਆ
ਬਸ ਦੀਦ ਤੇਰੀ ਲਈ ਝੱਲੇ, ਵੇ ਸੱਜਣਾ ਰਾਂਗਲਿਆ

ਸਮਝਾਇਆਂ ਨਾ ਸਮਝਣ ਅੱਖੀਆਂ
ਤੇਰੇ ਰਾਹੀਂ ਵਿਛ ਵਿਛ ਥੱਕੀਆਂ

ਲੱਖ ਸੁਨੇਹੇ ਘੱਲੇ, ਵੇ ਸੱਜਣਾ ਰਾਂਗਲਿਆ...

ਹੂਕ ਦਿਲੇ ਦੀ ਦਿੰਦੀ ਤਾਹਨੇ
ਜਾਨ ਨਿਕਲ਼ਦੀ ਜਾਪੇ ਜਾਨੇ
ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੱਲੇ, ਵੇ ਸੱਜਣਾ ਰਾਂਗਲਿਆ…

ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਹੋਏ
ਰੱਤ ਸੁਕਾਉਂਦੇ ਸੁਪਨੇ ਮੋਏ
ਸਾਥੀ ਦਰਦ ਅਵੱਲੇ, ਵੇ ਸੱਜਣਾ ਰਾਂਗਲਿਆ...

ਜਾਣ ਅਸ਼ੋਕ ਦਿਲੇ ਦੀ ਪੀੜਾ
ਡਾਹ ਕੇ ਬੈਠੀ ਰੰਗਲਾ ਪ੍ਹੀੜਾ
ਸਾਰੇ ਰੰਗ ਉਡ ਚੱਲੇ, ਵੇ ਸੱਜਣਾ ਰਾਂਗਲਿਆ...

ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਕ ਆਵਾਜ਼.........ਗ਼ਜ਼ਲ / ਵਿਜੈ ਵਿਵੇਕ


ਮੇਰੀ ਮੈਂ ਨੇ ਮੈਥੋਂ ਏਥੋਂ ਤੀਕਰ ਵੀ ਕਰਵਾਇਆ
ਚੋਚਲਿਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਚੋਂ ਖੋਹ ਕੇ ਮੈਂ ਗਿਰਝਾਂ ਨੂੰ ਪਾਇਆ

ਕੰਡੇ, ਕਿਰਚਾਂ, ਨਸ਼ਤਰ, ਖ਼ੰਜਰ, ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਰਮਾਇਆ
ਇਹ ਕਿਸਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਿ ਜਿਸ ਨੇ ਰਾਤ ਦਿਨੇ ਤੜਪਾਇਆ

ਤੂੰ ਸਰਵਰ ਤੂੰ ਪਾਕ ਪਵਿੱਤਰ, ਮੈਂ ਪੱਥਰ ਮੈਂ ਪਾਪੀ

ਕਿਸ ਰਾਤੇ ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਸੁੱਤਾ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਜਗਾਇਆ

ਹਾਲੇ ਤੀਕਰ ਤਾਂ ਚੇਤੇ ਨੇ ਸਭ ਯਾਰਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ
ਇਹ ਚਿਹਰੇ ਵੀ ਭੁੱਲ ਜਾਵਣ ਤੂੰ ਇੰਜ ਨਾ ਕਰੀਂ ਖ਼ੁਦਾਇਆ

ਯਾਦ ਆਏਗੀ ਟੁੱਟੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਤੇ ਖ਼ਸਤਾ ਜਿਹੇ ਚੱਪੂ
ਇਕ ਸੁੱਕਾ ਦਰਿਆ ਜਦ ਤੇਰੇ ਗਲ਼ ਤੀਕਰ ਚੜ੍ਹ ਆਇਆ

ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਕ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣੀ ਸੀ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਲੈਂਦੀ ਸੀ
ਮੈਂ ਕੀ ਜਾਣਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਕਿਹੜੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬੁਲਾਇਆ


ਰਹੇ ਜਦ ਨਾ ਹਾਣੀ..........ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ (ਯੂ.ਕੇ)


ਮਸਾਣਾਂ ਜਾਂ ਮੜ੍ਹੀਆਂ 'ਤੇ ਬਾਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ
ਘਰਾਂ ਦੇ ਕਦੋਂ ਪਰ ਸੰਭਾਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ

ਹਨੇਰੇ ਦੇ ਜਦ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਬੀਜ ਬੀਜੇ
ਅਸੀਂ ਵੀ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਉਗਾ ਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ

ਲਗਾਵਾਂਗੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਦੀਵੇ ਦੀ ਮੂਰਤ

ਬੱਸ ਏਦਾਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਕਹਾ ਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ

ਗਤੀ ਜੇ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੇਗੀ
ਤਾਂ ਹਿੱਕਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੁਪਾ ਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ

ਰਹੇ ਜਦ ਨਾ ਹਾਣੀ ਅਸੀਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ
ਤਾਂ ਆਪੇ ਹੀ ਅਪਣੇ ਬੁਝਾ ਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ


ਆਖਦੈ ਮੈਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਜੀਤ ਜੱਜ (ਪ੍ਰੋ.)


ਮੇਰੀਆਂ ਤਲ਼ੀਆਂ 'ਤੇ ਦੀਵਾ, ਰੋਜ਼ ਇਕ ਧਰਦਾ ਏ ਉਹ
ਮੀਟ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਤੁਰਾਂ, ਇਹ ਆਸ ਵੀ ਕਰਦਾ ਏ ਉਹ

ਆਖਦੈ ਮੈਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਾਂਗ ਤੂੰ ਹੋ ਜਾ ਅਥਾਹ,
ਆਪ ਇਕ ਵੀ ਬੂੰਦ ਨੂੰ, ਕਰਨੋਂ ਫਨਾਹ ਡਰਦਾ ਏ ਉਹ

ਪਿੱਠ ਵਿਚ ਖੰਜ਼ਰ ਖੁਭੋ ਕੇ, ਉਸ ਨੇ ਹੌਕਾ ਭਰ ਲਿਆ

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਦਰਦ, ਮੇਰੇ ਹੋਣ ਦਾ ਜਰਦਾ ਏ ਉਹ

ਇਕ ਨਦੀ ਉਸ ਦੇ ਵੀ ਥਲ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਗੁਜ਼ਰੀ ਹੋਏਗੀ
ਬੈਠ ਕੇ ਰੇਤਾ 'ਤੇ, ਚਸ਼ਮੇ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਏ ਉਹ

ਸੋਚ ਉਸ ਦਾ ਡੁਬਣਾ ਕਿੰਨਾ ਵਚਿੱਤਰ ਹੋਏਗਾ
ਖ਼ਾਬ ਦੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਚਿ, ਸਾਗਰ ਅੱਖ ਦਾ ਤਰਦਾ ਏ ਉਹ

ਬਰਫ਼ ਜਦ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ, ਉਹ ਪਹਿਨਦੈ ਅੱਗ ਦਾ ਲਿਬਾਸ
ਜਿਸ ਘੜੀ ਮੈਂ ਪਿਘਲਦਾ ਹਾਂ, ਉਸ ਘੜੀ ਠਰਦਾ ਏ ਉਹ

ਸੋਚਦੈ, ਤੋੜੇਗਾ ਮੇਰੀ ਤਪਸ਼ ਦਾ ਆਖਿਰ ਗ਼ਰੂਰ
ਇਸ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿਚ ਹਮੇਸ਼ਾ, ਥਾਂ-ਕੁ-ਥਾਂ ਵਰ੍ਹਦਾ ਏ ਉਹ


ਖ਼ੰਜਰ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨਾਲ਼..........ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਪਾਲ ਘਈ (ਪ੍ਰੋ.)

ਅਪਣੇ ਬਦਨ ਤੋਂ ਹਰ ਕੁਈ ਪੱਤਾ ਬਦਲ ਲਿਆ
ਮੌਸਮ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਰੁੱਖ ਨੇ ਵੀ ਚਿਹਰਾ ਬਦਲ ਲਿਆ

ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਰ ਦਾ ਹੈ ਜ਼ਾਇਕਾ ਬਦਲ ਲਿਆ
ਮੰਜ਼ਲ ਕਰੀਬ ਆਈ, ਤਾਂ ਰਸਤਾ ਬਦਲ ਲਿਆ

ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰ ਲਿਆ ਤਬਦੀਲ ਇਸ ਕਦਰ

ਦਿਲ ਨੂੰ ਬਦਲ ਨਾ ਪਾਏ, ਤਾਂ ਚਿਹਰਾ ਬਦਲ ਲਿਆ

ਸਾਡੇ ਗੁਨਾਹ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਤਾਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੈਂ ਸੌ਼ਕ ਨਾਲ਼
ਅਪਣਾ ਜਾਂ ਜਿ਼ਕਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਵਰਕਾ ਬਦਲ ਲਿਆ

ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ ਜਨੂੰਨ ਮੁਸਲਸਲ ਸਕੂਨ ਨਾਲ਼
ਪੱਥਰ ਬਦਲ ਲਿਆ, ਕਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਬਦਲ ਲਿਆ

ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਨੋਕ ਖੋਭ ਕੇ ਦੁਖ ਸੁਖ ਫਰੋਲਦੈ
ਖੰਜਰ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨਾਲ਼ ਹੈ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਦਲ ਲਿਆ


ਦਰਦ ਦੀ ਗੰਗਾ ਵਗੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ


ਲਾਟ ਹੈ ਇਕ ਜਾ ਰਹੀ ਉਡਦੇ ਪਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼
ਦਰਦ ਦੀ ਗੰਗਾ ਵਗੇ ਸਹਿਮੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਖ਼ੂਬ ਹੈ ਅੰਦਾਜ਼ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅਮੀਰੀ ਦੇਣ ਦਾ
ਕਰਦ ਸੋਨੇ ਦੀ ਟਿਕਾ ਗਏ ਆਂਦਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਧੜਕਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਮਿਲਾ ਦੇ ਤਾਲ ਤੂੰ ਏਧਰ ਅਸੀਂ

ਛਾਲਿਆਂ ਦੇ ਬੋਰ ਪਹਿਨੇ ਝਾਂਜਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਫੇਰ ਕੀ ਜੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਪੰਛੀ ਨਹੀਂ ਅਸਮਾਨ ਤਕ
ਮਰ ਕੇ ਉਡਦੇ ਖੰਭ ਉਸਦੇ ਅੰਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਹੰਸ ਤੇ ਬਗਲੇ ਪਛਾਣੇ ਜਾਣਗੇ ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਚੋਗ ਪਾ ਦੇ ਕੰਕਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਨੇਰ੍ਹੀਆਂ ਵਿਚ ਬਿਰਖ ਤੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਇੱਕੋ ਹਸ਼ਰ ਹੈ
ਆਦਮੀ ਦਾ ਦਿਲ ਤੇ ਪੱਤੇ ਥਰਥਰਾਂਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਇਹ ਕਦੋਂ ਚੱਲੇਗਾ ਬਣਕੇ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦਾ ਹਮਸਫ਼ਰ
ਦੌੜਦਾ ਈਮਾਨ ਹਾਲੇ ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਪੂਰਨਾ ਤੂੰ ਜੋਗ ਲੈ ਕੇ ਮੁਕਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਨਹੀਂ
ਆਤਮਾ ਤੜਪੇਗੀ ਤੇਰੀ ਸੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਸਿ਼ਅਰ 'ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਨਾ ਦੇਈਂ ਦਾਦ ਪਰ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰ
ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਤੜਪਿਆ ਹਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼


ਆਜ਼ਾਦੀ.......... ਨਜ਼ਮਾਂ / ਤਾਰਿਕ ਗੁੱਜਰ ( ਪਾਕਿਸਤਾਨ )

ਵਿਹੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਬਾਲਕ
ਫਿਰਦੇ ਨੰਗ ਧੜੰਗੇ...
ਕੋਠੀਆਂ ਉਤੇ ਪਏ ਝੂਲਦੇ
ਦਸ ਦਸ ਗ਼ਜ਼ ਦੇ ਝੰਡੇ...

-----

1947

ਸਦੀਆਂ ਲੰਮੇ ਪੈਂਡੇ ਸਨ
ਸੂਲ਼ਾਂ ਭਰੀਆਂ ਰਾਹਵਾਂ ਸਨ
ਥੱਕੇ ਹਾਰੇ ਪ੍ਰਦੇਸੀ
ਹੱਥ ਵਿਚ ਆਸ ਦੇ ਦੀਵੇ ਲੈ ਕੇ
ਉਮਰਾਂ ਤੀਕਰ ਚੱਲਦੇ ਰਹੇ
ਅੰਨੀਆਂ ਕਾਲ਼ੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚ
ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਲੱਭਦੇ ਰਹੇ
ਜਿੰਦੜੀ ਅੱਖ ਦਾ ਅੱਥਰੂ ਬਣ ਗਈ
ਝੱਲੇ ਫਿਰ ਵੀ ਹੱਸਦੇ ਰਹੇ........;


ਖ਼ਤਾ ਕੀਤੀ ਮੈਂ........... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਮੋਹੀ


ਖ਼ਤਾ ਕੀਤੀ ਮੈਂ ਘਰ ਦੇ ਬਿਰਖ ਤੋਂ ਪੰਛੀ ਉਡਾ ਕੇ
ਉਦਾਸੀ ਬਹਿ ਗਈ ਘਰ ਦੀ ਹਰਿਕ ਨੁੱਕਰ ’ਚ ਆ ਕੇ

ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਅਪਣਾ ਜਾਣ ਜੇ ਦੱਖ ਫੋਲ ਲੈਂਦਾ
ਮੈ ਪੀ ਲੈਂਦਾ ਉਦ੍ਹੇ ਦਰਦਾਂ ਦਾ ਦਰਿਆ ਡੀਕ ਲਾ ਕੇ

ਤੁਹਾਡੀ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਦੀ ਤਾਂਘ ’ਤੇ ਫਿਰ ਦਾਦ ਦੇਂਦੇ

ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਰਸਤਿਆਂ ਦਾ ਮੋਹ ਵੀ ਜੇ ਰਖਦੇ ਬਚਾ ਕੇ

ਕਦੇ ਦਿਲ ਮਖ਼ਮਲੀ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਮਾਯੂਸ ਰਹਿੰਦੈ
ਕਦੇ ਮਾਰੂਥਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਕਲ਼ ਪੈਂਦੈ ਮੁਸਕਰਾ ਕੇ

ਉਹ ਸੋਚਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਵਿਚ ਹੋ ਗਿਐ ਧੁਰ ਤੀਕ ਸ਼ਾਮਿਲ
ਮੈਂ ਜਿਸ ਤੋਂ ਰੱਖਦਾ ਫਿਰਦਾਂ ਬੜੀ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ

ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਮੌਲਦਾ ਤੱਕ ਕੇ ਬੜਾ ਹੀ ਤਿਲਮਿਲਾਏ
ਮਨਾਇਆ ਜਸ਼ਨ ਸੀ ਜਿਹਨਾਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਤੇਲ ਪਾ ਕੇ


ਵਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਫੜੇ ਹੋਣਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮੋਹੀ


ਮੈਂ ਜਦ ਵੀ ਗੁਜ਼ਰਨਾ, ਉਸ ਬੂਹੇ 'ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣਾ
ਰੁਕ ਹੋਣਾ ਨਾ ਤੁਰ ਹੋਣਾ, ਵਖਤਾਂ ਨੂੰ ਫੜੇ ਹੋਣਾ

ਖਾਮੋਸ਼ ਬਣੇ ਰਹਿਣਾ, ਪਰ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਟੁਰਨਾ
ਭਰਨੇ ਦਿਲਾਂ ਕਲ਼ਾਵੇ, ਅੱਖੀਆਂ ਨੇ ਲੜੇ ਹੋਣਾ

ਇਕ ਰਾਹ ਗੁ਼ਜ਼ਰ 'ਤੇ ਚੱਲਣਾ, ਇਕ ਰੁੱਖ ਦੀ ਛਾਂਵੇਂ ਬਹਿਣਾ

ਕਹਿਆ ਨਾ ਜਾਣਾ ਕੁਝ ਵੀ, ਅਰਮਾਨ ਬੜੇ ਹੋਣਾ

ਜਦ ਝਾਕਣਾ ਅੰਦਰ ਤਾਂ, ਅੰਦਰ ਵੀ ਓਸ ਦਿਸਣਾ
ਮੁੰਦਰੀ 'ਚ ਜਿਵੇਂ ਮਨ ਦੀ, ਹੀਰੇ ਦਾ ਜੜੇ ਹੋਣਾ

ਮੋਹੀਆਂ ਤੇ ਤੇਹੀਆਂ ਦੇ, ਹਾਲਾਤ ਰਹੇ ਆਕੀ
ਸਾਹਾਂ 'ਚ ਅਗਨ ਬਲਣੀ, ਰਾਹਾਂ 'ਚ ਗੜੇ ਹੋਣਾ

ਜਦ ਤੁਰ ਗਈਆਂ ਬਹਾਰਾਂ, ਤਦ ਵਸਲ ਦਾ ਹਾਸਲ ਕੀ
ਮਹਿਕਾਂ ਨੇ ਬਿਖਰ ਜਾਣਾ, ਫੁੱਲਾਂ ਨੇ ਝੜੇ ਹੋਣਾ

ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਏਸ ਵਿਚ ਤਾਂ, ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਹੀ ਮਿਲਣਾ,
ਮੋਹੀ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦੇ, ਰਾਹਾਂ 'ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣਾ

ਧੁਰ ਅੰਦਰ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਰਤਨ ਰਾਈਕਾ


ਧੁਰ ਅੰਦਰ
ਜਜ਼ਬਾਤ ਸੁਲਘਦੇ
ਬਾਹਰ ਕਇਆ ਨੂੰ
ਤਾਪ ਚੜ੍ਹੇ

ਜੰਗਲ ਜੋ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ
ਕੁਰਸੀਆਂ ‘ਚ

ਪਾਗਲ ਪੌਣਾਂ ਦੇ ਸੰਗ ਯਾਰੋ
ਕਿਹੜਾ ਬਿਰਖ ਲੜੇ...

ਧੀ ਤੇ ਫ਼ਸਲ ਦੀ
ਇਕ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ
ਜੋ ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਹੈ
ਇਕ ਗਰਭ ਦੀ ਜੂਨੇ ਮਰਦੀ
ਦੂਜੀ ਪੱਕੇ ਪੈਣ ਗੜੇ...

ਕਾਲ਼ੇ ਸਮਿਆਂ
ਅੰਗ ਅੰਗ ਕੋਹਿਆ
ਪੀ ਸਪਰੇਆਂ
ਪੁੱਤ ਮਰੇ
ਸਰਹੱਦਾਂ ਤੇ ਜੇਤੂ ਹੋ ਕੇ
ਘਰ ਦੀ ਦੇਹਲ਼ੀ
ਆਣ ਹਰੇ...


ਉਮਰ ਜੇ ਹੁੰਗਾਰਾ........... ਨਜ਼ਮ / ਕੰਵਲਜੀਤ ਭੁੱਲਰ

ਭੈੜੀਏ !
ਉਮਰ ਜੇ ਹੁੰਗਾਰਾ ਦੇਣਾ ਹੀ ਸੀ
ਤਾਂ ਕਦੀ ਦਸਤਕ ਵੀ ਆ ਬਣਦੀਓਂ...।
ਕੋਹਾਂ ਜਿੰਨਾ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ਼ਏ
ਮੇਰੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੀ ਮੱਲ੍ਹਮ ਤਾਂ ਬਣ....
ਬੜੇ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਰੁੱਤਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪਿਆਸੇ ਨੇ...।।

ਹਮ ਉਮਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ਼ਏ
ਇਕ ਮੌਤ ਤਾਂ ਜੀਣ ਲਈ ਦੇ
ਚਿਰ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ...
ਜੀਅ ਜੀਅ ਮਰਦਿਆਂ...।

ਵਾਅਦਾ ਕਰ
ਤੂੰ ਮੈਥੋਂ ਅਗੇਰੀ ਕਬਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਂਗੀ
ਮੇਰੀ ਤਾਂ ਚਲੋ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਕਫ਼ਨ ਏ...।
ਚੰਗੀਏ ਕੁੜੀਏ
ਉਦਾਸੀਆਂ ਉੱਪਰ ਏਨਾ ਹੱਕ ਨਾ ਰੱਖ
ਇਹ ਹੱਕ.. ਮੇਰੇ ਰਾਖਵੇਂ ਨੇ...
ਤੇ
ਮੇਰੀ ਮੌਤ ਉਪਰ ਤੂੰ ਅੱਖਾਂ ਗਿੱਲੀਆਂ ਨਾ ਕਰੀਂ
ਮੈਥੋਂ ਸਲ੍ਹਾਬੇ ਕੋਲੋਂ ਸੜ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ...
ਵੇਖ ਮੈਨੂੰ ਜੀਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨਾ ਸਿਖਾ
ਬੜਾ ਚਿਰ ਇਸ ਜੂਏ 'ਚ ਮੈਂ ਹਾਰਿਆ ਹਾਂ
ਕਈ ਮੌਤ ਵਰਗੇ ਪੱਤੇ ਵੰਡ
ਸ਼ਾਇਦ ਜਿੱਤ ਉਡੀਕ 'ਚ ਹੋਵੇ...


ਖ਼ਾਬ ਸੁਹਾਨੇ ਆਏ..........ਗ਼ਜ਼ਲ (ਉਰਦੂ) / ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਦੀਬ

ਲੌਟ ਕਰ ਫਿਰ ਨਾ ਮੁਹੱਬਤ ਕੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਆਏ
ਯਾਦ ਭੀ ਆਏ ਤੋ ਜ਼ਖ਼ਮ ਪੁਰਾਨੇ ਆਏ

ਔਰ ਫਿਰ ਯੂੰ ਭੀ ਹੂਆ ਹੈ ਕਿ ਬਿਛੜ ਕਰ ਤੁਝ ਸੇ
ਨੀਂਦ ਆਈ ਨ ਕਭੀ, ਖ਼ਾਬ ਸੁਹਾਨੇ ਆਏ

ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਤੂਨੇ ਹਮੇਂ ਛੋੜ ਦੀਆ ਹੈ ਫਿਰ ਭੀ

ਜਿ਼ੰਦਾ ਰਹਿਨੇ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹਮ ਕੋ ਬਹਾਨੇ ਆਏ

ਚਾਹਤਾ ਹੂੰ ਕਿ ਰਹੇ ਏਕ ਤਆਲੁਕ ਕਾਇਮ
ਵੋ ਸਿਤਮਗਰ ਹੈ ਤੋ ਫਿਰ ਮੁਝ ਕੋ ਸਤਾਨੇ ਆਏ

ਅਬ ਖ਼ਰਾਬਾ ਹੈ ਦਿਲੇ-ਜ਼ਾਰ ਜਹਾਂ ਸ਼ਾਮ ਢਲੇ
ਸਰਫਿਰੀ ਯਾਦ ਤੇਰੀ ਖ਼ਾਕ ਉੜਾਨੇ ਆਏ

ਸੀ ਤੈਨੂੰ ਕਾਹਲ਼ ਵਗਣੇ ਦੀ......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ

ਸੀ ਤੈਨੂੰ ਕਾਹਲ਼ ਵਗਣੇ ਦੀ ਤੇਰਾ ਨੇੜੇ ਕਿਨਾਰਾ ਸੀ
ਤੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਤੈਨੂੰ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹੰਝ ਖਾਰਾ ਸੀ

ਭਰੇ ਅੰਬਰ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਟੁੱਟਦਾ ਤਾਂ ਹੋਰ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ
ਤੂੰ ਜਿਸ ਅੰਬਰ ‘ਚੋਂ ਟੁੱਟਿਆ ਓਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਹੀ ਤਾਰਾ ਸੀ


ਕਦੇ ਰੋਵਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਮੁਸਕਾਨ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ
ਖਿੜੀ ਮੁਸਕਾਨ ਦੇ ਵਰਗਾ ਹੀ ਤੂੰ ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸੀ

ਤੇਰਾ ਜੋਬਨ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਏਹੋ ਸਬੱਬ ਹੋਣੈਂ
ਤੂੰ ਬਣਨਾ ਚਮਕਦਾ ਤਾਰਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਫੁੱਲ ਪਿਆਰਾ ਸੀ

ਅਚਾਨਕ ਤੁਰਦਿਆਂ ਤੂੰ ਅਪਣੀਆਂ ਰਾਹਾਂ ਬਦਲ ਲਈਆਂ
ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਛੋਹਣ ਦਾ ਇੱਕ ਚਾਅ ਕੁਆਰਾ ਸੀ ।।

ਸਿ਼ਅਰ.......... ਚੋਣਵੇਂ ਸਿ਼ਅਰ / ਰਣਬੀਰ ਕੌਰ

ਰਹਿਨੇ ਕੋ ਸਦਾ ਜਗਤ ਮੇਂ ਆਤਾ ਨਹੀਂ ਕੋਈ
ਪਰ ਤੁਮ ਜੈਸੇ ਗਏ ਹੋ ਵੈਸੇ ਭੀ ਜਾਤਾ ਨਹੀਂ ਕੋਈ
-- ਅਗਿਆਤ

ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ ਵਿਛੋੜਾ ਤੇਰਾ ਪਰ ਜਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਜਿੱਦਾਂ ਸੀ ਤੂੰ ਆਖਦਾ ਓਦਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਮੈਂ

-- ਰਮਨਪ੍ਰੀਤ

ਹਿਜਰ ਵਿਚ ਵੀ ਹਸਦਿਆਂ ਹੀ ਕੱਟ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿ਼ੰਦਗੀ
ਜੀਣ ਦਾ ਇਹ ਭੇਦ ਦੱਸਣ ਵਾਲਿ਼ਆ ਤੂੰ ਖੁਸ਼ ਰਹੇਂ
-- ਤਰਸੇਮ ਸਫ਼ਰੀ

ਇਕ ਉਮਰਾਂ ਦੀ ਜੁਦਾਈ ਮੇਰੇ ਨਸੀਬ ਕਰਕੇ
ਉਹ ਚਲੇ ਗਏ ਗੱਲਾਂ ਅਜੀਬ ਕਰਕੇ
ਵਫ਼ਾ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੈਂ ਕੀ ਨਾਮ ਦੇਵਾਂ
ਖੁ਼ਦ ਦੂਰ ਹੋ ਗਏ ਮੈਨੂੰ ਕਰੀਬ ਕਰਕੇ
-- ਅਗਿਆਤ

ਤੜਪਦੀ ਤਰਬ ਮੇਰੀ ਸੁਰ ਲਈ ਫ਼ਨਕਾਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ
ਕਿਵੇਂ ਬੈਠਾਂ ਮੈਂ ਚੁਪ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਟੁਣਕਾਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ
-- ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਂ ਲੰਮੀਆਂ ਔੜਾਂ 'ਚ ਜੀ ਰਹੇ
ਅਪਣੇ ਲਹੂ 'ਚੋਂ ਚੂਲੀ਼ਆਂ ਭਰ ਭਰ ਕੇ ਪੀ ਰਹੇ
-- ਜਸਵਿੰਦਰ

ਦਫ਼ਨ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਉਹ ਬੇਚੈਨ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ‘ਚ ਆ ਬਹਿੰਦੈ
ਅਜੇ ਸੱਥਾਂ ‘ਚ ਲੱਗਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਉਸ ਗੈ਼ਰਹਾਜ਼ਰ ਦੀ
--ਜਸਵਿੰਦਰ

ਆਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਪੈਂਦੀਆਂ ਖਾਦਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ
ਤੇਰੇ ਬਗ਼ੈਰ ਤੇਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ
-- ਡਾ. ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ

ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਆਈ
ਕਿ ਨੈਣਾਂ ਨੇ ਸਾਵਣ ਵਰ੍ਹਾਏ ਬੜੇ ਨੇ
-- ਆਰ.ਐੱਸ. ਫ਼ਰਾਜ਼

ਮੌਤ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਜਿਉਂਦੈ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਲ ਪਲ ਮਾਣੇ
ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਰਥ ਹੈ ਭਰਦਾ ਏਦਾਂ ਦਾ ਸੁੱਚਾ ਬੰਦਾ


ਵਿਛੋੜੇ 'ਚ ਤੇਰੇ ਸਿਸਕਦੇ ਮੈਂ ਦਿਲ ਨੂੰ,
ਵਰਾਉਂਦਾ ਬੜਾ ਹਾਂ ਵਰਾਇਆ ਨਾ ਜਾਵੇ
ਕਲੇ਼ਜੇ 'ਚ ਜੋ ਉਠ ਰਿਹਾ ਦਰਦ ਮੇਰੇ
ਦਬਾਉਂਦਾ ਬੜਾ ਹਾਂ ਦਬਾਇਆ ਨਾ ਜਾਵੇ
-- ਨਕਸ਼ ਵਰਿਆਣਵੀ

ਯਾਦ ਇਸ ਦਿਲ ਨੂੰ ਤਿਰਾ ਚਿਹਰਾ ਰਹੇਗਾ ਉਮਰ ਭਰ
ਆਪਣੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰਹੇਗਾ ਉਮਰ ਭਰ
-- ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ

ਮਸ਼ਾਲਾਂ ਬਾਲ਼ਦੇ ਰਹਿਣਾ, ਵਕਤ ਸੰਭਾਲ਼ਦੇ ਰਹਿਣਾ
ਮੇਰੀ ਜਯੋਤੀ 'ਚੋਂ ਮੇਰੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਭਾਲ਼ਦੇ ਰਹਿਣਾ
-- ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਯਾਦਾਂ ਵਫ਼ਾ ਦੀ ਕੈਦ ਵਿਚ ਆਸਾਂ ਜਲਾਵਤਨ
ਕੀ ਕੀ ਅਸਾਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਝੱਲੀਆਂ ਤੇਰੇ ਬਗੈ਼ਰ
-- ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਪਾਸ਼ਕ

ਮਰ ਜਾਵਾਂ ਜਾਂ ਰਹਿ ਜਾਵਾਂ ਡਰ ਇਸ ਦਾ ਨਹੀਂ
ਹਰ ਹਾਲਤ ਮੈਂ ਉਲਝਾਂਗਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦੇ ਨਾਲ਼
-- ਸਤਪਾਲ

ਅਸੀਂ ਟੁੱਟਦੇ ਸਿਤਾਰੇ ਵਾਂਗ ਬੇਸ਼ੱਕ ਪਲ ਗੁਜ਼ਾਰਾਂਗੇ
ਪਰ ਐਨਾ ਫ਼ਖ਼ਰ ਹੈ ਕਿ ਮਰਨ ਤਕ ਚਾਨਣ ਖਿਲਾਰਾਂਗੇ
-- ਪਾਲ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰੀ

ਤੂੰ ਹੁਣ ਆਵੇਂ ਜਾ ਫਿਰ ਆਵੇਂ ਇਹ ਤੇਰੇ ਤੇ ਮੁਨੱਸਰ ਹੈ
ਤੂੰ ਪਾਵੇਂਗਾ ਤੇਰੇ ਲਈ ਤੜਫਦਾ ਤੇ ਭਟਕਦਾ ਮੈਨੂੰ
ਜਦੋਂ ਦੇਖਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਜੀਣ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਭੁੱਲ ਜਾਵਾਂ
ਸਭੇ ਰੰਗਾਂ ‘ਚ ਤੇਰਾ ਅਕਸ ਰਹਿੰਦਾ ਚਿਤਰਦਾ ਮੈਨੂੰ
-- ਸ.ਚ.


ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦਾ ਬਸ ਆਸਰਾ ਰਹਿ ਜਾਏਗਾ
ਤੂੰ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕੀ ਭਲਾ ਰਹਿ ਜਾਏਗਾ
-- ਮਹਿੰਦਰ ਦੀਵਾਨਾ

ਘੌਂਸਲੇ ਮੇਂ ਏਕ ਪਰਿੰਦਾ ਥਾ, ਫੌਤ ਹੋ ਗਿਆ
ਆਂਖੇਂ ਖੁਲੀ ਥੀਂ, ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ ਅੰਬਰ ਕਾ ਖ਼ਾਬ ਥਾ
-- ਅਗਿਆਤ

ਰਫ਼ਤਾ ਰਫ਼ਤਾ ਅਗਨ ਦਾ ਸਾਗਰ ਹੈ ਤਰਨਾ ਆ ਗਿਆ
ਹੁਣ ਅਸਾਨੂੰ ਪਤਝੜਾਂ ਦਾ ਸਿਤਮ ਜਰਨਾ ਆ ਗਿਆ
-- ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਸੰਧਾਵਾਲੀਆ

ਜਾਹ ਤੇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਗ਼ੀ ਸਾਂ ਬਾਗੀ਼ ਹੀ ਰਹਿਣੈ
ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀ ਰੱਬਾ ਸੂਲ਼ੀ ਚਾੜ੍ਹ ਲਵੇਂਗਾ
ਜਾਨ ਅਸਾਡੀ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਤੂੰ ਸਾਥੋਂ ਖੋਹਿਆ
ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀ ਸਾਡਾ ਹੋਰ ਵਿਗਾੜ ਲਵੇਂਗਾ
-- ਸ. ਚ.





ਰੁਬਾਈਆਂ

ਹੁਣ ਤਾਂ ਜਾਮ ਹਿਜਰ ਦਾ ਪੀਣਾ ਪੈ ਗਿਆ ਏ
ਜ਼ਖ਼ਮ ਜਿਗਰ ਦਾ ਆਪੇ ਸੀਣਾ ਪੈ ਗਿਆ ਏ
ਜਿਸ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਸੁਨੀਲ ਰਿਹਾ ਨਾ ਇਕ ਪਲ ਵੀ
ਉਸ ਦੇ ਬਿਨ ਉਮਰਾਂ ਲਈ ਜੀਣਾ ਪੈ ਗਿਆ ਏ

--ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਔਕੜਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਗੁਣਗੁਣਾਉਂਦਾ ਤੁਰ ਗਿਆ
ਉਜੜਿਆਂ ਰਾਹਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਮਹਿਕਾਂ ਖਿੰਡਾਉਂਦਾ ਤੁਰ ਗਿਆ
ਕੀ ਪਤਾ ਸੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਨੇ ਨਾ ਨਿਭਾਉਣੀ ਓਸ ਨਾਲ਼
ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੇ ਗੀਤ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਤੁਰ ਗਿਆ
--ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਦਿਨ ਗੁਜ਼ਰੇ, ਮਹੀਨੇ ਗੁਜ਼ਰੇ, ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਣਗੇ ਸਾਲ
ਨਾ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜਕੇ ਤੱਕਿਆ, ਨਾ ਕੀਤਾ ਸਾਡਾ ਖਿਆਲ
ਕਿਹੜੇ ਰਾਹ ‘ਚੋਂ ਲੱਭੀਏ ਤੈਨੂੰ, ਸਾਨੂੰ ਸਮਝ ਨਾ ਆਵੇ
ਤੂੰ ਕੀ ਜਾਣੇ, ਬਿਨ ਤੇਰੇ, ਸਾਡਾ ਜੀਣਾ ਹੋਇਆ ਮੁਹਾਲ
--ਨਿਰਮੋਹੀ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟੀ

ਐ ਅਸ਼ੋਕ, ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਟੁਰ ਗਿਉਂ, ਸਭਨਾਂ ਵਿਚ ਮੋਹ ਪਾ ਕੇ।
ਲੋਕ –ਸੇਵਾ ਦੀ ਚੇਟਕ ਲਾ ਕੇ, ਸਭ ਨੂੰ ਮੀਤ ਬਣਾ ਕੇ।
ਤੇਰੀ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਵਿਦਵਤਾ, ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਂਦੀ,
‘ਨਵਰਾਹੀ’ ਸਭ ਸਾਕ ਸਬੰਧੀ, ਵਿਲਕਣ ‘ਲਾਲ’ ਗੁਆ ਕੇ
--ਨਵਰਾਹੀ ਘੁਗਿਆਣਵੀ

ਸੁਬਕ, ਸੁਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਅਤਿ ਨਾਜ਼ੁਕ, ਹੋਣਹਾਰ, ਮਸਤਾਨੀ।
ਕੀਕਣ ਸਹੇ ਵਿਛੋੜਾ ਤੇਰਾ, ਅੱਲੜ੍ਹ ਅਹਿਲ ਜਵਾਨੀ।
ਕਲਕੱਤੇ ਦੀ ਜੰਮੀ ਜਾਈ, ‘ਸ਼ਾਉਲੀ’ ਪਿਆਰ ਵਿਗੁੱਤੀ,
‘ਨਵਰਾਹੀ’ ਜਿਸ ਪੱਲੇ ਕੇਵਲ, ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਨਿਸ਼ਾਨੀ।
--ਨਵਰਾਹੀ ਘੁਗਿਆਣਵੀ


ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਤੇਰਾ ਨਾਂ.......... ਗੀਤ / ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਲੋਏ ਲੋਏ
ਸਿੰਜੇ ਜਾਂਦੇ ਚੰਨਾ ਕੋਏ
ਹਾਲ ਸਾਡਾ ਪੁੱਛੇ ਕੋਈ ਨਾ
ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਤੇਰਾ ਨਾਂ

ਸਾਡੇ ਨਾਵੇਂ ਲਾ ਤੂੰ ਗਿਐਂ ਨੇਰ੍ਹੀਆਂ ਵੇ ਰਾਤਾਂ ਚੰਨਾ

ਦੱਸਿਆ ਨਾ ਸਾਡਾ ਵੇ ਕਸੂਰ ।
ਠੰਢੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਭੱਠੀ ਉੱਤੇ
ਭੁੱਜਦਾ ਏ ਮੁਖੜੇ ਦਾ ਨੂਰ ।
ਜੁ਼ਲਫਾਂ ਸੰਵਾਰੀਆਂ ਨੇ,
ਤੇਰੇ ਲਈ ਸਿ਼ੰਗਾਰੀਆ ਨੇ ,
ਤਾਹਨੇ ਦੇਣ ਦੱਸ ਕੀ ਕਰਾਂ,,,
ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਤੇਰਾ ਨਾਂ.....

ਤੇਰੇ ਲਾਰਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਕਿੰਨਾ ਦਿਲ ਸਮਝਾਵਾਂ ਭੈੜਾ
ਰਾਹਾਂ ਵੱਲੀਂ ਤੱਕਦਾ ਰਹੇ ।
ਗ਼ਮਾਂ ਦੇ ਅੰਗਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਬੜਾ ਏ ਸਾਨੂੰ
ਬੋਲ ਤੇ ਕੁਬੋਲ ਕਹੇ ।
ਮੇਰੇ ਨੈਣਾਂ ਵਿਚ ‘ਡੀਕਾਂ ,
ਕੰਧਾਂ ਉੱਤੇ ਮਾਰਾਂ ਲੀਕਾਂ,
ਕੋਠੇ ਤੋਂ ਉਡਾਵਾਂ ਕਦੇ ਕਾਂ,,,
ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਤੇਰਾ ਨਾਂ......

ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਚੰਦਿਆਣੀ ਪਿੰਡ ‘ਚ ‘ਅਸ਼ੋਕ’ ਕਿਸੇ
ਪੌਣ ਨਾਲ਼ ਠੰਢ ਨਾ ਪਵੇ ।
ਛੇੜ ਛੇੜ ਲੰਘਦੀ ਏ ਪੁਰੇ ਦੀ ਹਵਾ ਵੇ ਜਿਵੇਂ
ਭੈੜੀ ਕੋਈ ਬਦਲਾ ਲਵੇ ।
ਬੜੇ ਹੀ ਸਤਾਏ ਆਂ ਵੇ ,
ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਹਰਾਏ ਆਂ ਵੇ ,
ਆ ਜਾ ਜਿੰਦ ਰਾਹਾਂ ‘ਚ ਧਰਾਂ,,,
ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਤੇਰਾ ਨਾਂ……

ਮਹਿਫਿ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਤੂੰ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਖ਼ੁਦਾਈ ਤੋਹਫਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ
ਬਿਨ ਤੇਰੇ ਜੋ ਸਜਦੀਆਂ ਨੇ ਮਹਿਫਿ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ

ਤੂੰ ਹਰਿਕ ਦੇ ਪੂੰਝ ਅੱਥਰੂ ਹੱਸਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸਿਖਾ
ਬਾਝ ਤੇਰੇ ਛਣਕਦੇ ਜੋ ਹਾਸਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ


ਤੂੰ ਮਿਰੇ ਰਾਹਾਂ ‘ਚ ਬਣ ਕੇ ਦੀਪ ਜਗਿਆ ਸੀ ਉਦੋਂ
ਬਿਨ ਤਿਰੇ ਸੁੰਨੇ ਪਏ ਜੋ ਰਸਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ

ਆਖਦਾ ਸੈਂ ਮਾਣਨਾ ਹੈ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਸੁਰਗ ਨੂੰ
ਤੂੰ ਮਿਰੇ ਅੰਦਰ ਭਰੇ ਜੋ ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ

ਤੂੰ ਉਚਾਈ ਛੂਹ ਲਵੇਂ ਤੇ ਦਰਦ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਚੁਗੇਂ
ਜੋ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਪਾਲ਼ਦਾ ਮੈਂ ਹਸਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ

ਢਾਲ਼ ਬਣਿਆ ਤੂੰ, ਮਿਰੇ ‘ਤੇ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਜਦ ਕਦੇ
ਦੇਖ ਕੱਲਾ ਘੇਰਦੇ ਜੋ ਨਸ਼ਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ

ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਸੀ ਤੂੰ ਅਪਣਿਆਂ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ
ਨਿੱਘ ਨਾ ਤੇਰੇ ਜਿਹਾ ਮੈਂ ਚਿਹਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰਾਂ

ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ.......... ਗੀਤ / ਨਿਰਮੋਹੀ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟੀ

ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੀ ਤੇਰੀ ਯਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ
ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ‘ਚ ਤੂੰ ਆਬਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ

ਉੱਚੀ-ਸੁੱਚੀ ਸੋਚ ਸੀ ਤੇਰੀ
ਰਸਤੇ ਦੇ ਵਿਚ ਕਰ ਗਿਆ ਢੇਰੀ
ਹਾਇ! ਤੈਨੂੰ ਇਕ ਜੱਲਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ

ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੀ ਤੇਰੀ ਯਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ

ਤੂੰ ਸੈਂ ਸੱਭ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੰਗੀ
ਤੂੰ ਇਕ ਹਸਤੀ ਸੈਂ ਬਹੁ-ਰੰਗੀ
ਸੈਂ ਮਿੱਠਾ ਵਾਂਗ ਕਮਾਦ,ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ
ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੀ ਤੇਰੀ ਯਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ

ਰੋਂਦਿਆਂ ਤਾਈਂ ਤੂੰ ਹਸਾਇਆ
ਡਿੱਗਿਆਂ ਤਾਈਂ ਤੂੰ ਉਠਾਇਆ
ਹੱਲ ਕੀਤੇ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ, ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ
ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੀ ਤੇਰੀ ਯਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ

ਤੂੰ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਲੋਅ ਵੰਡਣੀ ਸੀ
ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋ ਵੰਡਣੀ ਸੀ
ਨਾ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਮੁਰਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ
ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣੀ ਤੇਰੀ ਯਾਦ, ਵੇ ਟੁੱਟਿਆ ਤਾਰਿਆ




ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਿੰਦਰਪ੍ਰੀਤ ਘਣੀਆਂ

ਮੇਰੀ ਹਾਲਤ ਬੁਰੀ ਹੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ
ਕਿਤੇ ਮਿਲਦੀ ਨਹੀਂ ਢੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ

ਤੂੰ ਹੀ ਹਮਦਰਦ ਸੀ ਮੇਰਾ ਸੁਣਾਵਾਂ ਦਰਦ ਮੈਂ ਕਿਸਨੂੰ
ਬਣੇ ਹਮਦਰਦ ਨਾ ਕੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ


ਤੇਰਾ ਮੁੱਖ ਦੇਖ ਕੇ ਸੱਜਣਾ ਅਸੀਂ ਜਿਉਂਦੇ ਸਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ
ਤਮੰਨਾ ਜੀਣ ਦੀ ਮੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ

ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਗਿਆਂ ਜਿਹੜੀ ਮੈਂ ਜੀਵਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ
ਮੇਰਾ ਨਾ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨ ਕੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ

ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੀ ਗਾਥਾ ਸੁਣਾਈ ਜਿਸ ਬਸ਼ਰ ਨੂੰ ਮੈਂ
ਰਿਹਾ ਰੋਂਦਾ ਸਦਾ ਸੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ

ਬੜਾ ਰੋਇਆ ਸੀ ਇਹ ਅੰਬਰ ਸਿਤਾਰੇ ਵੀ ਵਿਲਕਦੇ ਸਨ
ਇਹ ਛਮਛਮ ਧਰਤ ਵੀ ਰੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ

ਤੇਰੇ ਆ ਜਾਣ ਤੇ ਸੱਜਣਾ ਚੁਫੇਰੇ ਨੂਰ ਵਰ੍ਹਦਾ ਸੀ
ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਰਾਤ ਹੁਣ ਹੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ

ਅਸੀਂ ਹੋਈ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਐਸੀ
ਅਸਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਜੋ ਹੋਈ ਤੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ




ਉਦਾਸੀ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ

ਚੂੜੇ ਕਲੀਰੇ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ...

ਧੁੱਪਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ ਕਿਤੇ ਛਾਂਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ
ਬੇਗ਼ਮਪੁਰੇ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਾਹਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ

ਚੂੜੇ ਕਲੀਰੇ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ
ਸਿਹਰੇ ਉਦਾਸ ਨੇ ਕਿਤੇ ਲਾਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ


ਫੜ ਵੀ ਸਕਾਂਗੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਉਡਦੀ ਸੁਗੰਧ ਨੂੰ
ਕੁਝ ਸਿਆਣਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ

ਕੋਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਵੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਚਾਰ ਪਲ
ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ

ਜਨਣੀ ਮਿਰੀ ਤੇ ਦੂਸਰੀ ਬੋਲੀ ਇਹ ਸ਼ਰਬਤੀ
ਅਜਕਲ੍ਹ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਮੇਰੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ

ਫਿਰਨੀ, ਪਹੀ, ਹਰਿਕ ਗਲ਼ੀ, ਹੱਟੀਆਂ ਤੇ ਭੱਠੀਆਂ
ਮੇਰੇ ਗਰਾਂ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਉਦਾਸ ਨੇ



ਆ ਬਹੁੜ ਮਹਿਰਮਾ ਵੇ.......... ਗੀਤ / ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਆ ਬਹੁੜ ਮਹਿਰਮਾ ਵੇ ਤੱਕ ਲੈ ਜਿੰਦ ਵਿਯੋਗਣ ਹੋਈ
ਸਾਨੂੰ ਹਸਦਿਆਂ ਹਸਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇ ਤੂੰ ਰੋਗ ਲਾ ਗਿਐਂ ਕੋਈ

ਤੇਰੇ ਬਾਝੋਂ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਤੱਕੀਆਂ ਸੁੰਨੀਆ ਗਲ਼ੀਆਂ ਵੇ
ਕਿਹੜੇ ਰਾਹੋਂ ਤੂੰ ਆਵੇਂਗਾ ਤੇਰੀਆਂ ਰਾਹਾਂ ਮੱਲੀਆਂ ਵੇ
ਜੀਹਦੇ ਨਾਲ਼ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਯਾਦ ਵਿਚ ਹਉਕੇ ਭਰਦਾ ਸੋਈ...


ਤੇਰਾ ਹੱਸਦਾ ਹੱਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਸੱਜਣਾ ਕਿਵੇਂ ਭੁਲਾਵਾਂ ਮੈਂ
ਤੂੰ ਨਾ ਭਰੇਂ ਹੁੰਘਾਰਾ ਕੋਈ ਤੈਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਬੁਲਾਵਾਂ ਮੈਂ
ਫੋਟੋ ਤੇਰੀ ਰੱਖ ਮੂਹਰੇ ਵੇ ਜਾਵਾਂ ਹਰ ਪਲ ਸੱਜਣਾ ਰੋਈ...

ਤੇਰੇ ਬਾਝੋਂ ਦੱਸ ਜਾ ਕੀਹਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਹਾਲ ਸੁਣਾਵਾਂ ਵੇ
ਵਾਰੀ ਵਾਰੀ ਫੋਨ ਉਠਾ ਕੇ ਤੇਰਾ ਨੰਬਰ ਲਾਵਾਂ ਵੇ
ਬਿਨ ਹਾਲ ਸੁਣਾਇਆਂ ਵੇ ਕਦੇ ਨਾ ਲੰਘਿਆ ਸੀ ਦਿਨ ਕੋਈ..

ਚੰਦਿਆਣੀ ਵਿਚ ਤੇਰੇ ਬਾਝੋਂ ਹਰ ਦਿਲ ਸੋਗੀ ਸੋਗੀ ਏ
ਤੈਥੋਂ ਦੂਰੀ ਨੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਇਹ ਦਿਲ ਚੰਦਰਾ ਰੋਗੀ ਏ
ਨਾ ਨੈਣੀਂ ਨੀਂਦ ਪਵੇ ਨਾ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਕਿਧਰੇ ਢੋਈ....
ਆ ਬਹੁੜ ਮਹਿਰਮਾ ਵੇ ਤੱਕ ਲੈ ਜਿੰਦ ਵਿਯੋਗਣ ਹੋਈ



ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਬਥੇਰੀ ਆਉਂਦੀ.......... ਗੀਤ / ਮਿੰਟਾ ਚਮੇਲੀ

ਵੇ ਸਾਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਵਿੱਚ ਹਨ੍ਹੇਰੇ
ਕਿੱਥੇ ਲਾ ਕੇ ਬਹਿ ਗਿਓਂ ਡੇਰੇ
ਤਰਸਣ ਨੈਣ ਦਰਸ਼ ਨੂੰ ਤੇਰੇ
ਸਾਨੂੰ ਕਿਉਂ ਤੜਫਾਉਂਦਾ ਏਂ
ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਬਥੇਰੀ ਆਉਂਦੀ ਏ, ਪਰ ਤੂੰ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਏਂ....


ਤੈਨੂੰ ਮਾਂ ਤੇ ਤਰਸ ਨਾ ਆਇਆ
ਚੁੱਕ ਬਾਪੂ ਨੇ ਗੋਦ ਖਿਡਾਇਆ
ਸੱਭ ਨੇ ਕਿੰਨਾ ਹੋਊ ਹਸਾਇਆ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਰਵਾਉਂਦਾ ਏਂ
ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਬਥੇਰੀ ਆਉਂਦੀ ਏ, ਪਰ ਤੂੰ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਏਂ....

ਟੁੱਟੀਆਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਨੇ ਬਾਹਾਂ
ਹੋ ਕੇ ਝੱਲੀ ਤੱਕਦੀ ਰਾਹਾਂ
ਜਿਹੜੀ ਵਸਦੀ ਸੀ ਵਿਚ ਸਾਹਾਂ
ਸਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਤਾਉਂਦਾ ਏਂ
ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਬਥੇਰੀ ਆਉਂਦੀ ਏ, ਪਰ ਤੂੰ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਏਂ....

ਕਹਿੰਦੇ ‘ਮਿੰਟਿਆ’ ਮੰਨ ਲੈ ਭਾਣਾ
ਉਥੇ ਗਿਐਂ ਜਿਥੋਂ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ
ਤਾਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੋਊ ਨਿਮਾਣਾ
ਤੂੰ ਹੁਣ ਕਿੱਥੋਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਏਂ
ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਬਥੇਰੀ ਆਉਂਦੀ ਏ, ਪਰ ਤੂੰ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਏਂ....

ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਸੁੰਨੀ ਦੁਨੀਆਂ.......... ਗੀਤ / ਪਰਵੀਨ

ਤੂੰ ਤਾਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੈਂ ਹਰਿਕ ਘਰੇ ਰੌਣਕਾਂ
ਹਰ ਚਿਹਰਾ ਹੋਵੇ ਖਿੜਿਆ, ਹੀਰਿਆ
ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਸੁੰਨੀ ਦੁਨੀਆਂ ਓ ਮੇਰੇ ਵੀਰਿਆ

ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜੜ੍ਹੋਂ ਕੈਂਸਰ ਮੁਕਾਉਣ ਦੀ ਤੂੰ

ਲੇਖੇ ਕੀਮਤੀ ਵਕਤ ਲਾ ਗਿਆ
ਕੈਂਸਰ ਮਰੀਜ਼ ਤੇਰਾ ਕਾਲ ਬਣ ਆ ਗਿਆ

ਤੂੰ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਸੈਂ ਵੀਰ ਸੱਭ ਮੇਰੇ
ਸੁਣ ਕਿਸਮਤ ਹਾਰਿਆ, ਤਾਰਿਆ
ਕਾਹਦਾ ਤੈਥੋਂ ਬਦਲਾ ਲਿਆ ਓ ਜੀਹਨੇ ਮਾਰਿਆ

ਜੀਹਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਤੂੰ ਓਹਦਾ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ
ਹਰ ਕੋਈ ਸਿਫਤ ਕਰੇ ਓ ਚੰਗਿਆ
ਰਸਤੇ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਏ ਤੂੰ ਜਿਥੋਂ ਲੰਘਿਆ

ਵੀਰ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਵੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ
ਤੇਰੀਆਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ ਦੇਖ ਸੀਨੇ ਤਣ ਗਏ
ਤੇਰੇ ਬਿਨਾ ਵੀਰਿਆ ਓ ਜਿ਼ੰਦਾ ਲਾਸ਼ ਬਣ ਗਏ

ਦੁਖ ਅੰਮੜੀ ਦੇ ਸੁਣਦਾ ਸੈਂ ਸੋਹਣਿਆ
ਵੇ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਤੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੱਗਣਾ
ਤੇਰੇ ਜਿਹਾ ਸਰਵਣ ਪੁੱਤ ਨਹੀਂਓਂ ਲੱਭਣਾ


ਮੇਰੀ ਮੌਤ ‘ਤੇ ਨਾ ਰੋਇਓ.......... ਗੀਤ / ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ

ਮੇਰੀ ਮੌਤ ‘ਤੇ ਨਾ ਰੋਇਓ, ਮੇਰੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਚਾਇਓ
ਮੇਰੇ ਲਹੂ ਦਾ ਕੇਸਰ ਰੇਤੇ ‘ਚ ਨਾ ਰਲਾਇਓ

ਮੇਰੀ ਵੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਕੀ ? ਇਕ ਬੂਰ ਸਰਕੜੇ ਦਾ
ਆਹਾਂ ਦਾ ਸੇਕ ਕਾਫ਼ੀ ਤੀਲੀ ਬੇਸ਼ਕ ਨਾ ਲਾਇਓ


ਹੋਣਾ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ, ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਇਕੇਰਾਂ
ਜਦ ਜਦ ਢਲ਼ੇਗਾ ਸੂਰਜ ਕਣ ਕਣ ਮੇਰਾ ਜਲ਼ਾਇਓ

ਵਲਗਣ ‘ਚ ਕੈਦ ਹੋਣਾ ਮੇਰੇ ਨਹੀਂ ਮੁਆਫਿ਼ਕ
ਯਾਰਾਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਅਰਥੀ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਜਲ਼ਾਇਓ

ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਮੌਤ ਤਾਈਂ, ਆਉਂਦੇ ਬੜੇ ਚੁਰਾਹੇ
ਜਿਸ ਦਾ ਹੈ ਪੰਧ ਬਿਖੜਾ ਓਸੇ ਹੀ ਰਾਹ ਲਿਜਾਇਓ

ਬਣ ਕੇ ਬਹਾਰ ਮਿਲ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ

ਮੌਸਮ ਨਾ-ਸਾਜ਼ਗਾਰ ਹੈ ਬਣ ਕੇ ਬਹਾਰ ਮਿਲ
ਹਰ ਪਲ ਹੀ ਸੋਗਵਾਰ ਹੈ ਦਿਲ ਦੇ ਕਰਾਰ ਮਿਲ

ਦਿਲ ਦੇ ਕਵਾੜ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖੇ ਮੈਂ ਦੇਰ ਤੋਂ
ਤੇਰਾ ਹੀ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੈ ਹੁਣ ਵਾਰ ਵਾਰ ਮਿਲ


ਮੇਰੇ ਨਿਮਾਣੇ ਗੀਤ ਦੀ ਤੇਰੇ ਸੁਰਾਂ ਬਗ਼ੈਰ
ਬਸ ਉਮਰ ਘੜੀਆਂ ਚਾਰ ਹੈ ਬਣ ਕੇ ਸਿਤਾਰ ਮਿਲ

ਤੇਰੇ ਹੁੰਗਾਰੇ ਵਾਸਤੇ ਸਤਰਾਂ ਵੈਰਾਗੀਆਂ
ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਬੇਕਰਾਰ ਹੈ ਖ਼ਤ ਮਿਲਣਸਾਰ ਮਿਲ

ਸਾਰੇ ਹੀ ਦਰ ਜੇ ਬੰਦ ਨੇ ਬਣ ਕੇ ਹਵਾ ਤੂੰ ਆ
ਰਾਹਾਂ ‘ਚ ਜੇ ਦੀਵਾਰ ਹੈ ਬਾਹਾਂ ਪਸਾਰ ਮਿਲ


ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਿਆ.......... ਗੀਤ / ਰਾਕੇਸ਼ ਵਰਮਾਂ

ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਪਰੁੱਚੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਵਿਚ
ਤੇਰਾ ਹਾਦਸਾ ਡਾਹਢਾ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਿਆ

ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਸੀ ਤੂੰ ਤਾਰਾ ਜਿਹਨਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ
ਬਣਨਾ ਸੀ ਤੂੰ ਸਹਾਰਾ ਜਿਹਨਾਂ ਬੁਢਾਪਿਆਂ ਦਾ
ਮੋਢੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਧਰ ਅਰਥੀ ਦਾ ਭਾਰ ਗਿਆ

ਤੇਰਾ ਹਾਦਸਾ ਡਾਹਢਾ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਿਆ

ਹੱਥੀਂ ਬੂਟਾ ਜਿਹੜੇ ਵੀਰਨਾਂ ਲਾਇਆ ਸੀ
ਨਾਲ਼ ਦੰਮਾਂ ਦੇ ਸਿੰਜ ਪਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਸੀ
ਛੱਡ ਉਹਨਾਂ ਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਗਿਆ
ਤੇਰਾ ਹਾਦਸਾ ਡਾਹਢਾ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਿਆ

ਬਾਲ ਭਾਬੀਆਂ ਦੇ ਤੂੰ ਰਿਹਾ ਖਿਡਾਉਂਦਾ ਸੀ
ਚੁੱਕ ਕੰਧੇੜੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਗੇੜੀ ਲਾਉਂਦਾ ਸੀ
ਰੋਂਦੇ ਬਾਲ ਜੋ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚੋਂ ਉਤਾਰ ਗਿਆ
ਤੇਰਾ ਹਾਦਸਾ ਡਾਹਢਾ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਿਆ

ਇਕ ਸੋਹਲ ਜਿਹੀ ਮੁਟਿਆਰ ਜੋ ਤੂੰ ਪਰਨਾਈ ਸੀ
ਪਾ ਰੰਗਲਾ ਚੂੜਾ ਲੜ ਤੇਰੇ ਲੱਗ ਆਈ ਸੀ
ਓਸ ਨਾਰ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਤੂੰ ਮਾਰ ਗਿਆ
ਤੇਰਾ ਹਾਦਸਾ ਡਾਹਢਾ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਿਆ

ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸਭ ਨੇ ਸੋਗ ਮਨਾਇਆ ਏ
ਜਿਸ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣੀ ਗੱਚ ਉਸ ਦਾ ਭਰ ਆਇਆ ਏ
ਯਾਦ ਕਰੇਂਦੇ ਰੋਂਦੇ ਛੱਡ ਜੋ ਯਾਰ ਗਿਆ
ਤੇਰਾ ਹਾਦਸਾ ਡਾਹਢਾ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਿਆ

ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਦਵਿੰਦਰ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਕੰਡੇ ਵੀ ਹੋਣੇ
ਦਰਦ ਵੀ ਹੋਣਾ
ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ
ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ.....

ਫੁੱਲ ਵੀ ਖਿੰਡਣੇ

ਮਹਿਕਾਂ ਵੀ ਹੋਣੀਆਂ
ਦਿਨ ਲੰਘ ਗਏ
ਰੁੱਤਾਂ ਵੀ ਲੰਘਣਗੀਆਂ
ਮੌਸਮ ਆਉਣਗੇ
ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ
ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ.....

ਜੇਠ ਦੇ ਦੁਪਿਹਰੇ
ਸਿਵਿਆਂ ਦੀ ਅੱਗ ਵਾਂਗ ਬਲਣਗੇ
ਪੋਹ ਦੀਆਂ ਰਾਤਾਂ
ਰੋਮ-ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਰਚਣਗੀਆਂ
ਲਮਹਾ-ਲਮਹਾ ਸਤਾਉਣਗੀਆਂ
ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ
ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ.....

ਸਾਵਣ ਦੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ
ਮੌਤ ਦੀ ਬੱਦ੍ਹਲੀ ਬਣਨਗੀਆਂ
ਆਸਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ
ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਸਮਾ ਜਾਣਗੇ
ਕੋਸਿ਼ਸ਼ ਜਾਰੀ ਐ
ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ
ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ.....

ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਲੀਆਂ
ਪਿਉ ਦੀਆਂ ਧਾਹਾਂ
ਭੈਣਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿਸਕੀਆਂ
ਕਦੇ ਨਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣਗੀਆਂ,
ਰਾਹਾਂ ਤਰਸਣਗੀਆਂ
ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ
ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ.....

ਸਮਸ਼ਾਨ ਚ' ਉਡਦੀ ਰਾਖ਼ ਵਾਂਗ
ਅਕਸ ਗਵਾਚ ਜਾਵੇਗਾ,
ਤੇਰੀ ਸੋਚ
ਤੇਰੀਆਂ ਉਚਾਈਆਂ
ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਗੀਆਂ
ਭਾਵੇਂ ਮੌਤ ਦੀ ਬੁੱਕਲ
ਵਿੱਚ ਸਮੋ ਜਾਈਏ
ਉਡੀਕ ਰਹੇਗੀ
ਹਰ ਪਲ
ਯਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਨਸਾਂ ਵਿੱਚ
ਰੱਤ ਬਣ ਕੇ
ਬਿਰਹੋਂ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ ਵਗਦਾ ਐ
ਸੋਚਾਂ ਬਲਣਗੀਆਂ
ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ
ਤੂੰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ.....


ਵਿਛੜ ਗਿਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ.......... ਗੀਤ / ਸੇਵਕ ਬਰਾੜ ਖੋਖਰ

ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਤ ਦਾ ਦੁੱਖ ਮਾਰਜੇ
ਕਾਲ ਪਏ ਤੋਂ ਭੁੱਖ ਮਾਰਜੇ
ਇਕ ਦਿਨ ਸੱਭ ਨੇ ਤੁਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੇ ਲੱਖ ਕਰੀਏ ਫ਼ਰਿਆਦਾਂ
ਦਿਲ ਮਿਲਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਏਥੇ ਵਿਛੜ ਗਿਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ


ਜੋਟੀ ਟੁੱਟਦੀ ਯਾਰ ਮਰੇ ਤੋਂ ਕੰਤ ਮਰੇ ਤੋਂ ਚੂੜਾ
ਇਕ ਦੂਜੇ ਬਿਨ ਆਸ਼ਕ ਮਰਦੇ ਪਿਆਰ ਜੇ ਹੋਵੇ ਗੂੜ੍ਹਾ
ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਪਬਲਿਕ ਮਰਦੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਦੋਂ ਫ਼ਸਾਦਾਂ
ਦਿਲ ਮਿਲਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਏਥੇ ਵਿਛੜ ਗਿਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ

ਭਾਈ ਮਰੇ ਤੋਂ ਤਾਕਤ ਮਰਦੀ ਛਾਂ ਮਰਦੀ ਮਾਂ ਮਰਿਆਂ
ਭੈਣ ਮਰੇ ਤਾਂ ਰੱਖੜੀ ਦਾ ਦਿਨ ਲੰਘਦਾ ਹੌਂਕੇ ਭਰਿਆਂ
ਮਾਪੇ ਮਰ ਜਾਣ ਬਿਨ ਮੋਇਆਂ ਜੇ ਮਾੜੀਆਂ ਹੋਣ ਔਲਾਦਾਂ
ਦਿਲ ਮਿਲਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਏਥੇ ਵਿਛੜ ਗਿਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ

ਮਰੇ ਜਵਾਨੀ ਇਸ਼ਕ ਕਰੇ ਤੋਂ ਇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਮਾਰੇ ਧੋਖਾ
ਮਾੜੇ ਜੱਟ ਨੂੰ ਵਿਆਜ ਮਾਰਜੇ ਫਸਲ ਨੂੰ ਮਾਰੇ ਸੋਕਾ
ਪਿੰਡ ਖੋਖਰ ਵਿਚ ਸੇਵਕ ਮੰਗਦਾ ਚੰਗੀਆਂ ਰੋਜ਼ ਮੁਰਾਦਾਂ
ਦਿਲ ਮਿਲਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਏਥੇ ਵਿਛੜ ਗਿਆਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ



ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ.......... ਗੀਤ / ਸੁਖਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਗਿੱਲ

ਅਸੀਂ ਬੁੱਕ ਬੁੱਕ ਰੋਏ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ
ਵੇ ਹੰਝੂ ਜਾਣ ਨਾ ਲਕੋਏ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ

ਸਾਡੀ ਪੁੰਨਿਆ ਵੀ ਮੱਸਿਆ ਦੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਰਾਤ
ਚੇਤੇ ਕਰਕੇ ਵੇ ਜਾਂਦੀ ਵਾਰੀ ਵਾਲ਼ੀ ਮੁਲਾਕਾਤ
ਬੂਹੇ ਪਲਕਾਂ ਦੇ ਢੋਏ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ,
ਵੇ ਅਸੀਂ ਬੁੱਕ ਬੁੱਕ ਰੋਏ...............


ਸਾਡੀ ਧੁੱਪ ਵੀ ਉਦਾਸ ਸਾਡੀ ਛਾਂ ਵੀ ਉਦਾਸ
ਹਾਏ ਵੇ! ਬੋਲਦਾ ਬਨੇਰੇ ਉਤੇ ਕਾਂ ਵੀ ਉਦਾਸ
ਟੋਟੇ ਸੱਧਰਾਂ ਦੇ ਹੋਏ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ,
ਵੇ ਅਸੀਂ ਬੁੱਕ ਬੁੱਕ ਰੋਏ..............

ਬੂਹੇ ਬਾਰੀਆਂ ਵੀ ਪਾਉਂਦੇ ਚੰਨਾ ਤੇਰੀ ਹੀ ਕਹਾਣੀ
ਅੱਖਾਂ ਰੁੰਨੀਆਂ ਵੇ ਰੋਂਦੀਆਂ ਦਾ ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਪਾਣੀ
ਅਸੀਂ ਜੀਂਵਦੇ ਨਾ ਮੋਏ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ
ਵੇ ਅਸੀਂ ਬੁੱਕ ਬੁੱਕ ਰੋਏ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ
ਵੇ ਹੰਝੂ ਜਾਣ ਨਾ ਲੁਕੋਏ ਤੇਰੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ.......

ਤੇਰਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੈ..... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮੋਹੀ

ਸੁਪਨਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚ ਹੈ, ਨਾ ਖ਼ਬਰ ਹੈ ਨਾ ਸਾਰ ਹੈ
ਤੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ ਫਿਰ ਵੀ ਤੇਰਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੈ

ਆਉਣਾ ਹੈ ਨਾ ਆਏਂਗਾ ਮੈਂ ਸੱਭ ਜਾਣਦਾਂ ਫਿਰ ਵੀ
ਤੇਰੀ ਉਡੀਕ ਰਾਤ ਦਿਨੇ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ


ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਾ ਆ ਤੂੰ ਗੁਜ਼ਰ ਕਰ ਲਵਾਂਗਾ ਮੈਂ
ਮੌਸਮ ਤੇਰੇ ਬਗੈ਼ਰ ਬਹੁਤ ਸੋਗਵਾਰ ਹੈ

ਕੇਡੀ ਹੈ ਇਹ ਕਸਕ ਤੇਰੇ ਵਿਛੜਨ ਦੀ ਦਿਨ ਢਲ਼ੇ
ਕੁਝ ਦਿਲ ਦੇ ਏਸ ਪਾਰ ਹੈ ਕੁਝ ਓਸ ਪਾਰ ਹੈ

ਮੈਂ ਹੀ ਨਾ ਕਿੱਧਰੇ ਸੋਖ਼ ਲਵਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੰਗ
ਪੱਲਾ ਬਚਾ ਕੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਜ਼ਰੀ ਬਹਾਰ ਹੈ


ਨੀਰ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਦਾ ਨਹੀਂ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਦਰਸ਼ਨ ਭੰਵਰਾ

ਇੱਕ ਲਮਹਾ ਏਹੋ ਜਿਹਾ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ,
ਮੇਰਾ ਪੱਲ ਵਿੱਚ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਉੱਜੜ ਗਿਆ॥
ਮੇਰੇ ਨੀਰ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਕਦਾ ਨਹੀਂ,
ਮੇਰਾ ਪੋਟਾ-ਪੋਟਾ ਉੱਧੜ ਗਿਆ॥
ਮੇਰੇ ਨੀਰ ਨੈਣਾਂ..........


ਤੇਰਾ ਸੁਹਣਾ ਮੁੱਖੜਾ ਵੇਖਣ ਨੂੰ,
‘ਇਹ” ਦਰ ਤੇ ਲਾ ਕੇ ਰੱਖੀਆਂ ਨੇ।
ਨਾ ਨੀਂਦਰ ਸਾਨੂੰ ਆਉਂਦੀ ਏ ,
ਇਹ ਭੋਰਾ ਵੀ ਨਾ ਥੱਕੀਆਂ ਨੇ॥
ਅਸੀਂ ਕੀ ਸਮਝਾਈਏ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ,
ਵੇ ਆਉਣ ਨੂੰ ਤੂੰ ਹੀ ਮੁੱਕਰ ਗਿਆ।
ਮੇਰੇ ਨੀਰ ਨੈਂਣਾਂ..........

ਆ ਕਿਧਰੋਂ ਵੀ ਹੁਣ ਆ ਜਾ ਤੂੰ
ਤੈਨੂੰ ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਲਗਾ ਲਾਂ ਮੈਂ।
ਗੱਲਾਂ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੀਆਂ ਬਚੀਆਂ ਨੇ,
ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਬੈਠ ਮੁਕਾ ਲਾਂ ਮੈਂ॥
ਤੇਰਾ ਸਾਥ ਦਿਲੇਰੀ ਦੇਂਦਾ ਸੀ,
ਹੁਣ ਦਿਲ ਮੇਰਾ ਇਹ ਸੁਕੜ ਗਿਆ।
ਮੇਰੇ ਨੀਰ ਨੈਣਾਂ..........

ਪਲ-ਪਲ ਯਾਦ ਸਤਾਵੇ ਤੇਰੀ ,
ਹਰ ਪਲ ਤੇਰੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਨੇ।
ਦਿਲ ਧਾਹਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਰੋਂਦਾ ਏ,
ਇਹ ਗਹਿਰੀਆਂ ਬਹੁਤ ਖਰੋਚਾਂ ਨੇ॥
ਉਹ ਵਕਤ ਭੁਲਾਇਆਂ ਭੁੱਲਦਾ ਨਹੀਂ,
ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਵਕਤ ਜੋ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ।
ਮੇਰੇ ਨੀਰ ਨੈਣਾਂ..........

ਲੱਖ ਲਾਹਣਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਰਾਬੀਆਂ ਨੂੰ,
ਜੋ ਏਨਾ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰ ਗਏ ।
ਫੁੱਲਾਂ ਜਿਹੀ ਕੋਮਲ ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ,
ਅਪਣੀ ਗਲਤੀ ਦੀ ਬਲ਼ੀ ਚਾੜ੍ਹ ਗਏ॥
ਭੰਮਰੇ ਨੂੰ ਵਕਤ ਉਹ ਭੁਲਣਾਂ ਨਹੀਂ,
ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਜੋ ਹੱਸ ਕੇ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ।
ਮੇਰੇ ਨੀਰ ਨੈਣਾਂ..........

ਭੰਮਰਾ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁੱਲ ਪਾਸੇ ਸੀ,
ਪਰ ਵਕਤ ਨੇ ਐਸਾ ਮੋੜ ਲਿਆ।
ਤੂੰ ਮਿੱਠੀਆਂ-ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ਼,
ਉਹਨੂੰ ਅਪਣੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਜੋੜ ਲਿਆ॥
ਉਹ ਬਹੁਤ ਸੁਹਾਣਾ ਪਲ ਸੱਜਣਾ ,
ਪਲ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੱਧਰ ਗਿਆ।
ਮੇਰੇ ਨੀਰ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਕਦਾ ਨਈਂ ,
ਮੇਰਾ ਪੋਟਾ-ਪੋਟਾ ਉੱਧੜ ਗਿਆ..........

ਅੰਮਾਂ ਜਾਏ ਵੀਰ ਬਿਨਾਂ........ ਗੀਤ / ਸੁਖਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਗਿੱਲ

ਜਿਹੜਾ ਭਾਈਆਂ ਬਿਨਾਂ ਖ਼ਾਕ ਯਾਰੋ ਛਾਣਦਾ
ਜਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਨਾ ਵਜੂਦ ਕੋਈ ਕਮਾਨ ਦਾ,
ਵੇ ਚੱਲਦੇ ਤੀਰ ਬਿਨਾਂ
ਓ ਚਿੱਟੇ ਚਾਨਣੇ ਹਨੇਰਾ ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਏ,
ਅੰਮਾ ਜਾਏ ਵੀਰ ਬਿਨਾਂ


ਵੀਰਾ ਤੁਰ ਗਿਓਂ ਸੁੰਨਾ ਜੱਗ ਕਰਕੇ
ਦਿਨ ਕੱਟਦਾ ਮੈਂ ਹਉਕੇ ਭਰ ਭਰ ਕੇ
ਜੋਤ ਅੰਮੜੀ ਦੇ ਨੈਣਾਂ ਵਾਲ਼ੀ ਬੁਝ ਗਈ
ਤੇਰੀ ਤਸਵੀਰ ਬਿਨਾਂ
ਓ ਚਿੱਟੇ ਚਾਨਣੇ ਹਨੇਰਾ ................

ਹੋਈਆਂ ਕੱਠੀਆਂ ਨਾ ਯਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਢਾਣੀਆਂ
ਹੁਣ ਬੀਤੇ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
ਕਦੇ ਲੱਭਦੇ ਨਾ ਲਾਲ ਗੁਆਚੇ,
ਵੇ ਲਿਖੀ ਤਕਦੀਰ ਬਿਨਾਂ
ਓ ਚਿੱਟੇ ਚਾਨਣੇ ਹਨੇਰਾ ................

ਹੋਈਆਂ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ ਸੁੰਨੀਆਂ ਹਵੇਲੀਆਂ
ਰੋਣ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਤੂਤਾਂ ਦੀਆਂ ਗੇਲੀਆਂ
ਸਹੁੰ ਰੱਬ ਦੀ ਲਹੂ ਦੇ ਰੋਵਾਂ ਅੱਥਰੂ,
ਸੁੱਕ ਚੁੱਕੇ ਨੀਰ ਬਿਨਾਂ
ਓ ਚਿੱਟੇ ਚਾਨਣੇ ਹਨੇਰਾ ...............

ਦੀਵੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ

ਮਸਾਣਾਂ ਜਾਂ ਮੜ੍ਹੀਆਂ 'ਤੇ ਬਾਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ
ਘਰਾਂ ਦੇ ਕਦੋਂ ਪਰ ਸੰਭਾਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ

ਹਨੇਰੇ ਦੇ ਜਦ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਬੀਜ ਬੀਜੇ
ਅਸੀਂ ਵੀ ਘਰਾਂ 'ਚ ਉਗਾ ਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ


ਲਗਾਵਾਂਗੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਦੀਵੇ ਦੀ ਮੂਰਤ
ਬਸ ਏਦਾਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਕਹਾਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ

ਗਤੀ ਜੇ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੇਗੀ
ਤਾਂ ਹਿੱਕਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੁਪਾ ਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ

ਰਹੇ ਜਦ ਨਾ ਹਾਣੀ ਅਸੀਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ
ਤਾਂ ਆਪੇ ਹੀ ਅਪਣੇ ਬੁਝਾ ਲਾਂਗੇ ਦੀਵੇ



ਸੁਲਘਦਾ ਸੰਵਾਦ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਦਰਸ਼ਨ ਬੁੱਟਰ ( ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਵੀ )

(ਜਗਿਆਸਾ )

ਗੁਰੂਦੇਵ!
ਮੈਂ ਅਪਣੇ ਡਗਮਗਾਉਂਦੇ ਸਾਏ ਸਮੇਤ
ਤੇਰੀਆਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਚਾਨਣੀਆਂ ਦੇ
ਰੂਬਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹਾਂ


ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੋਂ ਖੁਰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ
ਭੁਰਭੁਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਰੇਤ
ਮੈਂ ਮੁੰਤਜਿ਼ਰ ਹਾਂ
ਤੇਰੀ ਮੁੱਠੀ ਵਿਚਲੀ ਚੱਪਾ ਕੁ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ

ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੇਰੇ ਸੁੱਚੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ
ਸੌਂਫੀਏ ਸਾਹਾਂ ਦੇ ਸਾਜ਼ 'ਤੇ ਗੁਣਗੁਣਾਉਂਦੀ ਹਾਂ
ਤਾਂ ਹਵਾ ਪਿਆਜ਼ੀ ਅਹਿਸਾਸ
ਮਨ ਦੀ ਮਿੱਟੀ 'ਚ
ਪੁੰਗਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਨੇ

ਰੂਹ ਦੀ ਸਰਦਲ 'ਤੇ
ਤੇਰੀ ਆਮਦ ਦਾ ਸੁਲੱਖਣਾ ਪਲ
ਲਕਸ਼ ਬਿੰਦੂ ਹੈ ਮੇਰੇ ਸਕੂਨ ਦਾ
ਤੇਰੀ ਸਹਿਜ ਤੱਕਣੀ
ਤ੍ਰਿਪਤ ਕਰਦੀ ਮਾਰੂਥਲੀ ਔੜਾਂ ਨੂੰ


ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ
ਰੱਕੜਾਂ 'ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਵੇਖਦੀ ਹਾਂ
ਮਹਿਕ ਵਾਂਗ ਫਿ਼ਜ਼ਾ 'ਚ ਘੁਲਿ਼ਆ ਤੱਕਦੀ ਹਾਂ

ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਗਿਆਨ ਬਗੀਚੀ ਦੇ
ਦੋ ਫੁੱਲ ਮੇਰੇ ਕਾਸੇ 'ਚ ਪਾ
ਦਮ ਘੁਟਿਆ ਪਿਆ ਹੈ ਸੱਜਰੀ ਮਹਿਕ ਬਿਨਾਂ

ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਸੁਲਘਦੀ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ ਨੂੰ
ਬੋਲਣ ਲਈ ਆਖ
ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਸੂਖਮ ਪਲਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਛੇੜ

ਤੇ ਬਾਤ ਪਾ ਕੋਈ
ਵੇਦਾਂ ਕਤੇਬਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਦੀ
ਕਿ ਮੇਰੀ ਰਾਤ ਕਟ ਜਾਵੇ.......

(ਗੁਰੂਦੇਵ )

ਹੇ ਸਖੀ !
ਸੱਚ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ
ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸ਼ਬਦ ਜਾਲ਼ ਦੀ
ਤਬਸਰਿਆਂ ਦੀ ਦਿਲਕਸ਼ ਇਬਾਰਤ
ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੀਵਨ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ

ਮੁਸਾਫਿ਼ਰ ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਜੇ ਕੋਈ 'ਬੋਲ ' ਹਮਸਫ਼ਰ ਹੋਵੇ
ਅਰਥਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਵਿਚਰਦੇ
ਸੁੱਚੇ ਸ਼ਬਦ
ਮਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਚੀਰ ਕੇ ਰਾਹ ਲੱਭਦੇ

ਹਨੇਰਿਆਂ 'ਚ ਕੈਦ ਧੜਕਦੇ ਸਾਏ
ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ
ਅਪਣੇ ਨਕਸ਼ਾਂ 'ਚੋਂ
ਜਗਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਆਪ ਜਗਾਉਂਦੇ

ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਨਹੀਂ
ਮੇਰੀ ਬਾਤ ਵਿਚਲੇ
ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਇਕਸੁਰ ਹੋ

ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਯਕੀਨ ਕਰੀਂ
ਹਵਾ 'ਚ ਤੈਰਦੇ ਮੇਰੇ ਬੋਲਾਂ 'ਤੇ
ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਪੈਰ ਧਰਦੀ
ਚੜ੍ਹ ਜਾਵੀਂ
ਤਲਾਸ਼ ਦੀ ਸਿਖਰਲੀ ਮੰਜਿ਼ਲ 'ਤੇ

ਕੋਈ ਕੋਈ ਸਫ਼ਰ
ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਨਹੀਂ
ਸਿਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਤੈਅ ਕਰੀਦਾ
ਪੈਰਾਂ ਹੇਠਲੇ ਰਾਹਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਸੋਚਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸੂਲਾਂ ਚੁਗੀਦੀਆਂ

ਸੱਚ ਦੇ ਕੇਸਰੀ ਫੁੱਲ
ਪੁੰਗਰਦੇ ਨੇ
ਸੂਹੇ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਾਦੀਆਂ ਅੰਦਰ
ਜੇ
ਰੂਹ ਦੀ ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ ਕੋਲ਼ ਕੋਲ਼ ਹੋਵੇ......


ਬਹੁਤ ਖੂ਼ਬ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਪਾਲ ਘਈ

ਖ਼ੂਨ ਸਿੰਮਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਣਦੇ ਨੇ ਇਹ ਅਸ਼ਆਰ, ਬਹੁਤ ਖੂ਼ਬ
ਯਾਨੀ ਚੁਭਿਆ ਹੀ ਰਹੇ ਦਿਲ 'ਚ ਸਦਾ ਖ਼ਾਰ, ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬ

ਅਪਣੇ ਚਿਹਰੇ 'ਚ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ ਜਾਂ ਮੁਜਰਮ ਤਾਂ ਗਏ ਚੌਂਕ
ਹੁਣ ਕਟਹਿਰਾ ਹੈ, ਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਨੇ ਗੁਨਾਹਗਾਰ, ਬਹੁਤ ਖ਼ੂਬ


ਜਿਸ ਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਨ ਪਾਈ ਮਿਰੇ ਕਾਸੇ 'ਚ ਕਦੇ ਖ਼ੈਰ
ਉਹ ਮੇਰੇ ਦਰ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੈ ਬਣ ਕੇ ਤਲਬਗਾਰ, ਬਹੁਤ ਖੂ਼ਬ

ਜੋ ਖ਼ੁਦਾ ਨੇ ਸੀ ਅਤਾ ਕੀਤੇ ਗੁਜ਼ਰ ਹੀ ਗਏ ਦਿਨ ਚਾਰ
ਬੇਕਰਾਰੀ 'ਚ ਕਟੇ ਭਾਵੇਂ, ਕਟੇ ਯਾਰ, ਬਹੁਤ ਖੂਬ

ਨਜ਼ਮ ਅੰਦਰ ਵੀ ਤਲਾਸ਼ੇ, ਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿਚ ਵੀ ਕਰੀ ਭਾਲ਼
ਅਰਥ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮਿਲੇ ਆਰ ਕਦੇ ਪਾਰ, ਬਹੁਤ ਖੂ਼ਬ

ਦਾਦ ਮਿਲਦੀ ਤਾਂ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਕਦੇ ਏਦਾਂ ਵੀ ਮਿਲੇ ਦਾਦ
ਸਿ਼ਅਰ ਖੁ਼ਦ ਉਠ ਕੇ ਪੁਕਾਰਨ ਕਿ ਐ ਫ਼ਨਕਾਰ, ਬਹੁਤ ਖੂ਼ਬ


ਹੋਰਾਂ ਲਈ ਨੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ

ਹੋਰਾਂ ਲਈ ਨੇ ਗਾਗਰਾਂ ਇਕ ਦੋ ਬਥੇਰੀਆਂ
ਤੇਰੀ ਨਦੀ ਤੋਂ ਮੇਰੀਆਂ ਤੇਹਾਂ ਲੰਮੇਰੀਆਂ

ਤੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਣੀਏ ਲੈ ਗਏ ਉਧਾਲ਼ ਕੇ
ਜਦ ਵੀ ਉਮੰਗਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲਵੇਰੀਆਂ


ਚੰਗਾ ਭਲਾ ਸੀ ਓਸਨੂੰ ਇਕਦਮ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ
ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਢਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਢੇਰੀਆਂ

ਹਾਲੇ ਵੀ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਹੈ ਕੰਬਦੀ ਦਰੋਪਤੀ
ਮਰਦਾਂ ਜੁਆਰੀਆਂ ਜਦੋਂ ਨਰਦਾਂ ਬਖੇ਼ਰੀਆਂ

ਏਧਰ ਤਾਂ ਨਾਗਾਂ ਘੇਰ ਲਏ ਚਿੜੀਆਂ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ
ਉੱਡੀਆਂ ਤਾਂ ਓਧਰ ਅੰਬਰੀਂ ਕਾਗਾਂ ਨੇ ਘੇਰੀਆਂ

ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੂੰਗੇ ਵਕਤ ਨੇ ਸੁਕਰਾਤ ਨਾ ਕਿਹਾ
ਯਾਰਾਂ ਨੇ ਏਥੇ ਪੀਤੀਆਂ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਬਥੇਰੀਆਂ

ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਕੱਜਣ ਵਾਸਤੇ ਪੁੰਨਿਆਂ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ
ਮਾਈ ਨੇ ਬਹਿ ਕੇ ਚੰਨ ‘ਤੇ ਕਿਰਨਾਂ ਅਟੇਰੀਆਂ




ਚੋਣਵੇਂ ਸਿ਼ਅਰ..........ਸਿ਼ਅਰ / ਰਣਬੀਰ ਕੌਰ

ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਪਿਆਲਾ ਮੇਰੇ ਹੋਠਾਂ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਰੁਕ ਗਿਆ
ਰਹਿ ਗਿਆ ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਸੁਕਰਾਤ ਵਿਚਲਾ ਫ਼ਾਸਿਲਾ
--ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ

ਮੈਂ ਵਿਕ ਜਾਣਾ ਸੀ ਹੁਣ ਤਕ ਹੋਰ ਕਈਆਂ ਵਾਂਗਰਾਂ ਯਾਰੋ

ਮੇਰੀ ਅਪਣੀ ਖ਼ੁਦੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸਸਤਾ ਹੋਣ ਨਾ ਦਿੱਤਾ
--ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਕਿਧਰ ਗਏ ਓ ਪੁੱਤਰੋ ਦਲਾਲਾਂ ਦੇ ਆਖੇ
ਮਰਨ ਲਈ ਕਿਤੇ ਦੂਰ ਮਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਚੋਰੀ
ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਰ੍ਹਦਾ ਰਿਹਾ ਮੈਂ
ਤੇਰੇ ਧੁਖਦੇ ਖ਼ਾਬਾਂ ਤੇ ਚਾਵਾਂ ਤੋਂ ਚੋਰੀ
--ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ

ਕੋਈ ਰੀਝ ਸੀਨੇ 'ਚ ਦਬ ਗਈ ਕੋਈ ਖ਼ਾਬ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਮਰ ਗਿਆ
ਤੇਰੀ ਬੇਰੁਖ਼ੀ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਮੇਰੇ ਦਿਲ 'ਤੇ ਕੀ ਕੀ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ
ਮੇਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਕਦਮ ਕਦਮ ਮੇਰੀ ਸੋਚਣੀ ਨੂੰ ਕੁਰੇਦਿਆ
ਮੈਂ ਸੰਭਲ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਸੰਵਰ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਨਿਖ਼ਰ ਗਿਆ
--ਐੱਸ ਨਸੀਮ

ਦੁਨੀਆਦਾਰੀ ਇੰਜ ਪਰਚਾਇਆ,ਹੇਜ ਰਿਹਾ ਨਾ ਅੰਬਰ ਦਾ
ਦਰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੈ ਪਰ ਵੀ ਨੇ ਪਰ ਸੀਨੇ ਵਿਚ ਪਰਵਾਜ਼ ਨਹੀਂ
--ਅਮਰੀਕ ਪੂੰਨੀ

ਜੇ ਤੁਰਨਾ ਸੱਚ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤਾਂ ਇਹਦੇ ਹਰ ਪੜਾ ਉੱਤੇ
ਕਦੇ 'ਚਮਕੌਰ' ਆਏਗਾ ਕਦੇ 'ਸਰਹੰਦ' ਆਏਗਾ
--ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨਾਜ਼

ਅੱਥਰੂ ਹਰ ਅੱਖ ਦੇ ਕਰ ਕਰ ਇਕੱਤਰ ਦੋਸਤੋ
ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਗ਼ਮ ਦਾ ਸਮੁੰਦਰ ਦੋਸਤੋ

ਰੰਗ, ਖੁਸ਼ਬੂ,ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੇ ਪਿਆਰ ਲੈ ਆਇਆ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਤੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ ਦੇਖ ਕੀ ਕੀ ਯਾਰ ਲੈ ਆਇਆ ਹਾਂ ਮੈਂ
--ਅਜਾਇਬ ਚਿੱਤਰਕਾਰ

ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲ਼ੀਆਂ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ

ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਕਾਸਮਭੱਟੀ
ਜਿਲ੍ਹਾ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦਾ
ਸੂਰਘੁਰੀ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਛੱਪੜ
ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ

ਵਿੱਚ ਤੈਰਦੀਆਂ ਮੱਝਾਂ, ਗਾਵਾਂ
ਨਾਲ਼ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਟਰੂ
ਕੁਝ ਛੋਟੇ
ਕੁਝ ਵੱਡੇ
ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪਿੱਠਾਂ ਤੇ ਬੈਠੇ ਨਿਆਣੇ
ਮਲ਼-ਮਲ਼ ਨੁਹਾਉਂਦੇ
ਝੂਟੇ ਲੈਂਦੇ
ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ “ਮਰਸਰੀ” ਸਮਝਦੇ
ਮੱਝਾਂ ਨੂੰ, ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ
ਮੁਸ਼ਕ ਪਿਆ ਪੈਂਦਾ ਗੋਬਰ ਦਾ
ਸੜਕ ਤੱਕ ਚਿੱਕੜ ਛੱਪੜ ਦਾ
ਜਦ ਉਹ ਛੱਪੜ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ
ਕਾਲੀਆਂ ਸ਼ਾਹ
ਕੁੰਢੇ ਸਿੰਗ
ਦਗ਼-ਦਗ਼ ਕਰਦੇ ਪਿੰਡੇ
ਘਰ ਵੱਲ ਚਲਦੀਆਂ
ਤਾਜ਼ਾ ਦੁੱਧ, ਖੂਬ ਮੱਖਣ ਤੇ ਘਿਓ
ਪਿੰਡ ਦੇ ਸੂਏ ਤੱਕ ਲੰਬੀ ਰੇਸ
ਕੱਲਿਆਂ ਹੀ
ਉਤਸ਼ਾਹ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ
ਕੱਚੇ ਕੋਠਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ
***
ਫਰੀਦਕੋਟ ‘ਚ
ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰ ਦਫ਼ਤਰ ‘ਚ
ਆਪਣੀ ਗੋਗੜ ਤੇ ਹੱਥ ਫਿਰਾ ਰਿਹਾ
ਰਾਤ ਦੀ ਬਦਹਜ਼ਮੀ
ਸਵੇਰੇ ਦਫ਼ਤਰ ਤੋਂ ਲੇਟ
ਮੇਜ਼ ਤੇ ਪਈਆਂ ਦਵਾਈਆਂ
ਨਿਰੀ ਮਿੱਟੀ
ਨਿਰੀ ਧੂੜ
ਧੂੜ ਸਾਫ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ‘ਚ
ਬਾਹਰ ਖੜ੍ਹਾ ਨੀਲਾ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ
ਟੈਂਸ਼ਨ
ਕੰਮ-ਕਾਜ ਦੀ
ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੀ
ਦੁਪਹਿਰੇ, ਰਾਤੀਂ ਖੁਸ਼ਕ ਰੋਟੀ
ਤੇ ਮੁੜਕੇ
ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ
ਮਨ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲੋਚੇ
“ਕਾਸਮਭੱਟੀ” ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ?
***
ਬਾਰੀ ‘ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ
ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ‘ਫੋਰਡ’ ਕਾਰ
ਬਾਰੀ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਦੀ
ਹੈ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ
ਪਰ ਜਾਪੇ ਪੰਜਾਬ ‘ਚ
ਕਿਸੇ ਖੇਤ ‘ਚ ਮੋਟਰ ਕਮਰੇ ਦੀ
ਸੱਤ ਜਣੇ ਫਸੇ ਪਏ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ‘ਚ
ਕੀ ਇਹ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਈਏ ?
ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਦੁੱਖ ਹੋਰ ਸਹੀਏ ?
ਹੁਣ ਨਾ ਪੇਟ ਗੈਸ
ਤੇ ਨਾ ਬਦਹਜ਼ਮੀ
ਸਭ ਚੁੱਕ ਦਿੱਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਨੇ
ਬੇਬਸੀ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਨੇ
ਭੁੱਲ ਗਏ ਕੰਪਿਊਟਰ
ਤੇ ਭੁੱਲੇ ਖਾਤੇ-ਵਹੀਆਂ
ਹੱਥ ‘ਚ ਆ ਗਈਆਂ ਰੰਬੇ-ਕਹੀਆਂ
ਕਦੇ ਰੋਟੀਆਂ ਕੱਚੀਆਂ
ਤੇ ਕਦੇ ਜਲੀਆਂ
ਮਨ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲੋਚੇ
“ਫਰੀਦਕੋਟ” ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ?

ਫ਼ਾਸਲਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਪਾਲ ਘਈ

ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ ਬਸ ਮਨਾਂ ਤੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ
ਉਂਝ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ

ਬੇਵਿਸਾਹੀ ਮੇਰਿਆਂ ਖੰਭਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਜੇ 'ਤੇ ਹੈ
ਖ਼ਾਬ ਹੀ ਰਹਿਣੈ ਮੇਰੇ ਲਈ ਅੰਬਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ


ਫੁੱਲ ਨੇ ਬਾਹਰ ਤੇ ਅੰਦਰ ਜ਼ਰਦ ਪੱਤੇ ਖੜਕਦੇ
ਉਫ਼, ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ , ਤੇ ਮਨ ਦੇ ਮੌਸਮਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ

ਮੇਰੇ ਇਕ ਅੱਥਰੂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਸਿਮਟ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ
ਇਸ ਮਹਾਂਨਗਰੀ ਤੋਂ ਉਸ ਮੇਰੇ ਗਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ

ਹਰ ਕਿਸੇ ਸਰਗਮ ਨੇ ਗੁੰਮ ਜਾਣੈ ਇਵੇਂ ਹੀ ਸ਼ੋਰ ਵਿਚ
ਜੇ ਰਿਹਾ ਕਾਇਮ ਸਿਰਾਂ 'ਤੇ ਕਲਗੀਆਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ

ਦਿਸਦੇ ਅਣਦਿਸਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪਿੰਜਰਿਆਂ 'ਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦੈ
ਤੇਰੇ ਅਸਮਾਨਾਂ ਦਾ ਤੇ ਮੇਰੇ ਪਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ

ਜਸ਼ਨ ਦੇ ਏਹਨਾਂ ਚਿਰਾਗਾਂ ਵਿਚ ਲਹੂ ਮੇਰਾ ਭਰੋ
ਕੁਝ ਘਟੇ ਇਸ ਲੋਅ ਦਾ ਨ੍ਹੇਰੇ ਘਰਾਂ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ


ਤੁਰਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ

ਤੁਰਨ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਤਾਂ ਪੱਥਰਾਂ 'ਤੇ ਪੈਰ ਧਰਦਾ ਹੈ
ਬਦਨ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦਾ ਪਰ ਹਾਲੇ ਤਿੜਕ ਜਾਵਣ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹੈ

ਕਿਤੇ ਕੁਝ ਧੜਕਦਾ ਹੈ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੀ ਤਾਲ 'ਤੇ ਹੁਣ ਵੀ
ਕਿਤੇ ਕੁਝ ਔੜ ਦੇ ਸੀਨੇ ਦੇ ਉੱਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਵਰ੍ਹਦਾ ਹੈ


ਅਜੇ ਤਾਈਂ ਵੀ ਮੇਰੇ ਰਾਮ ਦਾ ਬਣਵਾਸ ਨਾ ਮੁੱਕਿਆ
ਮੇਰੇ ਅੰਦਰਲਾ ਰਾਵਣ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਸੜਦਾ ਤੇ ਮਰਦਾ ਹੈ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਘਰ ਦੀਆਂ ਨੀਹਾਂ 'ਚ ਉਹ ਤਾਹੀਓਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ
ਉਹ ਪੱਥਰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸੇਕ ਸੰਗ ਪਿਘਲਣ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹੈ

ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਰਦਿਆਂ ਅਕਸਰ ਮੈਂ ਠੋਕਰ ਖਾ ਕੇ ਡਿਗਦਾ ਹਾਂ
ਮੇਰਾ ਆਪਾ ਮੇਰੀ ਨੀਅਤ ਦੇ ਸਿਰ ਇਲਜ਼ਾਮ ਧਰਦਾ ਹੈ

ਅਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਤੇ ਔਕਾਤ ਹੈ ਵੱਖਰੀ
ਅਜੇ ਚਾਨਣ ਤੇ ਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਾਰੀਕ ਪਰਦਾ ਹੈ


ਮੈਂ ਨਾ ਤੈਨੂੰ ਜਾਣਿਆ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਮੈਂ ਨਾ ਤੈਨੂੰ ਜਾਣਿਆ ਬੇਸਮਝ ਸਾਂ ਜਰਵਾਣਿਆ
ਤੂੰ ਬਹਾਰਾਂ ਮਾਣੀਆਂ ਵੇ ਪੰਛੀਆ ਉਡ ਜਾਣਿਆ

ਤੋੜਦਾ ਅੰਬਰੋਂ ਤੂੰ ਤਾਰੇ ਤੋੜ 'ਤਾ ਤਾਰੇ ਦੇ ਵਾਂਗ
ਕਿੰਜ ਮੈਂ ਗਾਵਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਦਰਦ ਭਰਿਆ ਗਾਣਿਆ


ਮੈਂ ਸ਼ਮਾਂ ਸਾਂ, ਮੈਂ ਸਾਂ ਸੂਰਜ, ਚੰਦ ਤਾਰੇ ਸਾਂ ਉਦੋਂ
ਹੁਣ ਕੀ ਤੇਰੀ ਨਜ਼ਰ 'ਤੇ ਪਰਦਾ ਪਿਆ ਡੁੱਬ ਜਾਣਿਆ

ਤੂੰ ਸੈਂ ਦੱਸਦਾ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਵਗਦੀ ਨਦੀ
ਤੂੰ ਨਦੀ ਦੀ ਸਾਗਰਾਂ ਲਈ ਤੜਪ ਨੂੰ ਨਾ ਜਾਣਿਆ

ਮੈਂ ਨਦੀ ਦੇ ਵਾਂਗਰਾਂ ਤਾਘਾਂ 'ਚ ਕੰਢੇ ਖੋਰ 'ਤੇ
ਤੂੰ ਨਾ ਰੁੱਖਾ ਗੌਲਿ਼ਆ ਮੈਂ ਕਿੰਨਾ ਰੇਤਾ ਛਾਣਿਆ



ਮੰਗ ਕੁਝ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਹਰਦਿਆਲ ਸਾਗਰ

ਮੰਗ ਕੁਝ ਰਾਜੇ ਨੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਦੂਰ ਹੋ ਕੇ ਆਖਿਆ
ਧੁੱਪ ਸੀ, ਫਿਰ ਉਸ ਦੀ ਹੀ ਛਾਂ ਵਿਚ ਖਲੋ ਕੇ ਆਖਿਆ

ਬਹੁਤ ਮੈਲੈ਼ ਰਸਤਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਤੂੰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਸਫ਼ਰ
ਇਕ ਸਮੁੰਦਰ ਨੇ ਨਦੀ ਦੇ ਪੈਰ ਧੋ ਕੇ ਆਖਿਆ


ਕੁਝ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਹੋਣ ਦੇ, ਥੱਕੇ ਮੁਸਾਫਿਰ ਸੌਣ ਦੇ
ਮੈਂ ਉਦ੍ਹੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਲੁਕੋ ਕੇ ਆਖਿਆ

ਹੁਣ ਤੇਰਾ ਪੈਗ਼ਾਮ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂਦਾ ਮੁਖ਼ਤਸਰ
ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਖੰਜਰ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਡੁਬੋ ਕੇ ਆਖਿਆ

ਰੱਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਮੈਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਨਾਵਣ ਦੇ ਲਈ
'ਇਹ ਨਹੀਂ ਮੇਰਾ ਖਿਡੌਣਾ' ਉਸ ਨੇ ਰੋ ਕੇ ਆਖਿਆ


ਦਿਲ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ

ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਤੱਕ ਜਾਣ
ਫੇਰ ਤੂੰ ਕੋਈ ਫਤਵਾ ਦੇਈਂ, ਫੇਰ ਤੂੰ ਦੇਈਂ ਮਾਣ

ਖਾਲੀ ਅੰਬਰ, ਖੁਰਦੇ ਕੰਢੇ, ਪੌਣ 'ਚ ਉਡਦੀ ਰੇਤਾ
ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਅਸੀਂ ਹਾਂ, ਇਹ ਸਾਡੀ ਪਹਿਚਾਣ


ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਤਲਵਾਰਾਂ ਹਨ ਜੋ ਫੁੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਕੋਮਲ
ਫੁੱਲ ਬਣਦੇ ਨੇ ਦੁੱਖ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਜੋ ਲੈਂਦੇ ਹਿੱਕ ਤਾਣ

ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣ ਵਿਚ ਹੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸੌ ਸਿਆਣਪ ਹੁੰਦੀ
ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਿਆਂ ਦਿੱਸੇ ਜਦੋਂ ਢਲਾਣ

ਅਪਣਾ ਜੀਅ ਪਰਚਾਵਣ ਖ਼ਾਤਰ ਸੱਥ 'ਚ ਬੈਠੇ ਲੋਕੀ
ਵੱਢਣੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਾਧੀ ਹੋਈ ਫ਼ਸਲ ਸਲਾਹੀ ਜਾਣ



ਬੇਵਸੀ ਦੀ ਵਰਣਮਾਲਾ਼.......... / ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਦਰਸ਼ਨ ਬੁੱਟਰ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਵੀ)

ਨਿਮਾਣਾ ਜਿਹਾ ਮੇਰਾ ਮਾਣ
ਅਣਗੌਲਿ਼ਆ ਮੇਰਾ ਥਹੁ-ਪਤਾ
ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਉਡਦਾ ਕਣ
ਕਾਹਦੇ 'ਤੇ ਗਰਬ ਕਰੇ

ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਯਾਤਰਾ

ਸਮੁੰਦਰ 'ਚ ਉਠਦੇ ਬੁਲਬੁਲੇ ਦੀ
ਪੱਤੇ 'ਤੇ ਡਿੱਗੀ ਕਣੀ
ਕਿੰਜ ਮੁਖ਼ਾਤਿਬ ਹੋਵੇ ਸ਼ੂਕਦੇ ਦਰਿਆ ਨੂੰ

ਗੁਲਾਬੀ ਮਹਿਕ ਦਾ ਬੁੱਲਾ
ਕਿੰਜ ਬਹਿਸ ਕਰੇ ਝੱਖੜਾਂ ਨਾਲ਼
ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਲਿਖੀ ਬੇਵਸੀ ਦੀ ਵਰਣਮਾਲ਼ਾ
ਕਿਵੇਂ ਅਰਥ ਕਰੇ
ਮਰਮਰ 'ਤੇ ਉਕਰੇ ਸਿ਼ਲਾਲੇਖ ਦੇ

ਮੈਂ ਇਕ ਅਣਲਿਖੀ ਨਜ਼ਮ
ਇਕ ਅਣਗਾਈ ਗ਼ਜ਼ਲ
ਕੀ ਮਾਣ ਕਰਾਂ
ਮਹਾਂ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼ਾਂ 'ਤੇ

ਇਕ ਲਫ਼ਜ਼ ਹੈ ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼, ਮੁਹੱਬਤ
ਇਕ ਅਹਿਸਾਸ ਹੈ ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼, ਦੋਸਤੀ
ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ
ਨਾ ਇਹ ਬੇੜੀਆਂ ਬਣੇ ਨਾ ਮਲਾਹ

ਚੇਤਨਾ ਵਿਚ ਗੁਫਾਵਾਂ ਦਾ ਅੰਧਕਾਰ
ਅਵਚੇਤਨ ਵਿਚ ਸੂਰਜਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ
ਰੂਹ ਦੀ ਮਿੱਟੀ 'ਚ ਕਿਹੜਾ ਰੰਗ ਬੀਜਾਂ
ਕਿ ਧੁੱਪ ਦੇ ਫੁੱਲ ਖਿੜ ਪੈਣ

ਮੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ
ਅਨੰਤ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ
ਕਿਹੜੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੀ ਸੇਧ ਲਵਾਂ
ਕਿ ਖੁ਼ਦ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਜਾਵਾਂ
ਕਿਹੜੀ ਕਿਰਨ ਨੂੰ ਅਰਘ ਚੜਾਵਾਂ
ਕਿ ਰਾਖ ਤੋਂ ਅੰਗਿਆਰ ਹੋ ਜਾਵਾਂ.......
------

(ਗੁਰੂਦੇਵ)

ਹਵਾ ਦਾ ਕੋਈ ਵੇਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਅਰੁੱਕ ਵੇਗ ਹੀ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਉਸਦਾ
ਫੁੱਲ
ਆਪਣੀ ਮਹਿਕ 'ਤੇ ਮਾਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ
ਪਾਣੀ ਬੇਖ਼ਬਰ ਆਪਣੀ ਤਰਲਤਾ ਤੋਂ

ਅਣਕਹੇ ਬੋਲ
ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਦੇ ਤਲਬਗਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ
ਉਡ ਕੇ ਆ ਬਹਿੰਦੇ ਚੁੱਪ ਦੀ ਸਲੇਟ 'ਤੇ

ਕੋਈ ਬੂਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਅੰਧਕਾਰ ਦੇ ਮਹਿਲ ਦਾ
ਛੱਤਾਂ ਪਾੜ ਕੇ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ
ਜਾਗਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ

ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਮਹਿਕ
ਹਵਾ ਦਾ ਮੋਢਾ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੀ
ਕੰਧਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ
ਬਸ ਪੁੱਜ ਜਾਂਦੀ
ਇਕ ਸਾਹ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਸਾਹ ਤੱਕ

ਕਿਸੇ ਬਿੰਦੂ ਨਾਲ਼ ਮੋਹ ਪਾਲਣਾ
ਖੜੋਤ ਹੈ ਮੌਤ ਵਰਗੀ
ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵੱਲ ਪਿੱਠ ਕਰਨੀ
ਨਿਰੀ ਖ਼ੁਦਕਸ਼ੀ

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਬੇਪਰਵਾਹ ਸਹਿਜ ਵਿਚਰੀਏ
ਤਾਂ ਹਰ ਹਨੇਰੀ ਗੁਫ਼ਾ 'ਚੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਜਾਈਦਾ
ਸੰਨਾਟੇ ਦਾ ਰਾਗ ਸੁਣ ਲਈਦਾ

ਮੱਥੇ ਵਿਚਲਾ ਭਾਂਬੜ
ਸਹਿਜ ਹੋ ਮਸ਼ਾਲ ਬਣਦਾ
ਤਾਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਵਿਛ ਜਾਂਦੀਆਂ

ਹੇ ਸਖੀ !
ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੇ ਸਚਿਆਰ ਨੂੰ
ਪਰਤੱਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਨਾ ਰੋਕੀਂ........

ਕਾਫਲਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਹਰਦਮ ਸਿੰਘ ਮਾਨ

ਰੋਜ਼ ਸਾਡੇ ਦਰ ਤੇ ਆਵੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਕਾਫਲਾ।
ਆਫਤਾਂ ਨੂੰ ਪਰ ਕੀ ਜਾਣੇ ਹਿੰਮਤਾਂ ਦਾ ਕਾਫਲਾ।

ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਅੰਦਰ ਠਹਿਰ ਨਹੀਂ ਸਕਣਾ ਹਨੇਰ
ਸਿਦਕ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰ ਪਿਆ ਜਦ ਜੁਗਨੂੰਆਂ ਦਾ ਕਾਫਲਾ।


ਗਿੱਧਿਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜਿਆਂ ਵਿਚ ਕਾਲ ਜਿਹਾ ਪੈ ਗਿਐ
ਕੋਠਿਆਂ ਤੇ ਸਿਸਕਦਾ ਹੈ ਝਾਂਜਰਾਂ ਦਾ ਕਾਫਲਾ।

ਏਸ ਰਸਮੀ ਦੌਰ ਵਿਚ ਰਲ ਕੇ ਕੋਈ ਕਰੀਏ ਉਪਾਅ
ਭਟਕਿਆ ਹੀ ਹੋਣੈਂ ਕਿਧਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਕਾਫਲਾ।

ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖੇ ਸਲਾਮ
ਤਾਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਹੈ ਆਉਂਦਾ ਤੁਹਮਤਾਂ ਦਾ ਕਾਫਲਾ।

ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਭਨੋਟ

ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਏ ਪਲ ਪਲ, ਦਲ-ਬਦਲ ਵਾਂਗੂ
ਮਹਾਂ-ਨਗਰੀ ਤਿਰਾ ਹਰ ਇਕ ਬਸ਼ਰ, ਲੱਗਦਾ ਏ ਛਲ ਵਾਂਗੂ

ਤੂੰ ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਘਿਰਿਐਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਤੇਰੀ, ਖੁ਼ਸ਼ਨਸੀਬੀ ਹੈ
ਤਿਰੇ ਹਿੱਸੇ 'ਚ ਹੀ ਆਇਐ ਮਨਾ, ਖਿੜਨਾ ਕੰਵਲ ਵਾਂਗੂ


ਰਤਾ ਵੀ ਧੁੱਪ ਜੋ ਸਹਿੰਦੇ ਨ ਕੁਮਲ਼ਾ ਕੇ ਬਿਖ਼ਰ ਜਾਂਦੇ
ਜੁ ਸਹਿੰਦੇ ਮੌਸਮਾਂ ਦੀ ਮਾਰ,ਉਹ ਰਸ ਜਾਣ ਫ਼ਲ਼ ਵਾਂਗੂ

ਦਿਹਾੜੀ ਵਾਂਗ ਇਕ ਪਲ ਬੀਤਦੈ ਇਹ ਵੀ ਸਮਾਂ ਆਉਂਦੈ
ਕਦੇ ਉਹ ਵੀ ਸਮਾਂ, ਜਾਂਦੀ ਦਿਹਾੜੀ, ਬੀਤ ਪਲ ਵਾਂਗੂ

ਉਹ ਪੁੰਨੂੰ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਛਲ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੰਦ ਸੱਸੀ ਨੂੰ
ਤੇ ਕੋਹਾਂ ਤੀਕ ਸਾਹਵੇਂ-ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਪਸਰੀ ਹੈ ਥਲ ਵਾਂਗੂ

ਰਹੇ ਨਾ ਬੇਸੁਰੀ, ਇਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸੁਰਤਾਲ ਵਿਚ ਬੱਝੇ
ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਲੋਚਦੇ ਹਾਂ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੀ ਸੁਰ, ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਾਂਗੂ

ਬੁਝੇਗੀ ਪਿਆਸ ਏਸੇ ਆਸ ਦੇ ਵਿਚ ਦੌੜਦੇ ਰਹੀਏ
ਮਹਾਂ-ਨਗਰੀ, ਤਿਰਾ ਕੈਸਾ ਤਲਿੱਸਮ, ਰੇਤ ਛਲ਼ ਵਾਂਗੂ


ਯਥਾਰਥ ਨਾਲ਼ ਵਾਹ ਪੈਂਦੈ, ਤਾਂ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਹੀ ਬਚਦੈ
ਦਿਖਾਵੇ ਦੀ ਚਮਕ ਸਾਰੀ ਤਾਂ ਲਹਿ ਜਾਂਦੀ ਨਿਕਲ ਵਾਂਗੂ

ਕਿਤੇ ਦਮ ਤੋੜ ਬੈਠੇ, ਕਿਸ਼ਨ ਤੂੰ ਦੇਖੀਂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਤੇਰੀ
ਪੁਆ ਬੈਠੀਂ ਨਾ ਪੈਖੜ ਡਾਲਰਾਂ ਦਾ, ਨਾਗ-ਵਲ਼ ਵਾਂਗੂ

ਚਿੰਤਨ ਤੇ ਚਰਚਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ

ਕਦੇ ਚਿੰਤਨ, ਕਦੇ ਚਰਚਾ, ਕਦੇ ਚਰਚਾ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੈ
ਕਿਤਾਬਾਂ ਜਾਗ ਰਹੀਆਂ ਨੇ, ਤੇ ਸਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੁੱਤਾ ਹੈ

ਲਓ ਇਹ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਸਾਂਭੋ, ਜੇ ਹਿੰਮਤ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਆਓ
ਮਿਰੀ ਹਿੱਕ ਦਾ ਹੈ ਥਲ ਸ਼ਾਹਿਦ, ਮਿਰਾ ਹੀ ਨਾਮ ਦਰਿਆ ਹੈ


ਚਿਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜੇ ਪਰ ਹੋਵਣ ਤਾਂ ਕਿਥੋਂ ਤੀਕ ਉੱਡਣਗੇ
ਪਲਾਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਹੈ ਚਾਨਣ, ਤੇ ਉਮਰਾਂ ਵਾਂਗ ਨੇਰ੍ਹਾ ਹੈ

ਤਿਰੀ ਤਹਿਰੀਰ ਹੈ ਕੱਲੀ, ਮਿਰੀ ਤਕਦੀਰ ਕਿੰਝ ਹੋਈ
ਲਕੀਰਾਂ ਭਾਵੇਂ ਹਨ ਤਿਰੀਆਂ, ਮਗਰ ਇਹ ਹੱਥ ਤੇ ਮੇਰਾ ਹੈ

ਜ਼ਰਾ ਖੰਜਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲੈ, ਲਹੂ ਮੇਰੇ ਨੇ ਕੀ ਲਿਖਿਐ
ਤਿਰੇ ਜੁਲਮਾਂ ਦੇ ਨੇਰ੍ਹੇ ਵਿਚ ਮਿਰੀ ਰੂਹ ਦਾ ਸਵੇਰਾ ਹੈ

ਇਹ ਸੰਗਲ ਸਾਜ਼ ਬਣ ਛਣਕਣ, ਇਹ ਸੂਲ਼ਾਂ ਤਾਜ ਬਣ ਚਮਕਣ
ਕਿ ਅੰਬਰ ਨੂੰ ਕਰੇ ਕੈਦੀ, ਇਹ ਕਿਸ ਪਿੰਜਰੇ ਦਾ ਜੇਰਾ ਹੈ

ਤਾਜ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਪ੍ਰੋ. ਸੁਰਜੀਤ ਜੱਜ

ਤਾਜ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੇ, ਸਿਰ ਹਾਜ਼ਰ ਹੈ
ਬਾਕੀ ਛੱਡ, ਉਹ ਘਰ ਖ਼ਾਤਰ ਹੈ

ਹੱਥ ਜੇ ਹੁੰਦੇ ਹੱਥ, ਫਿਰ ਭੈਅ ਸੀ
ਕਰ ਕਮਲਾਂ ਤੋਂ ਕਾਹਦਾ ਡਰ ਹੈ


ਜਿਸ ਵੀ ਪਿੱਠ 'ਤੇ ਰੁੱਖ ਹੈ ਉੱਗਿਆ
ਓਹੀ ਦੂਜੀ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਸੀ

ਮੈਨੂੰ ਪਾਲ਼, ਨਦੀ ਜੇ ਹਰਨੀ
ਕਹਿੰਦਾ ਨਫ਼ਸ ਦਾ, ਸ਼ਹੁ ਸਾਗਰ ਹੈ

ਮੈਂ ਵੀ ਵਾਅਦਾ ਮਾਫ਼ ਗਵਾਹ ਹਾਂ
ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਵੀ ਖ਼ੰਜਰ ਹੈ

ਮੈਨੂੰ ਓਥੇ ਉਗਣਾ ਪੈਣੈ
ਜਿਹੜੀ ਵੀ ਧਰਤੀ ਬੰਜਰ ਹੈ

ਕਿੰਨਾ ਪਿਆਸਾ ਹਾਂ, ਮੇਰੇ ਲਈ
ਹਰ ਬੱਦਲੀ ਹੀ ਪੈਂਦੀ ਵਰ੍ਹ ਹੈ

ਆਪਣਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਵੇ
ਗੁਲਮੋਹਰ ਤਾਂ ਗੁਲਮੋਹਰ ਹੈ

ਸਹਿਰਾ ਵਿਚ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋਣ ਦਾ
ਮਿਲਿਆ ਇਕ ਚਸ਼ਮੇ ਤੋਂ ਵਰ ਹੈ

ਪੈੜਾਂ ਦਾ ਰੇਤਾ........... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ

ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੈੜਾਂ ਦਾ ਰੇਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਝੋਲ਼ੀ 'ਚ ਭਰ ਲਈਏ
ਚਲੋ ਏਸੇ ਬਹਾਨੇ ਵਿੱਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਲਈਏ

ਉਹ ਅਪਣੀ ਕਹਿਕਸ਼ਾਂ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲ਼ ਕੇ ਅੱਜ ਬਾਹਰ ਆਇਆ ਹੈ
ਚਲੋ ਉਸ ਭਟਕਦੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਚੱਲਕੇ ਕੁਝ ਖ਼ਬਰ ਲਈਏ


ਉਲੀਕੇ ਖੰਭ ਕਾਗਜ਼ 'ਤੇ ਦੁਆਲੇ਼ ਹਾਸੀ਼ਏ ਲਾਵੇ
ਕਿਵੇਂ ਵਾਪਿਸ ਨਿਆਣੀ ਤੋਂ ਉਦ੍ਹੇ ਅੰਦਰਲੇ ਡਰ ਲਈਏ?

ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਪੌਣ 'ਚੋਂ ਖੁ਼ਸ਼ਬੂ, ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਨੀਂਦ 'ਚੋਂ ਸੁਪਨਾ
ਚਲੋ ਅੱਜ ਦੋਸਤੋ ਇਕ ਦੂਸਰੇ 'ਚੋਂ ਇਉਂ ਗੁਜ਼ਰ ਲਈਏ

ਅਸੀਂ ਵੀ ਖੂ਼ਬ ਹਾਂ, ਕਿਧਰੇ ਤਾਂ ਨ੍ਹੇਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਜਰ ਲਈਏ
ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਬਿਰਖ ਦੀ ਇਕ ਛਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰ ਲਈਏ

ਲਾਟ......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ

ਲਾਟ ਹੈ ਇਕ ਜਾ ਰਹੀ ਉਡਦੇ ਪਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼
ਦਰਦ ਦੀ ਗੰਗਾ ਵਗੇ ਸਹਿਮੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਖ਼ੂਬ ਹੈ ਅੰਦਾਜ਼ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅਮੀਰੀ ਦੇਣ ਦਾ
ਕਰਦ ਸੋਨੇ ਦੀ ਟਿਕਾ ਗਏ ਆਂਦਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼


ਧੜਕਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਮਿਲਾ ਦੇ ਤਾਲ ਤੂੰ ਏਧਰ ਅਸੀਂ
ਛਾਲਿਆਂ ਦੇ ਬੋਰ ਪਹਿਨੇ ਝਾਂਜਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਫੇਰ ਕੀ ਜੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਪੰਛੀ ਨਹੀਂ ਅਸਮਾਨ ਤਕ
ਮਰ ਕੇ ਉਡਦੇ ਖੰਭ ਉਸਦੇ ਅੰਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਹੰਸ ਤੇ ਬਗਲੇ ਪਛਾਣੇ ਜਾਣਗੇ ਏਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ
ਮੋਤੀਆਂ ਦੀ ਚੋਗ ਪਾ ਦੇ ਕੰਕਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਚਮਕ ਹੈ ਕਿਸਦੀ ਜਿ਼ਆਦਾ ਫੈਸਲੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ
ਸੁਲਗ਼ਦੇ ਜਜ਼ਬੇ ਟਿਕਾ ਦੇ ਖ਼ੰਜਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਨੇਰ੍ਹੀਆਂ ਵਿਚ ਬਿਰਖ ਤੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਇਕੋ ਹਸ਼ਰ ਹੈ
ਆਦਮੀ ਦਾ ਦਿਲ ਤੇ ਪੱਤੇ ਥਰਥਰਾਂਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਇਹ ਕਦੋਂ ਚੱਲੇਗਾ ਬਣ ਕੇ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦਾ ਹਮਸਫ਼ਰ
ਦੌੜਦਾ ਈਮਾਨ ਹਾਲੇ ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਪੂਰਨਾ ਤੂੰ ਜੋਗ ਲੈ ਕੇ ਮੁਕਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਨਹੀਂ
ਆਤਮਾ ਤੜਪੇਗੀ ਤੇਰੀ ਸੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਸਿ਼ਅਰ 'ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਨਾ ਦੇਈਂ ਦਾਦ ਪਰ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰ
ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਤੜਪਿਆ ਹਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼

ਨਗਰ ਦੀ ਲਿਸ਼ਕ......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਪਾਲ ਘਈ (ਪ੍ਰੋ.)

ਨਗਰ ਦੀ ਲਿਸ਼ਕ ਤੋਂ ਅਪਣੇ ਗਰਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਤੀਕਰ
ਮੈਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਤੀਕਰ

ਸਫ਼ਰ ਹਯਾਤ ਦਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਦਾਇਰੇ ਅੰਦਰ
ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਉਜੜਨਾ ਪੁੱਜਣ ਲਈ ਘਰਾਂ ਤੀਕਰ


ਤਲਾਸ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਚੱਲੀ ਸੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚੋਂ
ਤਲਾਸ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਪੁੱਜੀ ਹੈ ਜੰਗਲਾਂ ਤੀਕਰ

ਅਸਾਂ ਹਯਾਤ ਦੇ ਖੰਭਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਪੱਥਰ
ਉਡਾਇਆ ਇਸ ਨੂੰ ਖਲਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿੰਜਰਿਆਂ ਤੀਕਰ

ਖਿੰਡੇ ਹੋਏ ਨੇ ਅਸਾਡੇ ਹੀ ਖ਼ਾਬ ਦੇ ਟੁਕੜੇ
ਥਲਾਂ ਦੀ ਰੇਤ ਤੋਂ ਦਰਿਆ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਤੀਕਰ

ਮੈਂ ਹਰ ਮੁਕਾਮ ਤੋਂ ਕਿਰ-ਕਿਰ ਕੇ ਤੇਰੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾਂ
ਧੁਨੀ ਤੋਂ ਲਫ਼ਜ਼ ਤੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਫਿ਼ਕਰਿਆਂ ਤੀਕਰ

ਬਲੀ ਹੈ ਅੱਗ ਮਿਰੇ ਪੈਰਾਂ 'ਚ, ਜਿ਼ਹਨ ਅੰਦਰ ਵੀ
ਸਿਮਟ ਹੀ ਆਣਗੇ ਅੰਬਰ ਮਿਰੇ ਪਰਾਂ ਤੀਕਰ

ਚੋਣਵੇਂ ਸਿ਼ਅਰ / ਰਣਬੀਰ ਕੌਰ

ਚੁਗਣੀ ਪੈ ਗਈ ਚੋਗ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰੋਂ ਮਾਂ
ਆਪਣਿਆਂ ਬਿਨ ਰੂਹ ਤੜਪੇ ਜਿਉਂ ਕੂੰਜ ਵਿਛੜ ਜਾਏ ਡਾਰੋਂ ਮਾਂ

ਤੀਆਂ, ਮੇਲੇ, ਨਾ ਹਮਸਾਏ, ਨਾ ਹਮਦਰਦ ਹੈ ਕੋਈ ਵੀ
ਪਿਆਰ ਵੀ ਏਥੇ ਭਟਕੇ ਲੋਕੀ ਭਾਲਣ ਰੋਜ਼ ਬਜ਼ਾਰੋਂ ਮਾਂ

-- ਸ਼ੇਖਰ

ਕੇਡੀ ਹੈ ਇਹ ਕਸਕ ਤੇਰੇ ਵਿਛੜਨ ਦੀ ਦਿਨ ਢਲ਼ੇ
ਕੁਝ ਦਿਲ ਦੇ ਏਸ ਪਾਰ ਹੈ ਕੁਝ ਓਸ ਪਾਰ ਹੈ
-- ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮੋਹੀ

ਰੰਗ, ਖੁ਼ਸ਼ਬੂ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੇ ਪਿਆਰ ਲੈ ਆਇਆ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਤੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ ਦੇਖ ਕੀ ਕੀ ਯਾਰ ਲੈ ਆਇਆ ਹਾਂ ਮੈਂ

ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੀਂ ਇਹ ਹਰਕਤ ਤੇ ਹਰਾਰਤ ਦੇਣਗੇ
ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਮਘ ਰਹੇ ਅੰਗਿਆਰ ਲੈ ਆਇਆ ਹਾਂ ਮੈਂ
-- ਅਜਾਇਬ ਚਿੱਤਰਕਾਰ

ਕੁਝ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਨਹੀਂ ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ
ਰੁੱਖ ਥਾਂ ਥਾਂ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਨੇ ਪਰ ਕਿਤੇ ਸਾਇਆ ਨਹੀਂ

ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਮੁਜ਼ਰਿਮ ਹਾਂ ਤੇਰਾ ਜੀਅ ਕਰੇ ਜੋ ਦੇ ਸਜ਼ਾ
ਬਣਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜ਼ੁਲਫ਼ ਤੇਰੀ ਨੂੰ ਜੋ ਸੁਲਝਾਇਆ ਨਹੀਂ
-- ਹਰਬੰਸ ਮਾਛੀਵਾੜਾ

ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਮਨ ਦਾ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਘੱਟਾ ਧੋਣ ਲੱਗਾ ਹਾਂ
ਐ ਜਗਦੇ ਦੀਵਿਓ ! ਛੁਪ ਕੇ ਤੁਹਾਥੋਂ ਰੋਣ ਲੱਗਾ ਹਾਂ
-- ਗੁਰਤੇਜ ਕੋਹਾਰਵਾਲ਼ਾ

ਝੀਲਾਂ ਤਰਦੇ ਨਦੀਆਂ ਤਰਦੇ ਡੂੰਘੇ ਸਾਗਰ ਤਰਦੇ ਲੋਕ
ਐਪਰ ਅਪਣੇ ਦਿਲ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਪੈਰ ਕਦੇ ਨਾ ਧਰਦੇ ਲੋਕ
-- ਤ੍ਰੈਲੋਚਣ ਲੋਚੀ

ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਲੜਨਾ ਏਂ........... ਗੀਤ / ਵਿਜੈ ਵਿਵੇਕ

ਸੱਜਣ ਜੀ ! ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਲੜਨਾ ਏਂ
ਲੜਨਾ ਵੀ ਕੀ
ਦਿਲ ਫੋਲਣ ਦਾ ਇਕ ਬਹਾਨਾ ਘੜਨਾ ਏਂ
ਸੱਜਣ ਜੀ ! ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਲੜਨਾ ਏਂ


ਅੱਜ ਨਹੀਂ ਤੈਨੂੰ ਜੀ,ਜੀ,ਕਹਿਣਾ
ਨਾ ਭਰ ਰਾਤ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਬਹਿਣਾ
ਅੱਜ ਮਿਟ ਜਾਣੈ, ਅੱਜ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ
ਅੱਜ ਅਸਾਂ ਨੇ ਧਿੰਗਾਜੋ਼ਰੀ ਆ ਪਲੰਘੇ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਏਂ
ਸੱਜਣ ਜੀ ! ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਲੜਨਾ ਏਂ

ਕੋਲ਼ ਆਵਾਂ ਤਾਂ ਉੱਠ ਉੱਠ ਨੱਸਦੈਂ
ਜੇ ਰੋਵਾਂ ਤਾਂ ਖਿੜ ਖਿੜ ਹੱਸਦੈਂ
ਹੱਸ ਪਵਾਂ ਤਾਂ ਝੱਲੀ ਦੱਸਦੈਂ
ਜ਼ਖ਼ਮ ਵਿਖਾਵਾਂ ਤਾਂ ਪਿੰਡੇ 'ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਛਮਕਾਂ ਜੜਨਾ ਏਂ
ਸੱਜਣ ਜੀ ! ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਲੜਨਾ ਏਂ

ਸੱਜਣਾ ਅੱਜ ਦੀ ਰਾਤ ਚਾਨਣੀ
ਤੇਰੀ ਬੁੱਕਲ਼ ਵਿਚ ਮਾਨਣੀ
ਹਰ ਇਕ ਗੁੱਝੀ ਰਮਜ਼ ਜਾਨਣੀ
ਅੱਜ ਇਸ਼ਕੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅੱਖਰ ਤੇਰੇ ਕੋਲ਼ੋਂ ਪੜ੍ਹਨਾ ਏਂ
ਸੱਜਣ ਜੀ ! ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਲੜਨਾ ਏਂ

ਚਿੱਟੇ ਸਫਿ਼ਆਂ 'ਤੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਜੀਤ ਜੱਜ (ਪ੍ਰੋ.)

ਚਿੱਟੇ ਸਫਿ਼ਆਂ 'ਤੇ, ਕਾਲ਼ੇ ਅੱਖਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ
ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਸਰਦਲ 'ਤੇ, ਗੁੰਗੇ ਪੱਥਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ

ਕਿੱਥੋਂ ਤੀਕਰ ਹਠੀ ਕਿਨਾਰੇ, ਅਪਣੀ ਹੋਂਦ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਹਰ ਮੱਛੀ ਦੀ ਅੱਖ 'ਚ ਖ਼ਬਰੇ, ਕਿੰਨੇ ਸਾਗਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ


ਤੇਰੀ ਚਾਹਤ ਗੁੰਗੀ ਕੋਇਲ, ਬੇਰੰਗ ਤਿਤਲੀ, ਬੁਝਿਆ ਦੀਵਾ
ਮੇਰੇ ਜਿ਼ਹਨ 'ਚ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ, ਕਿੰਨੇ ਅੰਬਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ

ਹਾਦਸਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੰਝ ਮੁਖ਼ਾਤਿਬ, ਹੋਣ ਮੁਸਾਫਿ਼ਰ ਏਥੇ ਦੱਸੋ
ਭਟਕੇ ਹੋਏ ਪੈਰਾਂ ਤਾਈਂ, ਪੁੱਛਦੇ ਕੰਕਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ

ਤੂੰ ਜਿਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹਾਸੇ ਲੈ ਕੇ, ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਚਾੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਏਂ
ਉਹ ਕੈਕਟਸ ਤਾਂ ਖੁ਼ਦ ਉਮਰਾਂ ਤੋਂ, ਗਮਲੇ ਅੰਦਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ

ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਤਕ ਜਦ ਵੀ ਪੁੱਜਾਂ, ਸੁੰਨ ਮਸੁੰਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ
ਸ਼ਾਇਦ ਤੇਰੇ ਜਿ਼ਹਨ ਚਿ ਕਿਧਰੇ, ਮੇਰੇ ਖੰਡਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ

ਤੇਰੀ ਧੁੱਪ ਦੇ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਹੋਏ, ਨਿੱਘ ਦਾ ਭਰਮ ਹੰਢਾਵਾਂ ਕਿੱਦਾਂ
ਮੇਰੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਮੇਰੀ, ਮੈਂ ਦੇ ਵੱਤਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ

ਪਾਣੀ, ਪਿਆਸ, ਹਵਾ ਤੇ ਪੱਤੇ, ਸਭਨਾਂ ਵਿਚ ਸੁਰਜੀਤ ਹਾਂ ਮੈਂ ਤਾਂ
ਕੀ ਦੱਸੇਂਗਾ ਮੇਰੇ ਹਾਸੇ ਕਿੱਧਰ-ਕਿੱਧਰ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਨੇ

ਸੰਕਟ.......... ਨਜ਼ਮ / ਬਲਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰੁੱਖਾਂ
ਧਰਤ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਲਈ
ਸੁੱਖਾਂ ਦੇ ਗਾਨੇ ਹੋਣਾ ਸੀ
ਉਹ ਹਿਰਸੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ
ਭੁੱਖ ਦਾ ਸਿ਼ਕਾਰ ਹੋ ਗਏ


ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪੌਣਾਂ
ਧਰਤ ਦਾ ਮੈਲ਼ਾ ਪੌਣਾ
ਮਲ਼ ਮਲ਼ ਧੋਣਾ ਸੀ
ਉਹ ਰੇਤਲ ਵਾਵਰੋਲਿਆਂ ਦੀ
ਅੱਗ ਅੱਗੇ ਬੇਵਸ ਹੋ ਗੀਆਂ

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਦੀਆਂ
ਧਰਤ ਦੀਆਂ ਨਸਾਂ 'ਚ
ਰਕਤ ਬਣ ਵਹਿਣਾ ਸੀ
ਨਾਗਾਂ ਦੀ ਭੂਤ ਮੰਡਲੀ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤੁਪਕਾ ਤੁਪਕਾ ਡੀਕ ਗਈ

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰੁੱਤਾਂ
ਧਰਤ ਦੇ ਪੁੱਤਾਂ ਸਿਰ
ਫੁੱਲਕਾਰੀ ਸੀ ਓੜ੍ਹਨੀ
ਉਹ ਖੁਸ਼ਕ ਮੌਸਮਾਂ ਦੀ
ਧੂੜ 'ਚ ਖੁਰਦ ਬੁਰਦ ਹੋ ਗੀਆਂ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ 'ਚ
ਏਨਾ ਅਨਰਥ ਹੋਣਾ ਸੀ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਕਵਿਤਾ
ਮਾਂ ਦੇ ਥਣੀ ਦੁੱਧ ਵਾਂਗ ਉਤਰਦੀ
ਕੁਝ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ !

ਕੁਦਰਤੀ ਨਜ਼ਾਰਾ.......... ਨਜ਼ਮ / ਉਕਤਾਮੋਏ ( ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ )

ਨੀਲੀ ਹਵਾ ਦੇ ਪਰਦੇ 'ਚ
ਦਿਨ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਅਨੰਤ ਚਮਕੀਲੀਆਂ
ਕਿਰਨਾਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ
ਅੱਖਾਂ ਪੂੰਝਦੀ ਹਵਾ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ

ਸੁਸਤ ਨਰਮ ਘਾਹ
ਤ੍ਰੇਲ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ 'ਚ ਨਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਪੀਲ਼ੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਬੂਟਾ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਸੁਨਹਿਰੀ ਖਟਮਲ ਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਣੀ 'ਚ ਛੱਲਾਂ ਮਾਰਦੀਆਂ ਹਨ
ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਚਾਲ਼ੀ ਕੁੜੀਆਂ
ਹੱਥਾਂ 'ਚ ਹੱਥ ਪਾਈ ਭੱਜ ਰਹੀਆਂ ਨੇ
ਕੀੜੀ ਇਕੱਲੀ ਬੀਅ ਚੁੱਕੀ
ਤੜਕਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ?
ਸੱਭ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ
ਫੁੱਲ ਦੀ ਡੋਡੀ ਮੂੰਹ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ
ਹੈਰਾਨ ਜਿਹੀ ਹੈ..................

ਗਈ ਰਾਤ ਦੇ ਸੁਪਨੇ.......... ਨਜ਼ਮ / ਕੰਵਲਜੀਤ ਭੁੱਲਰ

ਗਈ ਰਾਤ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵਰਗੀਏ...
ਸੁਲਘਦੀ ਸਵੇਰ ਦੀ ਲੋਅ ਜਿਹੀਏ
ਮੁਹੱਬਤ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਪਾ...
ਤਾਂ ਜੋ
ਉਮਰ ਨੂੰ ਆਹਰੇ ਲਾਵਾਂ...

ਤੇ ਖ਼ੁਦ ਕਿਤੇ ਗੁਆਚ ਜਾਵਾਂ
ਹੁਣ ਤਾਂ ਨੈਣ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ਼ ਨਿਹਾਰਦੇ ਨੇ
ਹੱਥ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਤਾਰੀਆਂ ਮਾਰਦੇ ਨੇ...।।
ਟੁੱਟਦੇ ਤਾਰੇ ਦੀਏ ਲ੍ਹੀਕੇ ...
ਚੱਲ ਤੇਰੇ ਹੁੰਘਾਰੇ ਦਾ ਇਕ ਘੁਟ ਪੀ ਕੇ
ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਉਮਰ ਦਾ ਨਾਂ ਹਉਕਾ ਰੱਖ ਲਵਾਂ..?
ਤੇ ਫੇਰ ਤੂੰ ਹੁੰਘਾਰਿਓਂ ਮੁੱਕਰ ਜਾਵੀਂ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਜੀਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੁਨਕਰ ਹਾਂ...।।
ਮੁੱਕ ਰਹੀ ਉਮਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਵਰਗੀਏ
ਮੌਤ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵਧਦਿਆਂ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਰਗੀਏ
ਸਿਆਲ ਰੁੱਤ ਦੀਏ ਨਿੱਘੀਏ ਧੁੱਪੇ
ਦੱਸ ਮੇਰੇ ਹਾਸੇ ਤੂੰ ਚੋਰੀ ਕਿਓਂ ਚੁੱਕੇ..??
ਪਰ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਹਮਦਰਦ
ਤੈਨੂੰ... ਤੇਰੇ ਰਾਹ ਦਾ ਇਕ ਮੋੜ ਬਣ ਕੇ ਉਡੀਕਾਂਗਾ..।।
ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਦੀਏ ਠੰਢੀਏ ਹਵਾਏ..
ਰੱਬ ਤੈਨੂੰ ਦੋਹਰੀ ਜਵਾਨੀ ਚੜ੍ਹਾਏ
ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਚਲੋ ਇਕ ਵੀ..??
ਖੈਰ
ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਘੁੱਟ ਵਰਗੀਏ
ਤੂੰ ਮੌਤ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਛੋਹ
ਮੈਨੂੰ ਹੁਣ ਜੀਣਾ ਆ ਗਿਆ...।।।

ਕਾਲ਼ੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ.......... ਗੀਤ / ਸੁਖਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਗਿੱਲ

ਕਾਲ਼ੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ ਰੱਬਾ ਕਿੱਥੋਂ ਚੜ੍ਹ ਆਈਆਂ ਵੇ ?
ਰੋਕੀਂ ਰੱਬਾ ਰੋਕੀਂ ਦਿਲ ਦਿੰਦਾ ਏ ਦੁਹਾਈਆਂ ਵੇ।

ਪੌਣ ਜਦੋਂ ਵਗੇ ਕਹਿੰਦੇ ਜਾਨ ਭਰ ਦਿੰਦੀ ਐ
ਕਾਲ਼ੀ ਜੋ ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਅਧਮੋਏ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਐ

ਇਹਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਾਲੀ਼ਆਂ ਘਟਾਵਾਂ ਚੜ੍ਹ ਆਈਆਂ ਵੇ ,...

ਵਰ੍ਹੇ ਹੋਏ ਇਕ ਵਾਰੀ ਕਾਲ਼ੀ ਨੇਰ੍ਹੀ ਚੱਲੀ ਸੀ
ਲੁਕ ਲੁਕ ਰੋਂਦੀ ਓਦੋਂ ਜਾਨ ਕੱਲੀ ਕੱਲੀ ਸੀ
ਉਡੀਆਂ ਸੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਹਵਾਈਆਂ ਵੇ,....

ਕਾਲ਼ੀ ਵੇ ਹਨੇਰੀ 'ਚ ਈਮਾਨ ਜਾਂਦਾ ਡੋਲ ਵੇ
ਸੋਨਾ ਚਾਂਦੀ ਲੱਭੇ ਬੰਦਾ ਲਾਸ਼ਾਂ ਫੋਲ ਫੋਲ ਵੇ
ਮਰ ਜਾਣ ਬੁੱਲੀਆਂ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਤਿਹਾਈਆਂ ਵੇ,....

ਨੇਰ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਹੁੰਦੈ, ਸਭ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੇ
ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਸਾਧ, ਬਹਿੰਦੇ ਤਖਤਾਂ 'ਤੇ ਚੋਰ ਵੇ
ਨੇਰ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਮਾਰਾਂ ਛੇਤੀ ਜਾਣ ਨਾ ਭੁਲਾਈਆਂ ਵੇ,...
ਰੋਕੀਂ ਰੱਬਾ ਰੋਕੀਂ ਦਿਲ ਦਿੰਦਾ ਏ ਦੁਹਾਈਆਂ ਵੇ ॥॥

ਅਸੀਂ ਇਕਰਾਰ ਹਾਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਬਿੰਦਰ ਮਸਰੂਰ

ਅਸੀਂ ਇਕਰਾਰ ਹਾਂ ਉਸ ਪਾਰ ਬੇੜੀ ਨਾਲ਼ ਜਾਵਾਂਗੇ
ਤੇਰਾ ਲਾਰਾ ਨਹੀਂ ਮੰਝਧਾਰ ‘ਚੋਂ ਜੋ ਪਰਤ ਜਾਵਾਂਗੇ

ਬੜੇ ਘਰ ਨੇ ਨਗਰ ਅੰਦਰ ਪਰ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਵੀ ਦਰਵਾਜ਼ਾ
ਨਗਰ ਵਿਚ ਜੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਗਏ ਕੀ ਖਟਖਟਾਵਾਂਗੇ?


ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵੈਣ ਤਰਲੇ ਕੀਰਨੇ ਕੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਉਕਰੇ ਨੇ
ਕੋਈ ਆਇਆ ਤਾਂ ਕੰਧਾਂ ਘਰ ਦੀ ਕਿਸ ਨੁਕਰੇ ਲੁਕਾਵਾਂਗੇ

ਚਲੋ ਉਹ ਤਖਤ ‘ਤੇ ਬੈਠਾ ਹੈ ਕਰ ਕੇ ਕਤਲ ਆਵਾਜ਼ਾਂ
ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਵੀ ਦੇਵਾਂਗੇ, ਮਾਤਮ ਵੀ ਮਨਾਵਾਂਗੇ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੋੜ ਤੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਦੇਵੀਂ ਤੇ ਫਿਰ ਦੇਖੀਂ
ਤੇਰੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਾ ਹਲ ਬਣ ਕੇ ਖਲੋਤੇ ਨਜ਼ਰ ਆਵਾਂਗੇ

ਸਿਰਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਸੀ ਇਕ ਹਾਰ ਸੀ ਤੇ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਉਹ
ਝੁਕੇਗਾ ਸੀਸ ਜਿਹੜਾ, ਹਾਰ ਉਹਦੇ ਗਲ਼ ‘ਚ ਪਾਵਾਂਗੇ

ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਰੰਗ.......... ਗੀਤ / ਰਾਕੇਸ਼ ਵਰਮਾ

ਗੱਭਰੂ ਆਂ ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਦਾ, ਮੇਰੀ ਜਵਾਨੀ ਹਸੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ, ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਰੰਗੀਨ ਐ॥

ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਸੀ ਕਰਦੀ ਨੌਕਰੀ, ਮੈਨੂੰ ਕਰੈੱਚਾਂ ਨੇ ਪਾਲਿਆ,
ਪਾਊਡਰ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਘੋਲ ਕੇ, ਬੋਤਲ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਮੈਂ ਲਾ ਲਿਆ,

ਚਾਕਲੇਟਾਂ ਖਾ-ਖਾ ਪਲਿਆ ਹਾਂ, ਖਾਧੇ ਬਿਸਕੁਟ ਨਮਕੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਫਿਲਮਾਂ ਮੈਂ ਕਈ ਵੇਖੀਆਂ ਸਕੂਲੋਂ ਭੱਜ-ਭੱਜ ਕੇ,
ਟਿਊਸ਼ਨ ਪੜ੍ਹਨ ਸੀ ਜਾਂਵਦਾ, ਮੈਂ ਸ਼ਾਮੀ ਸੱਜ-ਧਜ ਕੇ,
ਪਾਸ ਹੋਇਆਂ ਨਕਲਾਂ ਮਾਰ ਕੇ, ਮੈਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਜ਼ਹੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਕਾਲਜ ਦੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆ ਗਿਆ, ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਮੁੱਛਾਂ ਫੁੱਟੀਆਂ,
ਕੋਈ ਰੋਕ-ਟੋਕ ਨਾ ਰਹੀ, ਸਭ ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ ਸਨ ਟੁੱਟੀਆਂ,
ਫਿਕਰੇ ਮੈਂ ਕੱਸਾਂ ੳਸ ਤੇ, ਜਿਹੜੀ ਲੱਗਦੀ ਹਸੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਧੋਨੀ ਸਟਾਇਲ ਕੱਟ ਤੇ, ਤੇਲ ਨਹੀਂ, ਜੈਲੱ ਲਾਈਦੈ,
ਮੁਰਕੀ ਦਾ ਫੈਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਹੁਣ ਕੰਨੀਂ ਕੋਕਾ ਪਾਈਦੈ,
ਲੱਕ ਭਾਵੇਂ ਹੈ ਸੁੱਕਾ ਜਿਹਾ, ਪਰ ਪਾਈਦੀ ਜੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਕਾਲਜ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਵਕਤ, ਕੰਟੀਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਸਿਗਰਟ ਜੇ ਭਰ ਕੇ ਪੀ ਲਵਾਂ, ਫੇਰ ਗੁਟਖਾ ਖਾਂਦਾ ਹਾਂ,
ਫੈਂਸੀ ਜੇ ਕਿਤੋਂ ਨਾ ਮਿਲੇ, ਖਾਣੀ ਪੈਂਦੀ ਫੀਮ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਵਿਸਕੀ ਜੇ ਪੀਣੀ ਪੈ ਜਵੇ, ਘਰੇ ਮੁਸ਼ਕ ਆ ਜਾਂਦੈ,
ਗੋਲੀ ਜਾਂ ਕੈਪਸੂਲ ਖਾ ਕੇ ਵੀ, ਸਰੂਰ ਚੰਗਾ ਛਾ ਜਾਂਦੈ,
ਭੋਰਾ ਸਮੈਕ ਜੇ ਸੁੰਘ ਲਵਾਂ, ਕੰਨੀ ਵੱਜਦੀ ਬੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਪਾਕਿਟ-ਮਨੀ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ, ਆਪਾਂ ਖੂਬ-ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਖਾਈਦੈ,
ਮੰਮੀ-ਪਾਪਾ ਦੇ ਪਰਸ 'ਚੋਂ, ਨੋਟ ਇੱਕੋ ਖਿਸਕਾਈਦੈ,
ਧਰਿਤਰਾਸ਼ਟਰ ਵਾਂਗ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ, ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਯਕੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ ਕਿੱਟੀਆਂ ਤੋਂ, ਪਾਪਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਲੱਬ ਜਾਂਦੇ,
ਕੱਠੇ ਕਿਤੇ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ, ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਅਹਿਮ ਨੇ ਟਕਰਾਉਂਦੇ,
ਹੋਟਲਾਂ ਤੋਂ ਖਾਣਾ ਮੰਗਵਾਉਣ ਦਾ, ਹੁਣ ਬਣਿਆ ਰੁਟੀਨ ਐ....
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਗਲ ਨਾ ਲਾਂਵਦਾ, ਜੇ ਮਾਂ ਨੇ ਗਲ ਲਾ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ,
ਸ਼ਾਇਦ ਸਰਵਣ ਬਣ ਢੁੱਕਦਾ, ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ,
ਪਰ ਪੈਸਾ-ਧਰਮ ਮੇਰੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਦਾ, ਪੈਸਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਡੁੱਲੇ ਬੇਰਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਵਿਗੜਿਆ, ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਗੜੀ ਸੰਵਾਰ ਲਓ,
ਔਲਾਦ ਨੂੰ-ਉਪਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ, ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ, ਬੱਸ ਪਿਆਰ ਦਿਓ,
ਪੈਸੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਭੱਜੋ, ਇਹ ਦੌੜ ਅੰਤ-ਹੀਨ ਐ....
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਥੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ....

ਗੱਭਰੂ ਆਂ ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਦਾ, ਮੇਰੀ ਜਵਾਨੀ ਹਸੀਨ ਐ,
ਮੈਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਘਾਟ ਨਹੀਂ, ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਰੰਗੀਨ ਐ॥

ਜਗਿਆਸਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਦਰਸ਼ਨ ਬੁੱਟਰ (ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਵੀ)

ਅਤ੍ਰਿਪਤੀ

ਹੇ ਗੁਰੂਦੇਵ!
ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅਤ੍ਰਿਪਤੀਆਂ ਦਾ ਕਾਸਾ ਲੈ ਕੇ
ਖੜ੍ਹੀ ਹਾਂ ਤੇਰੇ ਦੁਆਰ

ਤੂੰ ਗਿਆਨ ਦਾ ਮਹਾਂਸਾਗਰ

ਮੇਰੀ ਤਪਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ
ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਨਮੀ ਬਖ਼ਸ਼
ਸਿਰ ‘ਤੇ ਛਾਈਆਂ ਕਾਲੀ਼ਆਂ ਘਟਾਵਾਂ
ਲੰਘ ਗਈਆਂ ਤੇਹਾਂ ਜਗਾ ਕੇ

ਮੇਰੇ ਮੱਥੇ ਦੀ ਠੀਕਰੀ ਤੇ ਉਕਰਿਆ
ਯੁਗਾਂ ਦਾ ਸੰਤਾਪ
ਮੇਰੀ ਦੇਹੀ ਦੀ ਜਿਲਦ ‘ਤੇ ਲਿਖੀ
ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀ ਭਟਕਣ

ਮੇਰੇ ਸਖਣੇ ਕਾਸੇ ਵਿਚ
ਦੋ ਧੜਕਦੇ ਹਰਫ਼ ਪਾ
ਜੋ ਪਾਰ ਲੈ ਜਾਣ ਮੈਨੂੰ
ਫੈਲਦੀ ਸਿਮਟਦੀ ਪਿਆਸ ਤੋਂ

ਪੈਰਾਂ ਹੇਠਲੀ ਬਰਫ਼ ਉਤੇ
ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਅੰਗਿਆਰ ਵਿਛਾ
ਅੰਧਕਾਰ ਦੀ ਸਲਤਨਤ ਵਿਚ
ਕੋਈ ਦੀਵਾ ਜਗਾ

ਮੇਰੇ ਗਿਰਦ ਝੁਰਮਟ ਹੈ
ਪਾਗਲ ਸ਼ੰਕਾਵਾਂ ਦਾ
ਮੇਰੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ੋਰ ਹੈ
ਬਿਫਰੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ

ਕਿਸ ਬਿਧ ਸਹਿਜ ਹੋ ਕੇ
ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਮਕਸਦ ਤਲਾਸ਼ਾਂ
ਕਿਸ ਬਿਧ ਤਰਲ ਹੋ ਕੇ
ਵਗਾਂ ਅਪਣੇ ਧਰਾਤਲ ‘ਤੇ

ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ‘ਊੜੇ’ ਦੀ ਉਂਗਲ਼ ਫੜਾ
ੜਾੜੇ ਦੀ ਪੈੜ
ਮੈਂ ਆਪ ਤਲਾਸ਼ ਲਵਾਂਗੀ

ਗੁਰੂਦੇਵ

ਹੇ ਸਖੀ!
ਅਤ੍ਰਿਪਤੀਆਂ ਹੀ ਜਾਮਨ ਹੁੰਦੀਆਂ
ਰਗਾਂ ਵਿਚ ਦੌੜਦੇ ਲਹੂ ਦੀਆਂ
ਪਿਆਸ ਮਿਟ ਜਾਵੇ
ਤਲਾਸ਼ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਹੀ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ

ਫੇਰ ਵੀ
ਖੁਸ਼ਕ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਦੋ ਬੂੰਦਾਂ ਡੋਲ੍ਹ ਕੇ
ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਪਿਆਸ ਜਿਉਂਦੀ ਰੱਖਣੀ
ਪਾਟੇ ਪੈਰਾਂ ਉਤੇ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਈਏ
ਤਾਂ ਰੰਗ ਹੋਰ ਗੂੜ੍ਹਾ ਉਘੜਦਾ

ਅਣੀਆਂ ਦੀ ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਦੇ ਬੇਰੋਕ ਵੇਗ ਨੂੰ
ਅਸੀਂ ਸੰਤਾਪ ਆਖੀਏ ਜਾਂ ਹੋਣੀ
ਭਟਕਣ ਜਾਂ ਤਲਾਸ਼
ਬਸ ਇਹੀ ਹੈ ਅਧਾਰ ਸਾਡੀ ਹੋਂਦ ਦਾ

ਹਰ ਸ਼ੰਕਾ ਦਾ ਜਨਮ
ਤਰਲ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਸਾਨੂੰ
ਗਹਿਰਾਈਆਂ ‘ਚ ਵਗਣ ਲਈ
ਹਰ ਸ਼ੰਕਾ ਦੀ ਮੌਤ
ਪਥਰਾਅ ਦਿੰਦੀ
ਮਨ ਵਿਚ ਲਰਜ਼ਦੇ ਪਾਰੇ ਨੂੰ

ਚਿਤ ਵਿਚ ਖੌਰੂ ਹੋਵੇ
ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
ਉਸਨੂੰ ਪੌਣ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨਾ
ਅੰਦਰਲੀ ਝੀਲ ਮੂਰਛਤ ਹੋਵੇ
ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਤਰੰਗਤ ਕਰਨਾ

ਤੈਨੂੰ ਮੁਬਾਰਕ ਹੋਵੇ ਇਹ ਭਟਕਣ
ਤੇਰੀ ਪਾਜੇਬ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ
ਫੁੱਲ ਬਣ ਕੇ ਖਿੜਨਗੇ ਇਕ ਦਿਨ

ਮੈਂ ਜੋ
ਬੂੰਦ ਮਾਤਰ ਹਾਂ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੀ
ਆਪਣੇ ਵਜੂਦ ਦੇ ਸੱਤੇ ਰੰਗ ਵਿਛਾਉਂਦਾ ਹਾਂ
ਤੇਰੇ ਮੁਬਾਰਕ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ.............

ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਵੀ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ

ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਵੀ ਨਾ ਇਹ ਜਿੰਦਗੀ ਲੰਮੀ ਸਜਾ਼ ਹੁੰਦੀ
ਜੇ ਮੇਰੇ ਬਾਦਬਾਨਾਂ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੀ ਹਵਾ ਹੁੰਦੀ

ਤੱਸਵੁਰ ਵਿਚ ਮੈਂ ਇਹ ਕੇਹੋ ਜਿਹੀ ਮੂਰਤ ਬਣਾ ਬੈਠਾ
ਨਾ ਇਸ ਵਿਚ ਰੰਗ ਭਰ ਹੁੰਦੇ ਨਾ ਇਹ ਦਿਲ ਤੋਂ ਮਿਟਾ ਹੁੰਦੀ


ਸੁਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਕ ਹੈ ਤੇ ਬਰਫ਼ ਵਰਗੇ ਗੀਤ ਨੇ ਮੇਰੇ
ਇਹ ਧੁਖਦੀ ਬੰਸਰੀ ਮੈਥੋਂ ਨਾ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੁਹਾ ਹੁੰਦੀ

ਥਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਤੇ ਛਾਂ ਕਰਕੇ ਗੁਜਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬਦਲੀ
ਉਹ ਸਾਵੇਂ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਾ ਰਾਹੀ ਤੋਂ ਭੁਲਾ ਹੁੰਦੀ

ਇਹ ਪਾਪਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਹੋ ਗਈ ਚੱਲ ਹੱਥ ਪਾ ਲਈਏ
ਇਕੱਲੇ ਧੌਲ ਕੋਲੋਂ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਧਰਤੀ ਉਠਾ ਹੁੰਦੀ

ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਰੂਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਕਸੀਦੇ ਦਰਦ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ
ਅਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣੀਏ ਇਹ ਸ਼ਾਇਰੀ ਹੈ ਕੀ ਬਲਾ ਹੁੰਦੀ।

ਮੇਰੇ ਸੂਰਜ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ

ਮੇਰੇ ਸੂਰਜ ! ਦਿਨੇ ਰਾਤੀਂ ਤੇਰਾ ਹੀ ਖਿਆਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ
ਕੋਈ ਕੋਸਾ ਜਿਹਾ ਚਾਨਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ

ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨਾ ਆਵੀਂ ਖਿਜ਼ਾਂ ਦਾ ਦੌਰ ਹੈ ਏਥੇ
ਕਿ ਹਰ ਬੂਟਾ ਹੀ ਏਥੇ ਤਾਂ ਬੜਾ ਬੇਹਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ


ਜੇ ਵਰ੍ਹ ਗਈ ਬੱਦਲੀ ਕੋਈ ਤਾਂ ਘੱਲ ਦੇਵੀਂ ਹਰੇ ਪੱਤੇ
ਥਲਾਂ ਦੇ ਬੂਟਿਆ ਤੇਰਾ ਬੜਾ ਹੀ ਖਿਆਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ

ਪਤਾ ਹੈ ਓਸਨੂੰ ਮੈਂ ਪੌਣ ਹਾਂ ਮਛਲੀ ਨਹੀਂ ਕੋਈ
ਨਾ ਜਾਣੇ ਕਿਉਂ ਮੇਰੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਉਹ ਬੁਣਦਾ ਜਾਲ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ

ਜਗਾਈ ਨਾ ਅਲਖ ਆ ਕੇ ਕਿਸੇ ਜੋਗੀ ਨੇ ਦਰ ਉਹਦੇ
ਕਿ ਜੀਹਦੇ ਹੱਥ ‘ਚ ਮੋਤੀਆਂ ਦਾ ਥਾਲ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ

ਉਹ ਇਕ ਪਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਉਤੇ ਬਣੀ ਹੈ ਅੱਗ ਦੀ ਮੂਰਤ
ਤੇ ਉਸ ਮੂਰਤ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇਕ ਠੰਢਾ ਸਿਆਲ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ

ਮੇਰੇ ਮੌਲਾ ! ਉਦ੍ਹੀ ਕੁੱਲੀ ਕਿਆਮਤ ਤੱਕ ਰਹੇ ਰੌਸ਼ਨ
ਜੁ ਲੰਘ ਗਏ ਹਰ ਮੁਸਾਫਿਰ ਦਾ ਹੀ ਪੁੱਛਦਾ ਹਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ

ਚੋਣਵੇਂ ਸਿ਼ਅਰ.......... ਸਿ਼ਅਰ / ਰਣਬੀਰ ਕੌਰ

ਚਲੋ ਉਹ ਤਖ਼ਤ 'ਤੇ ਬੈਠਾ ਹੈ ਕਰਕੇ ਕਤਲ ਆਵਾਜ਼ਾਂ
ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਵੀ ਦੇਵਾਂਗੇ, ਮਾਤਮ ਵੀ ਮਨਾਵਾਂਗੇ
--ਰਾਬਿੰਦਰ ਮਸਰੂਰ


ਕਿਸੇ ਮੰਜਿ਼ਲ ਨੂੰ ਸਰ ਕਰਨਾ ਕਦੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਹੈ ਲਾਜਿ਼ਮ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਪੈਰੀਂ ਇਕ ਸੁਲਘਦਾ ਸਫ਼ਰ ਹੋਵੇ
--ਸੁਸ਼ੀਲ ਦੁਸਾਂਝ

ਕੀ ਕਰਾਂ ਸੇਵਾ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਜਦ ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ ਕਿਹਾ
ਧੁੱਪ ਛੱਡ ਕੇ ਲਾਂਭੇ ਹੋ ਅਗੋਂ ਕਲੰਦਰ ਨੇ ਕਿਹਾ
--ਹਿੰਮਤ ਸਿੰਘ ਸੋਢੀ

ਡੂੰਘਾਈ ਕੀ, ਉਹਨੂੰ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਸਾਗਰ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੈ
ਨਿਕੰਮਾ ਇੰਚ-ਸੈਂਟੀਮੀਟਰਾਂ ਵਿਚ ਮਾਪਦਾ ਮੈਨੂੰ
--ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਨਮੋਸ਼ੀ ਹਾਰ ਦੀ ਤੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਲਾਹ ਦੇਈਏ
ਚਲੋ ਹੁਣ ਫਾਲਤੂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਤੋਂ ਭਾਰ ਲਾਹ ਦੇਈਏ
--ਜਸਵਿੰਦਰ

ਭੁੱਖ ਦਾ ਹੈ ਆਪਣਾ ਤੇ ਪਿਆਸ ਦਾ ਅਪਣਾ ਮਜ਼ਾ
ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਨਵੇਂ ਅਹਿਸਾਸ ਦਾ ਅਪਣਾ ਮਜ਼ਾ
--ਮਹੇਸ਼ਪਾਲ ਫਾਜਿ਼ਲ

ਉਹ ਵੀ ਦਿਨ ਸੀ ਢਾਬ ਤੀਕਰ ਆਪ ਸੀ ਆਈ ਨਦੀ
ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਪੰਛੀਓ ਅਜ ਆਪ ਤਿਰਹਾਈ ਨਦੀ
--ਜਸਵਿੰਦਰ

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਡਣਾ ਹੁੰਦੈ ਹਵਾ ਨਈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਰਦੇ
ਜੋ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਚੜ੍ਹਦੇ ਨੇ ਘਟਾ ਨਈਂ ਵੇਖਿਆ ਕਰਦੇ
--ਬਲਬੀਰ ਸੈਣੀ

ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਘੁੰਮ ਫਿਰ ਕੇ ਇਹੀ ਤੱਕਿਆ ਨਿਗਾਹਾਂ ਨੇ
ਕਿਤੇ ਰਾਹਾਂ 'ਤੇ ਕੰਡੇ ਨੇ ਕਿਤੇ ਕੰਡਿਆਂ 'ਤੇ ਰਾਹਾਂ ਨੇ
--ਜੀ.ਡੀ. ਚੌਧਰੀ

ਮੰਨਿਆ ਤੈਨੂੰ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ
ਸੋਨੇ ਦੇ ਵਿਚ ਕੁਝ ਤਾਂ ਖੋਟ ਰਲ਼ਾਇਆ ਕਰ
--ਸੁਭਾਸ਼ ਕਲਾਕਾਰ



ਜੇ ਤੂੰ ਜੱਗ ਦੀ ਰਜ਼ਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਚਮਨਦੀਪ ਦਿਓਲ

ਜੇ ਤੂੰ ਜੱਗ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ‘ਚ ਰਹਿਣਾ ਸੀ॥
ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਰਾਹ ਹੀ ਕਾਹਤੋਂ ਪੈਣਾ ਸੀ॥
ਬੁਝ ਗਿਆ ‘ਉਹ’ ਤੇ ਹੁਣ ਬੁਝੇਂਗਾ ਤੂੰ,
ਨਾਮ ਕਾਹਤੋਂ ਹਵਾ ਦਾ ਲੈਣਾ ਸੀ॥

ਉਹ ਮੇਰਾ ਗਲ ਹੀ ਲੈ ਗਏ ਲਾਹ ਕੇ,
ਏਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੁਸੀਨ ਗਹਿਣਾ ਸੀ॥
ਇਸ਼ਕ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ ਤੈਨੂੰ ਮੈਅ ਵਾਂਗੂ,
ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਨੇ ਕਦੀ ਤਾਂ ਲਹਿਣਾ ਸੀ॥
'ਦਿਓਲ' ਰਸਤਾ ਦਿਖਾ ਗਿਆ ਤੈਨੂੰ,
ਭਾਵੇਂ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਟਟਹਿਣਾ ਸੀ॥


ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੀ ਤੈਨੂੰ......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਉਕਤਾਮੋਏ ( ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ )

ਇਹ ਰਾਤ ਜਦ ਚੰਨ ਇੱਕਲਾ ਹੈ ਅਸਮਾਨ ‘ਚ
ਇਸ ਰਾਤ ਜਦ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ ਆਵੇਗ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਹੋਈ
ਇਸ ਰਾਤ ਜਦ ਤਰਸਦੇ ਹੱਥ ਕਸਮਸਾ ਕੇ ਥੱਕ ਗਏ
ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੀ ਤੈਨੂੰ


ਜਿਵੇਂ ਤਾਰਾ ਟੁੱਟਦਾ ਹੈ ਅਸਮਾਨ ‘ਚ
ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਛੱਡਿਆਂ
ਸੰਤਾਪ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ‘ਚ ਜਿਉਂ
ਖੂ਼ਨ ਉਬਲੇ
ਜਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਲ ਵਿਛੜਨਾ ਤਹਿ ਹੋਵੇ
ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੀ ਤੈਨੂੰ

ਪਿਆਰ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੇ ਗੁੰਮ ਜਾਣ ‘ਤੇ
ਮੇਰੇ ਸੀਨੇ ‘ਚੋਂ ਉਡਦੇ ਪੰਛੀ ਮਰ ਗਏ
ਤੇਰੀ ਹੋਰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ
ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੀ ਤੈਨੂੰ

ਜੰਗਲੀ ਹਵਾ ਖੇਡਦੀ ਲੰਘ ਜਾਵੇਗੀ
ਜਾਲ਼ ਜੋ ਮੈਂ ਵਿਛਾਇਆ ਸੀ
ਉਸ ‘ਚ ਕੋਈ ਸ਼ੇਰ ਨਹੀਂ ਫਸਿਆ
ਕਿੰਨੇ ਬਦਕਿਸਮਤ ਨੇ ਸਾਡੇ ਦਿਲ
ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੀ ਤੈਨੂੰ

ਨਜ਼ਰਾਂ ਸਿਆਹ ਹੋ ਗਈਆਂ ਨੇ
ਝਾੜੀਆਂ ‘ਚ ਖੂ਼ਬਸੂਰਤ ਗੁਨਾਹ ਸੁੱਕ ਗਏ
ਅਸਮਾਨ ‘ਚ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਬੱਦਲ ਗਰਜ ਰਹੇ ਹਨ
ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੀ ਤੈਨੂੰ

ਬਗਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਡਾਰਾਂ
ਬਹਿਸਤ ਦੇ ਅਥਰੂ ਨੇ
ਇੱਕ ਸੂਫੈਦ ਸਾਂਤੀ ‘ਚ ਘਿਰ ਜਾਵਾਂਗੀ
ਮੇਰੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਨਾਹ ਤੇਰੇ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਲਿਖ ਜਾਣਗੇ
ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿਆਂਗੀ ਤੈਨੂੰ
( ਲਿਪੀਅੰਤਰ - ਸਵਰਨਜੀਤ ਸਵੀ )

ਕਦੇ ਚਿੰਤਨ, ਕਦੇ ਚਰਚਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਪਾਲ ਘਈ

ਕਦੇ ਚਿੰਤਨ, ਕਦੇ ਚਰਚਾ, ਕਦੇ ਚਰਚਾ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੈ
ਕਿਤਾਬਾਂ ਜਾਗ ਰਹੀਆਂ ਨੇ, ਤੇ ਸਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੁੱਤਾ ਹੈ

ਲਓ ਇਹ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਸਾਂਭੋ, ਜੇ ਹਿੰਮਤ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਆਓ
ਮਿਰੀ ਹਿੱਕ ਦਾ ਹੈ ਥਲ ਸ਼ਹਿਦ ਮੇਰਾ ਹੀ ਨਾਮ ਦਰਿਆ ਹੈ


ਚਿਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜੇ ਪਰ ਹੋਵਣ ਤਾਂ ਕਿਥੋਂ ਤੀਕ ਉਡਣਗੇ
ਪਲਾਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਹੈ ਚਾਨਣ, ਤੇ ਉਮਰਾਂ ਵਾਂਗ ਨ੍ਹੇਰਾ ਹੈ

ਤਿਰੀ ਤਹਿਰੀਰ ਹੈ ਕੱਲੀ, ਮਿਰੀ ਤਕਦੀਰ ਕਿੰਜ ਹੋਈ
ਲਕੀਰਾਂ ਭਾਵੇਂ ਹਨ ਤਿਰੀਆਂ ਮਗਰ ਇਹ ਹੱਥ ਤੇ ਮੇਰਾ ਹੈ

ਜ਼ਰਾ ਖੰਜਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲੈ, ਲਹੂ ਮੇਰੇ ਨੇ ਕੀ ਲਿਖਿਐ
ਤਿਰੇ ਜ਼ੁਲਫਾਂ ਦੇ ਨੇਰ੍ਹੇ ਵਿਚ ਮਿਰੀ ਰੂਹ ਦਾ ਸਵੇਰਾ ਹੈ

ਇਹ ਸੰਗਲ਼ ਸਾਜ਼ ਬਣ ਛਣਕਣ, ਇਹ ਸੂ਼ਲਾਂ ਤਾਜ ਬਣ ਚਮਕਣ
ਕਿ ਅੰਬਰ ਨੂੰ ਕਰੇ ਕੈਦੀ,ਇਹ ਕਿਸ ਪਿੰਜਰੇ ਦਾ ਜੇਰਾ ਹੈ

ਝੀਲ ਕੀ ਭੀ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜੇਸ਼ ਮੋਹਨ (ਪ੍ਰੋ.)

ਝੀਲ ਕੀ ਭੀ ਕਿਆ ਜਿ਼ੰਦਗਾਨੀ ਹੈ
ਪਥਰੋਂ ਮੇਂ ਬੇਚਾਰਾ ਪਾਨੀ ਹੈ

ਬਸ ਕਿਨਾਰੇ ਸੇ ਲੌਟ ਆਤੀ ਹੈਂ
ਕਸ਼ਤੀਓਂ ਕੀ ਯਹੀ ਕਹਾਨੀ ਹੈ


ਯਾਰ ਕਿਸ ਕਿਸ ਕਾ ਗ਼ਮ ਕਰੇਂ ਆਖਿ਼ਰ
ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਕਾ ਹਸ਼ਰ ਫ਼ਾਨੀ ਹੈ

ਮੈਅਕਸ਼ੀ ਕੇ ਤੋ ਹਮ ਨਹੀਂ ਕਾਇਲ
ਦਰਦ ਸੇ ਰਾਤ ਭੀ ਬਚਾਨੀ ਹੈ

ਕਿਊਂ ਨਾ ਹੋ ਬਾਤ ਪੁਰਅਸਰ ਅਪਨੀ
ਦਿਲ ਕੀ ਹਰ ਬਾਤ ਹਮਨੇ ਮਾਨੀ ਹੈ

ਨਾਸਤਕ .......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਨਵਜੀਤ

ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ
ਖ਼ਾਸ ਨਕਸ਼ੇ ਵਾਲੇ ਮਕਾਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ
ਹਾਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਕ ਦਿਮਾਗ
ਜੋ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਕੇਵਲ

ਨਕਸ਼ੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ
ਕੌਂਮਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਤਾਣ ਕੇ
ਜਿਉਂ ਸਕਣ ਦੀ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ ਰੱਖਣ
ਲਈ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਪਰ ‘ਅਫ਼ਸੋਸ’
ਮੇਰੇ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ‘ਵੇਦਾਂ’ਤੇ ‘ਗ੍ਰੰਥਾਂ’
ਨੂੰ ਭਾਰ ਬਣਾ ਕੇ
ਸਾਡੇ ਸਿਰਾਂ ਤੇ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ
ਇਸ ਭਾਰ ਨੂੰ ਹੋਲਾ ਕਰਨ ਤੁਰਿਆਂ ਦੀ
ਰੱਤ ਅਸੀਂ ਵਹਾ ਦਿੱਤੀ
ਵਜਾ ਦੀ ਵਜਾ ਬਣਿਆ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ
ਉਹ ਸੀ ‘ਨਾਸਤਿਕ’
ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਅਸ਼ਲੀਲ ਹੈ
ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਜਦੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ
ਕੇਵਲ ਉਹਨਾਂ ਲਈ
ਜੋ ਖ਼ਾਸ ਨਕਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲੇ ਮਕਾਨ ਨਾ ਬਣਾ ਸਕੇ
ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪੂੰਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਸੀ
ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੇ ਉਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ

ਆਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਕੰਵਲਜੀਤ ਭੁੱਲਰ

ਆਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ
ਸਿਖਰ ਦੁਪਿਹਰੇ ਕਦੇ ਵੀ ਰਾਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੈਣੀ......।
ਜੇ ਅੱਗ ਦੀ ਲਾਟ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਨਾ ਲੂੰਹਦੀ.........।।
ਉਹਨੇ ਆਖਿਆ

ਰਾਤ ਦਾ ਹਨੇਰਾ ਏਨਾ ਚਿੱਟਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਣਾ
ਜੇ ਦਿਨ ਦੀ ਲੋਅ
ਚੰਦ 'ਚ ਨਾ ਸਮੋਂਦੀ.....।
ਉਹਨੇ ਆਖਿਆ
ਮੈਨੂੰ ਜੀਣ ਦਾ ਵੱਲ ਉਦੋਂ ਆਇਆ
ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ
ਤੇ ਨਾਲ਼ੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ..... ਤੂੰ ਬੇਗੁਨਾਹ ਏਂ....।।
ਉਸ ਆਖਿਆ
ਮੈਂ ਮੌਤ ਵਰਗੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਨਹੀਂ ਜੀਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ
ਸਗੋਂ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਵਰਗੀ ਮੌਤ ਮਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਆਖਿਆ ਆਮੀਨ.....।।
ਉਸ ਪੁੱਛਿਆ
ਤੂੰ ਕਿੰਜ ਜੀਣਾ ਚਾਹੇਂਗਾ ??
ਤੇ.......
ਮੈਂ ਮਰ ਚੁੱਕਾ ਸਾਂ.......

ਬਾਤਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਿਲ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਕੰਵਲ

ਬਾਤਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਿਲ ਹੁੰਗਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ
ਤਾਂ ਕਿੰਨਾ ਦਿਲਚਸਪ ਨਜ਼ਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ

ਏਧਰ ਤਾਂ ਇਕ ਪਲ ਵੀ ਔਖਾ ਲੰਘਦਾ ਹੈ
ਓਧਰ ਖੌਰੇ ਕਿਵੇਂ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ


ਇਸ਼ਕ 'ਚ ਬੰਦਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਰੁਲ਼ ਜਾਂਦੈ ਆਵਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ

ਦਿਲ ਦਾ ਕੀ ਇਤਬਾਰ ਬੜਾ ਬੇ-ਇਤਬਾਰਾ
ਇਕ ਪਲ ਪੱਥਰ ਇਕ ਪਲ ਪਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ

ਤਪਦੇ ਥਲ ਵਿਚ ਯਾਰ ਜਦੋਂ ਆ ਮਿਲ ਪੈਂਦਾ
ਮਾਰੂਥਲ ਵੀ ਬਲਖ ਬੁਖਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ

ਓਦੋਂ ਅਪਣਾ ਆਪ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਪਣਾ
ਦੁਸ਼ਮਣ ਜਦੋਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਸਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ

ਦਸ ਦੇਂਦੇ ਕਿ ਆਉਣਾ ਮੱਸਿਆ ਦੀ ਰਾਤੇ
ਤਾਂ ਫਿਰ ਜੁਗਨੂੰ ਜਾਂ ਮੈਂ ਤਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ



ਇਹ ਸਦਾ ਉਡਦੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਬਰਜਿੰਦਰ ਚੌਹਾਨ

ਇਹ ਸਦਾ ਉਡਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਦੇ ਨਾ ਥੱਕਦੇ
ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਭ ਪਰਿੰਦੇ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿਚ ਡੱਕਦੇ

ਸੰਘਣੇ ਬ੍ਰਿਖਾਂ ਦੀ ਠੰਢੀ ਛਾਂ ਨਾ ਹੁਣ ਲੱਭਦੀ ਕਿਤੇ
ਹਰ ਕਦਮ ਹਰ ਮੋੜ 'ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਨੇ ਬੂਟੇ ਅੱਕ ਦੇ


ਜੇ ਕਦੇ ਪੱਤਾ ਵੀ ਹਿੱਲੇ ਤਾਂ ਸਹਿਮ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਲੋਕ
ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਜ਼ਹਿਨ ਵਿੱਚ ਉੱਗੇ ਨੇ ਜੰਗਲ ਸ਼ੱਕ ਦੇ

ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲ਼ੀ ਜਿਸਮ ਦੇ ਸਭ ਜ਼ਖ਼ਮ ਤਾਂ ਭਰ ਜਾਣਗੇ
ਪਰ ਨਹੀਂ ਸੌਖੇ ਨਿਬੇੜੇ ਰੂਹ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਟੱਕ ਦੇ

ਜ਼ਰਦ ਚਿਹਰਾ, ਦਰਦ ਗਹਿਰਾ, ਸੋਚ ਦਾ ਪਹਿਰਾ ਵੀ ਹੈ
ਰੋਜ਼ ਏਸੇ ਸ਼ਖ਼ਸ ਨੂੰ ਹਾਂ ਆਈਨੇ ਵਿਚ ਡੱਕਦੇ

ਜੇ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਦੁਆਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ
ਸੋਚ ਤਾਂ ਲੋਕੀ ਭਲਾ ਤਲਵਾਰ ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਚੱਕਦੇ


ਮੇਰੀ ਮਾਂ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੱਤਪਾਲ ਬਰਾੜ

ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਜਵਾਨ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ
ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ

ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜੋਰ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ
ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਬਲਵਾਨ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ


ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮੇਰੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲੋਂ ਮਜਬੂਤ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਆਸਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ

ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਆਸਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮੇਰੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਹੁਸੀਨ ਹੈ

ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮੇਰੇ ਗਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਗਮਸੀਨ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਹੀ ਮੇਰੀ ਮੰਜਿਲ਼ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ

ਮੇਰੀ ਮਾਂ, ਮੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਤਰੱਕੀ ਯਾਵਤਾ ਹੈ
ਮਾਂ ਬੋਲੀ, ਮੈਂ ਮਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ

ਮਾਂ ਹੀ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ, ਮਾਂ ਹੀ ਮੇਰੀ ਵਾਰਤਾ ਹੈ
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਜਾਣਦੀ ਹੈ

ਮੇਰੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਕਮਜੋਰੀਆਂ ਪਛਾਣਦੀ ਹੈ
ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਸਾਹਵੇਂ ਨੰਗਾ ਹਾਂ

ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਭਟਕਣ ਨਾਲੋਂ ਮੈਂ
ਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਛਾਵੇਂ ਹੇਠ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹਾਂ

ਮਾਂ ਮੇਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਗਹਿਣਾ ਹੈ
ਅਫਸੋਸ! ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੇ

ਜਿਆਦਾ ਚਿਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਹੈ
ਇਹੋ ਹੀ ਗੁਰੁ ਦਾ ਟਕਮ ਹੈ

ਜੋ ਮਿੱਠਾ ਕਰਕੇ ਸਹਿਣਾ ਹੈ
ਪਰ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ

ਕਿਉਂਕਿ

ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦੇ ਅਸੂਲ ਜਿੰਦਾ ਰਹਿਣਾ ਹੈ
ਉਹ ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਜਨਨੀ ਹੈ

ਰੋਟੀਆਂ ਲਾਹੁੰਦੇ.......... ਗੀਤ / ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ

ਰੋਟੀਆਂ ਲਾਹੁੰਦੇ ਜਦ ਤਵੇ ‘ਤੇ, ਹੱਥ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਏ
ਸਹੁੰ ਤੇਰੀ ਮਾਏ ਘਰ ਬੜਾ, ਚੇਤੇ ਆਉਂਦਾ ਏ

ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹ ਚੜ੍ਹ ਬੁਰੇ ਹਾਲ ਹੋ ਗਏ
ਟੁੱਟਦੇ ਨਾ ਸੰਤਰੇ, ਮੰਦੇ ਹਾਲ ਹੋ ਗਏ

ਭੋਰਾ ਗ਼ਲਤੀ ਤੋਂ ਜਦ ਗੋਰਾ, ਗਲ ਨੂੰ ਆਉਂਦਾ ਏ
ਸਹੁੰ ਤੇਰੀ ਮਾਏ ਘਰ ਬੜਾ, ਚੇਤੇ ਆਉਂਦਾ ਏ

ਹੱਥੀਂ ਕੰਡੇ ਭਰੇ ਨੇ, ਦੁੱਖ ਬੜੇ ਜਰੇ ਨੇ
ਕੰਮ ਲੱਗੇ ਔਖਾ ਤਾਂ, ਡਾਲਰ ਕਿੱਥੇ ਧਰੇ ਨੇ
ਫ਼ੀਸ ਦੇਣ ਟਾਈਮ ਸਿਰ ਤੇ, ਚੜਿਆ ਆਉਂਦਾ ਏ
ਸਹੁੰ ਤੇਰੀ ਮਾਏ ਘਰ ਬੜਾ, ਚੇਤੇ ਆਉਂਦਾ ਏ

ਹੁਣ ਤਾਂ ਮਾਏ ਦੁੱਖ ਵਿਛੋੜੇ ਦਾ, ਸਹਿਣਾ ਪੈਣਾ ਏ
ਕਰਜੇ਼ ਦੀ ਪੰਡ ਸਿਰ ਤੇ, ਕਿੱਥੋਂ ਲਹਿਣਾ ਏ
‘ਰਿਸ਼ੀ’ ਕਹੇ ਮੁੜ ਜਾ ਇੰਡੀਆ, ਬੜਾ ਬਹਿਕਾਉਂਦਾ ਏ
ਸਹੁੰ ਤੇਰੀ ਮਾਏ ਘਰ ਬੜਾ, ਚੇਤੇ ਆਉਂਦਾ ਏ

ਰੋਟੀਆਂ ਲਾਹੁੰਦੇ ਜਦ ਤਵੇ ‘ਤੇ, ਹੱਥ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਏ
ਸਹੁੰ ਤੇਰੀ ਮਾਏ ਘਰ ਬੜਾ, ਚੇਤੇ ਆਉਂਦਾ ਏ

ਕੌਮ ਆਪਣੀ ਦਾ.......... ਰੁਬਾਈ / ਬਿਸਮਿਲ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟੀ

ਕੌਮ ਆਪਣੀ ਦਾ ਅੰਗ ਅੰਗ ਹੈ ਜਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ
ਰੋਹ ਅਣਖ ਦੇ ਸਿਖਰੀਂ ਹੈ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ
ਇਉਂ ਨਹੀਂ ਇਤਿਹਾਸ ਚਮਕਦਾ ਬਿਸਮਿਲ
ਰੱਤ ਡੋਲ੍ਹ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ


ਹੱਕ ਹੁਕਮ ਦਾ ਮੂਰਖ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾ ਕਰੋ
ਮਨ ਫ਼ਰਜ਼ ਤੇ ਕਰਤੱਵ ਦੇ ਕਾਲ਼ੇ ਨਾ ਕਰੋ
ਬਲ਼ ਜਾਏ ਨਾ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਕਿਧਰੇ
ਬਾਂਦਰ ਨੂੰ ਤਰਾਜ਼ੂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾ ਕਰੋ

ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਏ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ

ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਏ ਤੇਰਾ ਖ਼ੰਜਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ
ਬਸ ਟਕਰਾਏ ਕਿ ਟਕਰਾਏ ਤੇਰਾ ਖ਼ੰਜਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ

ਕੀ ਹੋਇਆ ਜੇ ਮੌਸਮ ਫਿੱਕਾ ਪਰ ਕਬਰਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ 'ਤੇ
ਕਿੰਨੇ ਸੋਹਣੇ ਰੰਗ ਲਿਆਏ ਤੇਰਾ ਖ਼ੰਜਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ


ਖੌਰੇ ਕਾਹਤੋਂ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਉਹ ਹੋਰ ਹਾਦਸੇ ਸਾਰੇ ਹੀ
ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਨਾ ਜਾਣ ਭੁਲਾਏ ਤੇਰਾ ਖ਼ੰਜਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ

ਇਕ ਤਾਂ ਸੁਰਖ਼ ਲਹੂ ਨੂੰ ਤਰਸੇ ਦੂਜਾ ਪਾਕ ਮੁਹੱਬਤ ਨੂੰ
ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਡਾਢੇ ਤਿਰਹਾਏ ਤੇਰਾ ਖ਼ੰਜਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ

ਇਕ ਸੀ ਰਾਜਾ ਇਕ ਸੀ ਰਾਣੀ ਕਥਾ ਪੁਰਾਣੀ ਹੋ ਚੱਲੀ
ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ 'ਤੇ ਛਾਏ ਤੇਰਾ ਖ਼ੰਜਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ

ਪੌਣਾਂ ਨੇ ਸਾਹ ਰੋਕ ਲਿਆ ਕੀ ਹੋਏਗਾ, ਬੇਦਰਦਾਂ ਨੇ
ਇੱਕੋ ਥਾਲੀ਼ ਵਿਚ ਟਿਕਾਏ ਤੇਰਾ ਖ਼ੰਜਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ

ਉਹ ਲੋਕ ਬੜੇ ਬਦਨਸੀਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਕੰਵਲਜੀਤ ਭੁੱਲਰ

"ਉਹ ਲੋਕ ਬੜੇ ਬਦਨਸੀਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ...ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਹੁੰਦੇ ਨੇ"
ਗੋਰਖੀ ! ਤੇਰੇ ਇਸ ਸੱਚ ਲਈ...ਜਾ ਤੈਨੂੰ ਸੱਤ ਝੂਠ ਮੁਆਫ਼...!
ਸੱਚੀਂ! ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਘਰ ਦੀ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਅੰਦਰ ਹੀ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਹਾਂ
ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀਆਂ ਕਦੀ ਘਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ

ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਇਕ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ
ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਅਰਜੁਨ ਦਾ ਕੋਈ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕੋਚਵਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਇੱਥੇ ਹਰ ਯੁੱਧ ਖ਼ੁਦ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ...ਖੁ਼ਦ ਤੇ ਹੀ ਸਮਾਪਦਾ ਹੈ...!!
ਬੁੱਢੇ ਹਾਸੇ ਤੋਹਮਤ ਵਾਂਗ ਹੋਸ਼ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਨੇ-
ਘਰ ਦੀਆਂ ਝੀਥਾਂ ਚੋਂ ਹਮਦਰਦ ਨਹੀਂ.. ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੁਗਲ ਸਿੰਮਦੇ ਹਨ!
ਮੈਂ ਵਣਜਾਰੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਬਦਅਸੀਸ ਵਾਂਗ ਲੈ ਕੇ
ਜਦੋਂ ਮਕਸਦਹੀਣ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਲਈ ਨਿਕਲਦਾ ਹਾਂ
ਉਦੋਂ ਘਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਭੈੜੇ ਸੁਪਨੇ ਵਾਂਗ
ਵਿਸਾਰ ਦੇਣ ਦੀ ਨਾਕਾਮ ਜਿਹੀ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ..!
ਪਰ ਬੜਾ ਬਦਨਸੀਬ ਹਾਂ ਮੈਂ...ਕਿ ਮੇਰਾ ਇਕ ਘਰ ਵੀ ਹੈ
ਤੇ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ...ਪਰਤ ਕੇ ਆਉਣ ਲਈ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ
ਓਦੋਂ ਤਾਈਂ ਦੁਖਿਆਰੀ ਮਾਂ.. ਛਾਤੀ ਦੇ ਦੁੱਧ ਬਦਲੇ
ਉਡੀਕ ਦੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ 'ਚ ਪੁੱਤ ਦੀ ਪਿੱਠ ਨਹੀਂ....ਚੰਨ ਬੂਥਾ ਲੋਚਦੀ ਹੈ....!!
ਮੇਰੇ ਘਰੇਲੂ ਹਾਸਿਆਂ ਵਿਚ...ਵਕਤ ਦਾ ਮਾਤਮ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ
ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਦੀਆਂ ਨੀਹਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੈ
ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਬੰਜਰ ਬੀਜਿਆ ਹੋਵੇ
ਤੇ ਕੰਧਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਖੰਡਰ ਉੱਗ ਆਏ ਹੋਣ....!
ਬਨੇਰਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੀਸਣੀ ਅੱਖ
ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਨਹੀਂ-ਸਗੋਂ ਬਚੀ ਖੁਚੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ
'ਖੁਸ਼ੀ ਮੁਟਿਆਰ ਹੋ ਗਈ ਧੀ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੀ ਏ
ਤੇ ਜਿਥੇ ਸੱਪ ਦਾ ਡੰਗ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਉੱਥੇ ਖੁ਼ਦਗ਼ਰਜ਼ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਦੀ ਹਮਦਰਦੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਰਫ਼
ਬੂਹੇ 'ਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਦਸਤਕ ਬਣਦਾ ਹੈ...!!!

ਕਦੇ ਪਰਖੇ ਮੇਰਾ ਰੁਤਬਾ............ ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਗਵਿੰਦਰ ਜੋਧਾ

ਕਦੇ ਪਰਖੇ ਮੇਰਾ ਰੁਤਬਾ, ਕਦੇ ਇਹ ਜ਼ਾਤ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ
ਅਜਬ ਬਰਸਾਤ ਹੈ ਜੋ ਪਿਆਸ ਦੀ ਔਕਾਤ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ

ਜੇ ਏਹੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਏਡੀ ਵੀ ਕੀ ਮਾੜੀ ਹਾਂ
ਮੁਖ਼ਾਤਬ ਹੋ ਕੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮੈਥੋਂ ਕਾਲੀ਼ ਰਾਤ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ


ਮਸੀਹੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਨੇ, ਸਭ ਰਹਿਨੁਮਾ ਚੁੱਪ ਨੇ
ਪਿਆਲੀ ਜ਼ਹਿਰ ਦੀ ਫਿਰ ਕੌਣ ਹੈ ਸੁਕਰਾਤ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ

ਰਟਣ ਦੀ ਥਾਂ ਤੂੰ ਇਸ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਾ ਨਾਇਕ ਕਦੋਂ ਬਣਨੈ
ਕਥਾ-ਵਾਚਕ ਤੋਂ ਰਾਜੇ ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਬਾਤ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ

ਤੂੰ ਇਸ ਦੀਵੇ ਦੀ ਲੋਅ ਕਿਸ ਰਾਤ ਦੀ ਭੇਟਾ ਚੜ੍ਹਾ ਆਇਐਂ
ਮੇਰੇ ਮੱਥੇ ਨੂੰ ਚੁੰਮ ਕੇ ਸੰਦਲੀ ਪ੍ਰਭਾਤ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ

ਬਹਾਨੇ ਨਾਲ਼ ਪੁੱਛ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਮੇਰੀ ਛਾਂ ਦੀ ਬਾਬਤ ਵੀ
ਹਵਾਵਾਂ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਔੜ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ

ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਦੀ ਲੜੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਤਿਵਾੜੀ

ਮੇਰੇ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਦੀ ਲੜੀ
ਬਹੁਤ ਲੰਬੀ
ਲੰਬੀ ਤੇ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘੀ
ਚਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ

ਰੁਕਨ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੀ
ਨਾਂ ਇਸਦਾ ਆਦਿ ਦਿਸਦਾ ਹੈ
ਨਾਂ ਕੋਈ ਅੰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ
ਇੱਕ ਅਟੁੱਟ ਲੜੀ
ਦਿਲ ਦੇ
ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ
ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ
ਤੇ ਗਮ ਦੇ
ਹਰ ਕੋਨੇ ਨੂੰ ਛੂੰਹਦੀ ਹੈ
ਕਿਸੇ ਦੀ ਵਫਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ
ਜਾਂ ਬੇਵਫਾਈ ਤੇ ਰੋਂਦੀ ਹੈ

ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਦੀ ਇਹ ਲੜੀ
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅਰਥ ਲੱਭਦੀ ਹੈ
ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ
ਮਨਾਂ ਦੇ ਤਾਰ ਛੂੰਹਦੀ ਹੈ
ਤੇ ਮਨ ਦੇ ਗੀਤ ਸੁਣਦੀ ਹੈ
ਦਿਲ ਨਜ਼ਦੀਕ ਕਰਦੀ ਹੈ
ਜਾਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ

ਮੇਰੇ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਦੀ ਲੜੀ
ਟੁੱਟਦੀ ਹੈ ਤਾਂ
ਅਸਹਿ ਦਰਦ
ਦਰਦ ਦੀ ਚੀਸ
ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਬੇਬਸੀ
ਕਿਸੇ ਦੀ ਬੇਕਸੀ
ਦਿਲ ਦੇ ਖੂਨ ਹੋਣ
ਖੂਨ ਦੇ ਆਂਸੂ ਰੋਣ
ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਦਿੰਦੀ ਹੈ
ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ
ਬਸ ਮਨ ਹੀ ਰੋਂਦਾ ਹੈ
ਹਰ ਗਮ ਤੇ
ਹਰ ਹਾਰ ਤੇ
ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਤੇ ਹੋਏ ਵਾਰ ਤੇ

ਭਾਰਤੀ ਇਸ ਲੜੀ ਨੂੰ
ਬਿਖਰਦੇ ਹੋਏ
ਸਿਸਕਦੇ ਜੋਏ
ਸਿਮਟਦੇ ਹੋਏ ਵੇਖਦਾ ਹੈ।

ਤੇ ਫਿਰ
ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹੀ
ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਰੂਬਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
ਜਜ਼ਬਾਤ
ਕਿਤੇ ਦੂਰ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
ਆਪਣੇ ਆਪ ਮਰਨ ਲਈ
ਦਫਨ ਹੋ ਜਾਣ ਲਈ। 

ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਪਰਤਿਆ ਹਾਂ ਘਰ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਹਰਮੀਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ

ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਪਰਤਿਆ ਹਾਂ ਘਰ
ਕਾਲ ਬੈੱਲ ਨੇ ਦਿੱਤਾ
ਆਮਦ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ
ਪੋਰਚ 'ਚ ਖਿੜੇ

ਸੂਹੇ ਗੁਲਾਬ ਨੇ
ਬੋਗਨ ਵੀਲੀਆ ਵੱਲ
ਨਸੀ਼ਲੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ਼ ਤੱਕਿਆ
ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਲੱਗੀ
ਇਸ਼ਕ ਪੇਚੇ ਦੀ ਵੇਲ
ਰਤਾ ਕੁ ਸੰਗੀ

ਪੱਖੇ ਦੀ ਹਵਾ
ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ
ਲਹਿਰੀਆਂ ਪਾਉਣ ਲੱਗੀ
ਮੇਰੇ ਬਾਲ ਦੇ
ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਤਾੜੀ 'ਚੋਂ
ਕੱਵਾਲੀ ਦੇ ਸੁਰ ਫੁੱਟੇ
ਛੂਈ ਮੂਈ ਹੋ
ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਗੁਲਾਬੀ ਭਾਅ ਨੂੰ
ਕਿਸੇ ਤਨਹਾਈ
ਲੁਕੋਣ ਦਾ ਆਹਰ ਕਰਨ ਲੱਗੀ
ਮੇਰੀ ਬੀਵੀ।

ਟੂਟੀ ਥੱਲੇ ਬੈਠਾ ਹਾਂ,
ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਛਪਕ-ਛਪਕ 'ਚੋਂ
ਮਲਹਾਰ ਗੂੰਜਦਾ ਹੈ
ਕਿਸੇ ਇਕ ਜਣੇ ਦੀ ਆਮਦ ਨਾਲ਼
ਘਰ ਦੇ ਤੌਰ
ਇਉਂ ਬਦਲਦੇ ਹਨ
ਘਰ ਜਿਊਂਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਰਥਡੇ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਨਵਜੀਤ

ਬਰਥਡੇ ਕੋਈ ਖਾਸ ਦਿਨ ਨਹੀ ਹੁੰਦਾ
ਆਮ ਦਿਨਾਂ ਵਾਂਗ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ
ਢਲ਼ਦੀ ਹੈ ਸ਼ਾਮ
ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ

ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ
ਆਪਣੇ ਅੱਜ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੱਕ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਭਰਿਆ
ਕੋਈ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ
ਕੋਈ ਬਗਾ਼ਵਤ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ
ਵਿਲਕਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਤੁਸੀਂ
ਕੁਝ ਖਾਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ
ਫਿਰ ਇਹ ਤਾਰੀਖ ਕਿਸ ਲਈ
ਬਣਦੀ ਹੈ ਖਾਸ
ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਬਾਦ
ਬਿਸਤਰੇ ‘ਤੇ ਸੌਣ ਲੱਗਿਆਂ
ਗੀਝੇ ਵੱਲ ਵੇਖਕੇ
ਤੁਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ
ਬਰਥਡੇ ਕੋਈ ਖਾਸ ਦਿਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ.....

ਤਨਹਾ ਦਿਲ ਨੂੰ.......... ਦੋਹੇ / ਤ੍ਰੈਲੋਚਣ ਲੋਚੀ



ਤਨਹਾ ਦਿਲ ਨੂੰ ਦੋਸਤੋ ਪਲ ਵਿਚ ਲੈਣ ਸੰਭਾਲ਼
ਹਰਫਾਂ ਦੀ ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਹੁੰਦੀ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ

ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਜੂਝਦਾ ਘੁੱਪ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਨਾਲ਼
ਤੂੰ ਤਾਂ ਕਵੀ ਏਂ ਸੋਹਣਿਆਂ ਤੂੰ ਤਾਂ ਦੀਵਾ ਵਾਲ਼

ਛੱਡ ਮਾਇਆ ਦੀ ਖੇਡ ਨੂੰ ਇਹ ਤਾਂ ਨਿਰਾ ਜੰਜਾਲ
ਤੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਤਾਂ ਸ਼ਬਦ ਨੇ ਸੁਰ ਹੈ ਨਾਲ਼ੇ ਤਾਲ

ਉਹ ਘਰ ਬਹਿਸ਼ਤ ਵਾਂਗ ਨੇ ਉਹ ਘਰ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ
ਜੇਹੜੇ ਘਰ ਵਿਚ ਪੁਸਤਕਾਂ ਖੇਡਣ ਜਿੱਥੇ ਬਾਲ

ਅੱਜ ਨਾ ਛੱਡੀਂ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਅੱਜ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਅੱਜ
ਉਠ ਕਵੀਆ ਹੁਣ ਜਾਗ ਤੂੰ ਸ਼ਬਦ ਨਾ ਜਾਵਣ ਭੱਜ

ਬੇਮਕਸਦ ਭੱਜੀ ਫਿਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੀ ਭੀੜ
ਕੌਣ ਸੁਣੇਗਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਕਵੀਆ ਤੇਰੀ ਪੀੜ

ਮਿਲ ਗਿਆ ਨ੍ਹੇਰੇ ਨੂੰ ਮੌਕਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ

ਮਿਲ ਗਿਆ ਨ੍ਹੇਰੇ ਨੂੰ ਮੌਕਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਵਣ ਵਾਸਤੇ
ਮੈਂ ਚੁਰਾਈ ਅੱਗ ਜਦੋਂ ਦੀਵੇ ਜਗਾਵਣ ਵਾਸਤੇ

ਘਰਦਿਆਂ ਬਿਰਖਾਂ ਨੂੰ ਔੜਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਵਣ ਵਾਸਤੇ
ਸੰਦਲੀ ਬਦਲੀ ਗਈ ਸਾਗਰ 'ਚ ਨਾਵ੍ਹਣ ਵਾਸਤੇ


ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਸਾਗਰ 'ਚੋਂ ਨਾ ਉਠੇ ਐ ਖੁ਼ਦਾ
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਨ 'ਚੋਂ ਘਰ ਰੇਤਾ ਦੇ ਢਾਵਣ ਵਾਸਤੇ

ਮੈਂ ਬੁਲਾਏ ਨੇ ਘਰੇ ਕਿਸ਼ਤੀ, ਪਰਿੰਦਾ ਤੇ ਚਿਰਾਗ
ਤਰਨ ਉੱਡਣ ਜਗਣ ਦੇ ਸਭ ਭੇਦ ਪਾਵਣ ਵਾਸਤੇ

ਮਾਣ ਕੇ ਛਾਵਾਂ ਤੇ ਫ਼ਲ਼ ਖਾ ਕੇ ਨਾ-ਸ਼ੁਕਰਾ ਆਦਮੀ
ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਬਿਰਖ ਦੀ ਪੌੜੀ ਬਣਾਵਣ ਵਾਸਤੇ

ਤੂੰ ਏਂ ਚਿਤਰਕਾਰ ਤੇਰੇ 'ਤੇ ਕੋਈ ਬੰਦਿਸ਼ ਨਹੀਂ
ਬਰਫ ਦੇ ਆਲ਼ੇ 'ਚ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਟਿਕਾਵਣ ਵਾਸਤੇ

ਸੋਚ ਸੀ ਜਿਹੜੀ ਬਚਾਈ ਸਿਰ ਗਵਾ ਕੇ ਆਪਣਾ
ਹੋਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਹੈ ਕੀ ਸੀ ਗਵਾਵਣ ਵਾਸਤੇ

ਪਾਈ ਹੈ ਅੜਚਣ ਜਿਨ੍ਹੇ ਉਹ ਸੋਚਦੈ ਮੈਂ, ਝੁਕ ਗਿਆ
ਮੈਂ ਤਾਂ ਝੁਕਿਆ ਰਾਹ 'ਚੋਂ ਕੰਡੇ ਹਟਾਵਣ ਵਾਸਤੇ

ਦਿਲ, ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਤੇ ਤਾਰਾ.......... ਗੀਤ / ਮਨਜੀਤ ਸੰਧੂ ਸੁਖਣਵਾਲ਼ੀਆ

ਦਿਲ, ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਤੇ ਤਾਰਾ, ਮਿੱਤਰੋ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ।
ਮਿੱਤਰੋ ਫੇਰ ਦੁਬਾਰਾ , ਟੁੱਟ ਕੇ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ।

ਔਖੀ ਘੜੀ ਉਡੀਕਾਂ ਵਾਲ਼ੀ।
ਮਾੜੀ ਚੱਕ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਵਾਲ਼ੀ।

ਕਰਕੇ ਹਟੂ ਕੋਈ ਕਾਰਾ,
ਮਿੱਤਰੋ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ,....।

ਜੱਗ ਵਿਚ ਬੰਦਾ ਥਾਂ ਸਿਰ ਹੋਵੇ।
ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਜੇ ਛਾਂ ਸਿਰ ਹੋਵੇ।
ਹੁੰਦਾ ਸੁਰਗ ਨਜ਼ਾਰਾ,
ਮਿੱਤਰੋ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ..........।

ਮਤਲਬ ਖੋਰਾ ਯਾਰ ਜੇ ਹੋਵੇ।
ਭਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਖਾਰ ਜੇ ਹੋਵੇ।
ਦੁੱਖ ਰਹੇ ਦਿਨ ਸਾਰਾ,
ਮਿੱਤਰੋ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ,..........।

ਪੀਰ, ਪੈਗੰਬਰ ਰਾਜੇ ਰਾਣੇ।
ਅਪਣੀ ਵਾਰੀ ਸੱਭ ਤੁਰ ਜਾਣੇ।
ਕੀ 'ਮਨਜੀਤ' ਵਿਚਾਰਾ,
ਮਿੱਤਰੋ ਨਹੀਂ ਜੁੜਦੇ........।

ਵਕਤ ਦਾ ਜੋ ਸਫਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਚਮਨਦੀਪ ਦਿਉਲ

ਵਕਤ ਦਾ ਜੋ ਸਫਾ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਸੀ
ਓਹਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਸਵੇਰਾ ਸੀ

ਕਾਵਾਂ ਤੱਕਿਆ ਨਹੀਂ ਜੁਦਾ ਗੱਲ ਹੈ
ਸਾਡੇ ਘਰ ਦਾ ਵੀ ਇਕ ਬਨੇਰਾ ਸੀ


ਲੋਕਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕਿਹਾ ਮੇਰਾ ਹਾਸਿਲ
ਆਇਆ ਪੈਰ ਹੇਠ ਜੋ ਬਟੇਰਾ ਸੀ

ਕਾਹਤੋਂ ਸ਼ਾਇਰ ਦੀ ਜੂਨ ਪਾਇਆ ਤੂੰ
ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗ਼ਮ ਬਥੇਰਾ ਸੀ

ਕੀ ਹੈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਜੇ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ
ਦਿਉਲ ਬਦਨਾਮ ਤਾਂ ਬਥੇਰਾ ਸੀ

ਮੇਰੀ ਮੰਨੋ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮੋਹੀ

ਛੱਡਣ ਲੱਗੇ ਹੋ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ
ਫੇਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਨੇ
ਏਹੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ
ਕੁਮਲਾਅ ਜਾਣਾ

ਮੁਰਝਾਅ ਜਾਣਾ
ਇਹ ਇਕ ਛੂਹ ਲਈ
ਤੜਪ ਤੜਪ ਕੇ
ਮੁੱਕ ਜਾਵਣਗੇ

ਫਿਰ ਜੋ
ਯਾਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਕੇ
ਅੱਥਰੂ-ਅੱਥਰੂ
ਅੱਖੀਆਂ ਵਿਚੋਂ
ਵਹਿ ਜਾਵੋਗੇ
ਹੱਥ ਹੀ ਮਲ਼ਦੇ
ਰਹਿ ਜਾਵੋਗੇ

ਮੇਰੀ ਮੰਨੋ
ਕਦੀ ਨਾ ਛੱਡੋ
ਫੇਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਨੇ
ਏਹੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ !!!

ਆਪੇ ਬੁਣੀਆਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਕੰਵਲ

ਆਪੇ ਬੁਣੀਆਂ ਆਪੇ ਅਸੀਂ ਉਧੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ
ਆਪਣੇ ਹੀ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਛੇੜ ਉਚੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ

ਉਮਰਾ ਬੀਤੀ ਫੱਟੀਆਂ ਲਿਖ ਲਿਖ ਪੋਚਦਿਆਂ ਹੀ
ਹਾਲੇ ਵੀ ਕੁਝ ਫਿੱਕੇ ਹਰਫ਼ ਉਘੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ


ਹੋਰ ਬੜੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹਾਲੇ ਇਸ ਕਾਰਣ ਹੀ
ਹੱਥੀਂ ਫੜਿਆ ਜਲਦੀ ਕੰਮ ਨਿਬੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ

ਇਕ ਅੱਧ ਖੁਸ਼ੀ ਮਿਲੀ ਵੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ
ਜਦ ਕਿ ਗ਼ਮ ਨਿੱਤ ਨਵਿਓਂ ਨਵੇਂ ਸਹੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ

ਨਿੰਦਾ ਚੁਗਲੀ ਦਾ ਚਿੱਕੜ ਹੋਰਾਂ 'ਤੇ ਸੁੱਟ ਕੇ
ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੱਥ ਅਪਣੇ ਅਸੀਂ ਲਬੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ

ਮਿਲਣਾ ਸੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਰ ਕਿੱਦਾਂ ਮਿਲਦੇ
ਹਰ ਵਾਰੀ ਹੀ ਪੈਂਦੇ ਲੰਮੇ ਗੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ

ਹੰਸਾਂ ਨੇ ਹੁਣ ਇਕ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ
ਹੁਣ ਦੁਧ ਪਾਣੀ ਕਲਮਾਂ ਨਾਲ਼ ਨਿਖੇੜ ਰਹੇ ਹਾਂ

ਚੋਣਵੇਂ ਸਿ਼ਅਰ / ਰਣਬੀਰ ਕੌਰ

ਨਾ ਮੇਰੇ ਜੋੜ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨਾ ਮੇਰੀ ਲੋੜ ਦਾ ਪਾਣੀ,
ਮੇਰੀ ਪਰ ਬੇਬਸੀ ਦੇਖੋ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਮਲ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।

--ਰਾਬਿੰਦਰ ਮਸਰੂਰ

ਮਨ ਵਿਚ ਨੇਰ੍ਹਾ ਕਰ ਨਾ ਜਾਵੇ ਢਲ਼ਦਾ ਸੂਰਜ
ਸੋਚਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਲ਼ਦਾ ਸੂਰਜ
--ਬਰਜਿੰਦਰ ਚੌਹਾਨ

ਵਫ਼ਾ ਜੇ ਤੂੰ ਨਿਭਾਏਂਗਾ ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਯਾਰਾ
ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਨਾ ਭੁਲਾਏਂਗਾ ਤਾਂ ਤੇਰਾ ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਯਾਰਾ
--ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ

ਇਸ਼ਕ ਮੇਰਾ ਯਾਦ ਤੇਰੀ ਵਿਚ ਇੰਝ ਪਲ਼ਦਾ ਰਿਹਾ
ਉਮਰ ਭਰ ਦੀਵੇ ਚਮੁਖੀਏ ਵਾਂਗ ਮੈਂ ਬਲ਼ਦਾ ਰਿਹਾ
--ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਪੰਦੋਹਲ

ਵਫ਼ਾ ਪਿੱਛੇ ਅਸੀਂ ਕੋਹੇ ਗਏ ਪਰ ਉਫ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ
ਅਸੀਂ ਹਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹਰ ਵਾਰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਾਰਿਐ ਸਾਡਾ
--ਦੀਪਕ ਜੈਤੋਈ

ਸਾਰੇ ਲੋਕੀ ਮੱਲ ਬੈਠੇ ਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ
ਬਲ਼ਦੀ ਧੁੱਪ 'ਚ ਬਹਿ ਕੇ ਸੋਚਾਂ ਮੰਜੀ ਕਿੱਥੇ ਡਾਹਵਾਂ
--ਫ਼ਖਰ ਜ਼ਮਾਂ

ਮੈਨੂੰ ਹਵਾ 'ਚ ਪਾਣੀਆਂ 'ਚ ਘੋਲ਼ ਦੇ ਤੇ ਜਾਹ,
ਇਹ ਬਦਦੁਆ ਵੀ ਦੇ ਕਿ ਤੇਰੀ ਜੁਸਤਜੂ ਰਹੇ।
--................

ਕੇਹੇ ਬੀਜ ਖਿਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਰਸਾਨਾਂ ਨੇ ,
ਖੁਦਕਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਉਗਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ।
--ਕਵਿੰਦਰ ਚਾਂਦ

ਤੁਹਾਡੀ ਦੋਸਤੀ ਨੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਈਨਾ ਦਿੱਤਾ,
ਮੇਰਾ ਅੰਦਰਲਾ ਬਾਹਰਲਾ ਹਰਿਕ ਚੇਹਰਾ ਦਿਖਾ ਦਿੱਤਾ।
--ਕਵਿੰਦਰ ਚਾਂਦ

ਫਿਰ ਆਈ ਉਸਕੀ ਯਾਦ, ਕਲ ਰਾਤ ਚੁਪਕੇ-ਚੁਪਕੇ।
ਬਹਿਕੇ ਮੇਰੇ ਜਜ਼ਬਾਤ, ਕਲ ਰਾਤ ਚੁਪਕੇ-ਚੁਪਕੇ।
--ਰਾਕੇਸ਼ ਵਰਮਾ

ਬੁੱਢੇ ਰੁੱਖ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ।
ਧੁੱਪੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਸਭ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਸਾਇਆ ਹੈ।
--ਦਵਿੰਦਰ ਜੋਸ਼

ਡਰਦਾ ਹੈ ਮਨ ਦਾ ਪੰਛੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਰਾਕੇਸ਼ ਵਰਮਾ

ਡਰਦਾ ਹੈ ਮਨ ਦਾ ਪੰਛੀ
ਏਹਨਾਂ ਵਾ-ਵਰੋਲਿ਼ਆਂ ਤੋਂ
ਬੇ-ਖੌਫ਼ ਹੋ
ਪਰਵਾਜ਼
ਮੈਂ ਭਰਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ


ਹੈ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਅਗਨ
ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ
ਸੜ ਰਹੇ ਨੇ
ਏਸ ਤਪਸ਼ ਦਾ ਇਲਾਜ਼
ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ

ਅੱਜ ਲਹੂ-ਲੁਹਾਨ ਹੋਈ
ਪੰਜ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ
ਹਾਲਾਤ ਸੁਖ਼ਨ-ਸਾਜ਼
ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ

ਅਮਨਾਂ ਦੇ ਸਬਕ ਹੋਵਣ
ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿਚ
ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਇੰਦਰਾਜ਼
ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ

ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਉਤੇ
ਹੈਵਾਨੀਅਤ ਏ ਹਾਵੀ
ਜਮਹੂਰੀਅਤ ‘ਤੇ ਨਾਜ਼
ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ

ਰਾਤ ਭਰ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜੇਸ਼ ਮੋਹਨ (ਪ੍ਰੋ.)

ਰਾਤ ਭਰ ਆਜ ਮੁਝੇ ਖ਼ਾਬ ਆਏ
ਏਕ ਖ਼ਤ ਕੇ ਕਈ ਜਵਾਬ ਆਏ

ਬਸ ਹਵਾ ਖੋਲ ਗਈ ਦਰਵਾਜ਼ਾ
ਮੈਨੇ ਸਮਝਾ ਕਹੀਂ ਜਨਾਬ ਆਏ


ਹਮ ਭਲਾ ਬਾਗ਼ ਬਾਗ਼ ਕਿਊਂ ਭਟਕੇਂ
ਚਲ ਕੇ ਜਬ ਘਰ ਮੇਰੇ ਗ਼ੁਲਾਬ ਆਏ

ਜਿਸਸੇ ਮੈਂ ਜਾਨ ਲੂੰ ਤੁਝੇ ਬਿਹਤਰ
ਕੋਈ ਐਸੀ ਭੀ ਹੈ ਕਿਤਾਬ, ਆਏ

ਮੇਰੇ ਗੀਤੋਂ ਕੋ ਔਰ ਉਦਾਸ ਨਾ ਕਰ
ਆ ਭੀ ਜਾ ਇਨਪੇ ਭੀ ਸ਼ਬਾਬ ਆਏ


ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਨੀਤੀ ਨੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਣਜੀਤ ਅਜ਼ਾਦ ਕਾਂਝਲਾ

ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਨੀਤੀ ਨੇ ਘਰ-ਘਰ ਵੰਡਾਂ ਪਾਈਆਂ ਨੇ
ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾੜ ਭਰਾਵਾਂ ਹੱਥ ਡਾਂਗਾਂ ਫੜਾਈਆਂ ਨੇ

ਦਹੇਜ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਉਜੜੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਘਰ ਏਥੇ
ਬਿਨ ਕਸੂਰੋਂ ਧੀ-ਭੈਣਾਂ ਮਾਰ ਮੁਕਾਈਆਂ ਨੇ


ਇਸ ਧਰਤ 'ਤੇ ਵਸਦੇ ਵਹਿਸ਼ੀ ਦਰਿੰਦੇ ਬੜੇ
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਨੀਤੀ ਨੇ ਹਰ ਥਾਂ ਧੁੰਮਾਂ ਪਾਈਆਂ ਨੇ

ਕਰਦੇ ਕਾਰ ਬਥੇਰੀ ਪਰ ਕਰਜ਼ ਜਿਉਂ ਦਾ ਤਿਉਂ
ਦਸਾਂ ਨਹੁੰਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਤਾਂ ਸੱਭ ਘਬਰਾਈਆਂ ਨੇ

ਬੜੇ ਚਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਪਾਲ਼ੇ ਪੁੱਤਰ ਪਿਆਰੇ ਜੋ
ਮਾਂ ਤੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਵੰਡਿਆ ਉਹਨਾਂ ਭਾਈਆਂ ਨੇ

ਬੌਣੀ ਸੋਚ ਅਜ਼ਾਦ ਅਗੇਰੇ ਵਧਣ ਨਾ ਦੇਂਦੀ
ਤਾਂਹੀ ਤਾਂ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਵਿਚ ਰੋਕਾਂ ਆਈਆਂ ਨੇ

ਮਾਡਰਨ ਮਾਹੀਆ.......... ਗੀਤ / ਸੁਖਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਗਿੱਲ

ਪਤਨੀ : ਤੰਦੂਰੀ ਤਾਈ ਹੋਈ ਆ।
ਅਸਾਂ ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਲਾਹੁਣੀ,
ਤੇਰੀ ਬੇਬੇ ਆਈ ਹੋਈ ਆ।

ਪਤੀ : ਰੋਟੀ ਹੋਟਲੋਂ ਮੰਗਾ ਦਊਂਗਾ।

ਬੇਬੇ ਕੋਲ਼ ਗੱਲ ਨਾ ਕਰੀਂ,
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਆਪੇ ਮੈਂ ਪਕਾ ਦਊਂਗਾ।

ਪਤਨੀ : ਮੇਰੇ ਭਾਗ ਹੀ ਖੋਟੇ ਨੇ।
ਜੂਠੇ ਭਾਂਡੇ ਰੋਣ ਜਾਨ ਨੂੰ,
ਨਾ ਹੀ ਕੱਪੜੇ ਹੀ ਧੋਤੇ ਨੇ।

ਪਤੀ : ਸੂਟ ਕੱਲ੍ਹ ਵਾਲ਼ਾ ਪਾ ਜਾਊਂਗਾ।
ਤੇਰੀ ਮੈਂ ਗੁਲਾਬੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਨੂੰ,
ਮੰਗੇ ਧੋਬੀ ਤੋਂ ਧੁਆ ਲਿਆਊਂਗਾ।

ਪਤਨੀ : ਤੁਸੀਂ ਸਮਝ ਤਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ।
ਬੇਬੇ ਨਾਲ਼ ਗੱਲ਼ਾਂ ਮਾਰਦੇ,
ਛੋਟੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ।

ਪਤੀ : ਇਹ ਵੀ ਝਗੜਾ ਮੁਕਾ ਦਊਂਗਾ।
ਤੇਰਾ ਰਹੇ ਦਿਲ ਰਾਜ਼ੀ,
ਉਹਦੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ਰਖਾ ਦਊਂਗਾ।

ਪਤਨੀ : ਜੀ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਲੜਦੀ ਏ।
ਰਾਤੀਂ ਸਾਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਾ ਪਵੇ,
ਜਦੋਂ ਖਊਂ-ਖਊਂ ਕਰਦੀ ਏ।

ਪਤੀ : ਮਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਸਮਝਾ ਦਊਂਗਾ।
ਤੈਨੂੰ ਉਹਦੀ ਖੰਘ ਨਾ ਸੁਣੇ,
ਮੰਜੀ ਕੋਠੇ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਾ ਦਊਂਗਾ।

ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ਦੀਆਂ ਮੈਲ਼ੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਨਵਪ੍ਰੀਤ ਸੰਧੂ

ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ਦੀਆਂ ਮੈਲ਼ੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਢੋ-ਢੋ ਅੱਕੀ ਹੋਈ ਐ।
ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦੈ ਪੌਣ ਪੁਰੇ ਦੀ ਅਸਲੋਂ ਹੀ ਥੱਕੀ ਹੋਈ ਐ।

ਮੇਰਿਆਂ ਅਰਮਾਨਾਂ ਦੇ ਕਾਤਿਲ ਆ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਪੱਛਦੇ ਨੇ,
ਸੋਚ ਮੇਰੀ ਦੀ ਰੰਗਤ ਕਾਹਤੋਂ ਏਨੀ ਰੱਤੀ ਹੋਈ ਐ।


ਬੰਦਾ ਬਣ ਜਾ ਬਾਜ ਤੂੰ ਆ ਜਾ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਤੌਬਾ ਕਰ,
ਉਹਨਾਂ ਉਹੀ ਸਲੀਬ ਅਜੇ ਤੱਕ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਐ।

ਪਤਝੜ ਦੇ ਵਿਰੋਧ 'ਚ ਜਿਹੜੀ ਗੀਤ ਬਹਾਰ ਦੇ ਗਾਉਂਦੀ ਸੀ,
ਉਹ ਬੁਲਬੁਲ ਹੋਣ 'ਪੋਟਾ' ਲਾ ਕੇ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਡੱਕੀ ਹੋਈ ਐ।

ਘਰ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਮੌਸਮ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ,
ਤੂਫਾਨਾਂ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਨ ਦੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਆਸ ਮੈਂ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਐ।


ਮੁੱਦਤਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ.......... ਗੀਤ / ਰਣਜੀਤ ਕਿੰਗਰਾ

ਮੁੱਦਤਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਪਿੰਡ ਆ ਕੇ ਘਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ,
ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚੇਤੇ ਕਰ ਕਰ ਦਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ,
ਕੰਧਾਂ ਵੱਲ ਤੱਕ ਕੇ ਉਦਾਸ ਜਿਹਾ ਹੋਈ ਜਾਵਾਂ।
ਬੇਬੇ ਦੇ ਸੰਦੂਕ ਵੱਲ, ਵੇਖ ਵੇਖ ਰੋਈ ਜਾਵਾਂ।


ਖੋਲ੍ਹੀ ਜਾਂ ਰਸੋਈ ਪਈ ਚਾਟੀ ਤੇ ਮਧਾਣੀ ਸੀ,
ਚੁੱਲਾ ਅਤੇ ਚੁਰ ਕੋਈ ਦੱਸਦੇ ਕਹਾਣੀ ਸੀ,
ਚਿਤ ਕਰੇ ਬੇਬੇ ਦੀ ਪਕਾਈ ਹੋਈ ਰੋਟੀ ਖਾਵਾਂ।
ਬੇਬੇ ਦੇ ਸੰਦੂਕ ਵੱਲ ਵੇਖ ਵੇਖ ਰੋਈ ਜਾਵਾਂ।

ਬਾਹਰਲੀ ਕੰਧੋਲੀ ਉਤੇ ਉਵੇਂ ਮੋਰ ਘੁੱਗੀਆਂ,
ਪਿਛਲੀ ਸਵਾਤ ਵਿਚ ਸੀਤੇ ਦੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ,
ਗੁੱਡੀਆਂ ਪਟੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਚੁੱਕ ਟੋਹੀ ਜਾਵਾਂ।
ਬੇਬੇ ਦੇ ਸੰਦੂਕ ਵੱਲ ਵੇਖ ਵੇਖ ਰੋਈ ਜਾਵਾਂ।

ਇਕ ਖੂੰਜੇ ਹਲ਼ ਟੰਗੀ ਕੰਧ 'ਤੇ ਪੰਜਾਲੀ਼ ਸੀ,
ਪਿੱਛੇ ਪੜਛੱਤੀ ਉਤੇ ਡਾਂਗ ਸੰਮਾਂ ਵਾਲ਼ੀ ਸੀ,
ਦਿਲ ਵਿਚੋਂ ਉਠਦੀ ਮੈਂ ਚੀਸ ਨੂੰ ਲੁਕੋਈ ਜਾਵਾਂ।
ਬੇਬੇ ਦੇ ਸੰਦੂਕ ਵੱਲ ਵੇਖ ਵੇਖ ਰੋਈ ਜਾਵਾਂ। 

ਕੰਡਿਆਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ.......... ਗੀਤ / ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ

ਕੰਡਿਆਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਨੇ ਫੇਰ ਉਚੇੜ ਦਿੱਤਾ
ਗ਼ਮ ਦੇ ਏਸ ਗਲੋਟੇ ਦਾ ਪਰ ਧਾਗਾ ਕਿਸੇ ਉਧੇੜ ਦਿੱਤਾ

ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਸੋਹਣੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਸਾਹਾਂ ਵਿਚ ਸਮੋ ਲਿਆ ਸੀ
ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦੀ ਡਰਦੀ ਨੇ ਮੈਂ ਸੱਜਣ ਕਿਤੇ ਲੁਕੋ ਲਿਆ ਸੀ

ਮਹਿਕਾਂ ਦੀ ਚੰਦਰੀ ਮਸਤੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਗ਼ਮ ਹੀ ਹੋਰ ਸਹੇੜ ਦਿੱਤਾ
ਕੰਡਿਆਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਨੇ ਫੇਰ ਉਚੇੜ ਦਿੱਤਾ......

ਮਨ ਮਸਤ ਜਿਹਾ ਬਸ ਹੋ ਕੇ ਹੀ ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾ ਬੈਠਾ
ਉਹਦੀ ਰੂਹ ਵਿਚ ਵਾਸਾ ਕਰਕੇ ਸੀ ਦਿਲ ਦੇ ਸੱਭ ਦੁੱਖ ਭੁਲਾ ਬੈਠਾ
ਇਸ਼ਕੇ ਦੀ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤਾਹਨਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਲਿਬੇੜ ਦਿੱਤਾ
ਕੰਡਿਆਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਨੇ ਫੇਰ ਉਚੇੜ ਦਿੱਤਾ.......

ਬਾਬੂ ਬਸ ਲਿਖਦੀ ਵਿਹੁ ਮਾਤਾ ਕਰਮਾਂ ਨੂੰ ਤੇਰੇ ਮਸਤਕ ‘ਤੇ
ਸੁੱਖ ਲੱਭ ਲਈਂ ਭਾਵੇਂ ਸੋਚਾਂ ‘ਚੋਂ ਦੁੱਖ ਦਰ ‘ਤੇ ਦਿੰਦਾ ਦਸਤਕ ਵੇ
ਸੋਨੇ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਬਣ ਗਏ ਆਂ ਕਿਸਮਤ ਨੇ ਐਸਾ ਗੇੜ ਦਿੱਤਾ
ਕੰਡਿਆਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਨੇ ਫੇਰ ਉਚੇੜ ਦਿੱਤਾ

ਕੁੜੀਏ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਏ..........ਗੀਤ / ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਤੀਰ

ਆ ਨੀ ਕੁੜੀਏ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਏ, ਤੈਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਹੁਸਨ ਦਿਖਾਵਾਂ।
ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਦਾ ਮਾਣ ਕਰੇਂ ਨੀ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਇਕ ਪ੍ਰਛਾਵਾਂ।

ਤੇਰਾ ਹੁਸਨ ਬਜ਼ਾਰੂ ਲੱਗਦੈ, ਮੰਗਿਆ ਜਿਵੇਂ ਉਧਾਰਾ।
ਪਾਊਡਰ ਲਾਲੀ ਲਾ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ,ਲਿੱਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਚੁਬਾਰਾ।

ਨਾ ਛੇੜੀਂ ਨਾ ਛੇੜੀਂ ਮਿੱਤਰਾ, ਇਹ ਤਾਂ ਫਿਰਨ ਬਲਾਵਾਂ,
ਆ ਨੀ ਕੁੜੀਏ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਏ.......

ਪੈਂਟਾਂ ਪਾਵੇਂ, ਵਾਲ਼ ਕਟਾਵੇਂ ਨਾਲ਼ ਬੇਗਾਨਿਆਂ ਪੇਚੇ ਪਾਵੇਂ।
ਸ਼ਰਮ ਹਯਾ ਨਾ ਡਰ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ, ਰੋਜ਼ ਕਲੱਬੀਂ ਗੇੜੇ ਲਾਵੇਂ।
ਭੁੱਲ ਕੇ ਇਸ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵਿਰਸਾ, ਮੱਲੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਰਾਹਵਾਂ,
ਆ ਨੀ ਕੁੜੀਏ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਏ.......

ਵਾਲ਼ ਗੋਰੀ ਦੇ ਗਜ਼ ਗਜ਼ ਲੰਮੇ, ਪੈਣ ਭੁਲੇਖੇ ਨਾਗਾਂ ਦੇ।
ਗੋਲ਼ ਮਟੋਲ ਸੰਧੂਰੀ ਗੱਲ੍ਹਾਂ , ਸੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਬਾਗਾਂ ਦੇ।
ਨੈਣ ਕਟਾਰਾਂ ਕੱਢਣ ਕਾਲ਼ਜੇ, ਝੱਪਟੇ ਜੀਕਣ ਬਾਜਾਂ ਦੇ।
ਕੀ-ਕੀ ਦੱਸ ਗਿਣਾਵਾਂ ਤੈਨੂੰ, ਕਿੱਥੋਂ ਬੋਲ ਲਿਆਵਾਂ,
ਆ ਨੀ ਕੁੜੀਏ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਏ........

ਦਿਲ ਨਾਲ਼ ਇਸ਼ਕ.......... ਰੁਬਾਈ / ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਸਾਕੀ

ਦਿਲ ਨਾਲ਼ ਇਸ਼ਕ ਜਦੋਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ,ਉਹ ਵੇਲ਼ੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਹੋਣਗੇ।
ਦਿਲ ਹੋਣਾ ਮਜਬੂਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ, ਅਕਲੋਂ ਪਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਗੇ।
ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਚਰਾ ਕੇ ਮੱਝਾਂ, ਰਾਂਝੇ ਵਰਗੇ ਮਰ ਗਏ 'ਸਾਕੀ',
ਮਹੀਵਾਲ਼ ਤੇ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਮਜਨੂੰ, ਪੁੰਨੂੰ ਅਨਪੜ੍ਹ ਢੋਰ ਹੋਣਗੇ।


****

ਮੌਜ ਮੇਲਾ ਤੇ ਇਹ ਮਿਲੱਪਣ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ।
ਸਦਾ ਇਹ ਨੱਚਣ ਤੇ ਟੱਪਣ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ।
ਜਿਸ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਭੁੱਲਿਆ ਫਿਰੇਂ ਦੁਨੀਆਂ,
ਸਾਕੀ ਇਹ ਸੋਹਣਾ ਸੁਹੱਪਣ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ।

ਮੈਂ ਬਣਾਵਾਂਗਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵੰਝਲੀਆਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ

ਮੈਂ ਬਣਾਵਾਂਗਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵੰਝਲੀਆਂ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਸੀ
ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਦੂਰ ਤਕ ਬਾਂਸਾਂ ਦਾ ਜੰਗਲ ਜਲ਼ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਆਦਮੀ ਦੀ ਪਿਆਸ ਕੈਸੀ ਸੀ ਕਿ ਸਾਗਰ ਕੰਬਦੇ ਸਨ
ਆਦਮੀ ਦੀ ਭੁੱਖ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ਕਿ ਜੰਗਲ ਡਰ ਗਿਆ ਸੀ


ਲੋਕ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਲੋਕਤਾ ਨੂੰ ਮਿੱਧ ਕੇ
ਮਸਲ ਕੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਇਨਸਾਨ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਸੀ, ਪੈਰਾਂ 'ਚ ਅੱਖਰ ਰੁਲ਼ ਰਹੇ ਸਨ
ਓਹੀ ਅੱਖਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਮੰਜਿ਼ਲਾਂ ਦਾ ਥਹੁ ਪਤਾ ਸੀ

ਅਗਨ ਜਦ ਉਠੱੀ ਮੇਰੇ ਤਨ ਮਨ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਦੌੜਿਆ
ਪਰ ਤੇਰਾ ਹੰਝੂ ਮੇਰੇ ਰਾਹਾਂ 'ਚ ਦਰਿਆ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ

ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਹਰ ਬਿਰਖ ਉਸਨੂੰ ਤਰਸਦਾ ਜਿਹੜੀ ਘੜੀ
ਕੁਆਰੀਆਂ ਕਣੀਆਂ ਨੇ ਲੈਰੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਬਰਸਣਾ ਸੀ

ਮੁੜ ਤਾਂ ਆਈਆਂ ਮਛਲੀਆਂ ਆਖ਼ਰ ਨੂੰ ਪੱਥਰ ਚੱਟ ਕੇ
ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੜਨ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਵੀ ਪੱਥਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ

ਗਿਰਝਾਂ.......... ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ / ਨਿਰਮੋਹੀ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟੀ

ਗਿਰਝਾਂ ਰਹੀਆਂ ਨਾ ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਅੰਦਰ
ਆ ਕੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਜਗਵੰਤ ਮੀਆਂ ।
ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਪ ਨੂੰ ਬੜਾ ਹੀ ਫਿ਼ਕਰ ਹੋਇਆ
ਕਿੱਧਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਉਹ ਉਡੰਤ ਮੀਆਂ ।

ਕੋਲ਼ੇ ਬੈਠਾ ਨਿਰਮੋਹੀ ਸਮਝਾਉਣ ਲੱਗਾ
ਨਹੀਂ ਗਿਰਝਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਅੰਤ ਮੀਆਂ ।
ਆਈਆਂ ਅਫ਼ਸਰ,ਵਪਾਰੀ ਤੇ ਬਣ ਨੇਤਾ
ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਬਣ ਗੀਆਂ ਸੰਤ ਮੀਆਂ ।

ਆਜ਼ਾਦੀ

ਪੈਰੀਂ ਟੁੱਟੀ ਜੁੱਤੀ ਤੇੜ ਘਸੀ ਚਾਦਰ
ਗਲ਼ੇ ਟਾਕੀਆਂ ਵਾਲ਼ੀ ਕਮੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।
ਪੇਟ ਛੜੇ ਦੇ ਘੜੇ ਦੇ ਵਾਂਗ ਖਾਲੀ
ਨਾ ਦਰ ਤੇ ਨਾ ਦਹਿਲੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।
ਕਾਲ਼ਾ ਅੱਖਰ ਬਰਾਬਰ ਮੱਝ ਦੇ ਹੈ
ਕਿੱਥੋਂ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਆਊ ਤਮੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।
ਸਾਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਿਰਮੋਹੀ ਜੀ ਕਦੋਂ ਹੋਣੇ
ਕੇਹੋ ਜੇਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ ਚੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।

ਬਦਲਦੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਤਿਵਾੜੀ

ਬਦਲ ਗਈ ਦੁਨੀਆਂ
ਤੇ ਬਦਲ ਗਏ ਦਸਤੂਰ,
ਹਰ ਰਿਸ਼ਤਾ
ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਦੂਰ।


ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੋਚ
ਆਪ, ਪਤਨੀ, ਮੁੜ ਬੱਚੇ
ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ
ਪਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀ ਘਾਟ,
ਔਲਾਦ ਹੈ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਇਦਾਦ,
ਦੇਣ ਲਈ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤੇ ਵਿਵਾਦ।

ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ
ਮਾਂ ਘੱਟ, ਪਤਨੀ ਵੱਧ
ਨਫੇ ਨੁਕਸਾਨ ਅਨੁਸਾਰ,
ਪੁੱਤ ਨਾਲ ਪਿਆਰ,
ਹਰ ਕਿਤੇ
ਪਹਿਲੀ ਹੱਕਦਾਰ ।

ਧੀ ਰਾਣੀ,
ਪਹਿਲੇ ਦਿਨੋਂ ਬੇਗਾਨੀ,
ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਦੀ ਅਮਾਨਤ,
ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਤੋਹਮਤ,
ਨਾਂ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਪੁੱਤਾਂ ਵਰਗੀ,
ਹੱਕ ਲਈ ਬਰਾਬਰ,
ਫ਼ਰਜਾਂ ਲਈ ‘ਵਿਚਾਰੀ’।

ਪੁੱਤ ਕੁਆਰੇ ਵੀ ਬੇਗਾਨੇ,
ਆਪਣੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ,
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦਾ ਫਰਜ਼,
ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦੇ,
ਵਿਆਹੇ ਤਾਂ ਮਜ਼ਬੂਰ,
ਸਭ ਦਾ ਵਧੀਆ ਆਖਾਣ,
‘ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰੀਏ’
‘ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਹੋਰ ਸੀ’।

ਭਰਾ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਮੂੰਹ ਭਰ ਆਏ,
ਲੋੜ ਦੇ ਮਾਂ ਜਾਏ,
ਸੁੱਖ ਦੇ ਭਾਈਵਾਲ,
ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਦੂਰ,
ਸੁਆਰਥ ਲਈ ਦੁਸ਼ਮਨ,
ਕਾਮਯਾਬ ਭਰਾ ਦੇ ਸ਼ਰੀਕ,
ਕਮਜੋਰ ਲਈ ਤਾਹਨਿਆਂ ਦੀ ਤਸਦੀਕ।

ਭੈਣ ਭਰਾ ਤੋਂ ਨਾ ਵੱਖ,
ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਕ,
ਭਰਾ ਲਈੇ ਸੁੱਖ ਸੁੱਖਣ ਵਾਲੀ,
ਅਮੀਰ ਭਰਾ ਦੀ, ਭੈਣ ਨਿਰਾਲੀ,
ਲੈਣ ਦੀ ਹੱਕਦਾਰ,
ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਅਹਿਸਾਨ ।

ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ
ਬਿਨ ਸਤਿਕਾਰ,
ਸਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਤਤਪਰ,
ਦਿਲ ਤੋੜਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ,
ਡਿੱਗਦੇ ਤੇ ਖੁਸ਼
ਚੜ੍ਹਦੇ ਤੇ ਦੁੱਖ,
ਨੀਵਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਤੇ ਆਤਮਾ ਖੁਸ਼,
ਅਮੀਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ,
ਗਰੀਬ ਲਈ ਦੂਰ ਦੇ।

ਦੋਸਤ ਜੀਵਨ ਦਾ ਫਰਿਸ਼ਤਾ,
ਪਰ ਆਰਜ਼ੀ ਰਿਸ਼ਤਾ,
ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਸਕੇ ਭਰਾ,
ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਲਾਪਰਵਾਹ,
ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਦੇ ਬਨਾਉਟੀ ਭਾਈਵਾਲ,
ਮੁਸੀਬਤ ‘ਚ ਗਾਇਬ
ਮਾਈ ਦਾ ਲਾਲ,
ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਤਾ ਖਤਮ,
ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਤੇ ਕੈਸੀ ਸ਼ਰਮ ।

ਕਿੰਨਾਂ ਕੌੜਾ
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਸੱਚ,
ਹਰ ਪਲ,
ਹਰ ਪਾਸੇ,
ਹਰ ਮੌਕੇ,
ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ,
ਭਾਰਤੀ ਦੇਖਦਾ ਹੈ
ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ,
ਹੇ ਮੇਰੇ ਮੌਲਾ! 

ਵਕਤ ਦੀ ਕੈਸੀ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਨਵਪ੍ਰੀਤ ਸੰਧੂ

ਵਕਤ ਦੀ ਕੈਸੀ ਇਹ ਉਲਟੀ ਚਾਲ ਹੈ
ਸਾਗਰਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਥਲਾਂ ਦੀ ਭਾਲ਼ ਹੈ

ਭਟਕਦੇ ਪੌਣਾਂ 'ਚ ਕੁਝ ਪੱਤੇ ਮਿਲੇ
ਪੁੱਛਦੇ ਸੀ ਬਿਰਖ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਹੈ


ਪਾਰੇ ਵਾਂਗੂ ਡੋਲਦੀ ਹੈ ਹਰ ਨਜ਼ਰ
ਕੀ ਖ਼ਬਰ ਕਿ ਕੌਣ ਕਿਸਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੈ

ਸੋਚ ਦੀ ਕੰਧ 'ਤੇ ਕਲੰਡਰ ਹੈ ਉਹੀ
ਆਖਦੇ ਹੋ ਕਿ ਨਵਾਂ ਇਹ ਸਾਲ ਹੈ

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰੂਥਲਾਂ 'ਤੇ ਕਿਣਮਿਣੀ
ਝਲਕ ਤੇਰੀ ਤੇ ਇਹ ਦਿਲ ਦਾ ਹਾਲ ਹੈ

ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੱਤਪਾਲ ਬਰਾੜ ( ਯੂ.ਐਸ.ਏ )

ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਰਹੇ
ਆਸਵੰਦ ਭਿਖਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾ,
ਕਿ
ਇਹ ਨਿਰਾਸ਼ ਘਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਦਾ ਹੈ--
ਇਥੋਂ ਖੈਰ ਨਹੀਂ ਹੌਂਕੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ,


ਜਿੰਦਰਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗੀ, ਜੰਗਾਲ ਹੀ,
ਕਾਫੀ਼ ਹੈ ਸਾਰੀ ਦਾਸਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲਈ
ਕਿ
ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀ
ਘਰਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ਭੁੱਲ ਗਏ--

ਉਜਾੜ ਬੀਆਬਾਨਾਂ ਵਰਗੀ ਉਦਾਸ ਬੋਹੜ ਨੂੰ
ਤੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਸੁੱਕ ਰਹੀ ਨਿੰਮ ਨੂੰ ਸਮਝਾ
ਕਿ
ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਆਂ ਲਈ ਕੀਰਨੇ ਪਾਉਣਾ
ਸੱਦਾ ਨਹੀਂ
ਅਪਸ਼ਗਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ--

ਚੁਬਾਰੇ ਉਪਰ ਲੱਗੀ ਮੋਰ ਦੀ,
ਗਰਦਨ ਵੀ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ਼ ਝੁਕੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ
ਕਿ
ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਪੁੱਤਰ, ਮਾਂ ਦੀ ਖਾਹਿਸ਼ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ
ਆਖਰੀ ਰਸਮਾਂ ਵੇਲੇ ਗ਼ੈਰਹਾਜ਼ਰ ਸਨ--

ਪਿੱਛਾ ਗਵਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿਚ
ਮਸਰੂਫ਼ ਵਪਾਰੀ, ਜਦ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾ ਕਰਨਗੇ
ਕਿ
ਸਭ ਕੁਝ ਕੱਕੇ ਰੇਤੇ ਵਾਂਗ ਕਿਰ ਗਿਆ
ਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਦਾ ਉਤਰ ਸਿਫਰ ਨਿਕਲ ਆਇਆ--

ਖ਼ੁਦੀ ਨੂੰ ਆਸਰਾ ਦਿੱਤਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ (ਯੂ.ਕੇ.)

ਖ਼ੁਦੀ ਨੂੰ ਆਸਰਾ ਦਿੱਤਾ ਬੇਗਾਨੀ ਆਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਮੈਂ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਤੇਰੇ ਧਰਵਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਨਦੀ ਉਛਲੇ ਬਹੁਤ ਮੈਂ ਖੁਸ਼ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਡਰਦਾ ਹਾਂ
ਬੁਝਾ ਜਾਵੇ ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਉਹ ਮੇਰੀ ਪਿਆਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ


ਤੂੰ ਹੁਣ ਭੇਜੇਂ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਪਲ ਤੇਰੀ ਹਉਮੈ ਦੀ ਹੈ ਮਰਜ਼ੀ
ਮੈਂ ਕੁੱਲ ਜੰਗਲ ਦਾ ਜਾਣੂ ਹੋ ਗਿਆ ਬਣਵਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਹਰਿਕ ਟੁਕੜੇ 'ਚ ਸੀ ਕੋਈ ਕਸਿ਼ਸ਼, ਕੋਈ ਤੜਪ ਐਸੀ
ਮੈਂ ਜੁੜ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਖੰਡਤ ਹੋਣ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਉਦ੍ਹੇ ਸੁਪਨੇ 'ਚ ਸੈਆਂ ਪਿੰਜਰੇ ਦਿਸਦੇ ਰਹੇ ਰਾਤੀਂ
ਪਰਿੰਦਾ ਪਰ ਲੁਹਾ ਆਇਆ ਕਿਸੇ ਪਰਵਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਤਿਰਾ ਜਾਣਾ ਜਿਵੇਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਦਰਦ ਹੈ ਭਾਰਾ
ਕੁਝ ਐਸਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਰੋਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਬੜਾ ਕੁਝ ਵਕਤ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਮੇਰੇ ਤਨ ਤੇ ਮੇਰੀ ਰੂਹ 'ਤੇ
ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲੈਣਾ ਮਿਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਨਫ਼ਰਤ ਕੱਢ ਕੇ ਦਿਲ ਵਿਚੋਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੰਧੂ ਵਰਿਆਣਵੀ

ਨਫ਼ਰਤ ਕੱਢ ਕੇ ਦਿਲ ਵਿਚੋਂ ਆ ਪਿਆਰ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ
ਆ ਜਾ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਹੁਣ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਾਂ ਧਰੀਏ

ਅਲਖ ਮੁਕਾਉਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬੇਦਰਦਾਂ ਦੀ ਅਲਖ ਮੁਕਾਓ
ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਆਖੇ ਤੇ ਆਪਾਂ ਲੜ ਲੜ ਕੇ ਕਿਉਂ ਮਰੀਏ


ਹਿੰਮਤ ਬਿਨ ਨਾ ਬੇੜੀ ਅਪਣੀ ਕਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਲੱਗਣੀ
ਜ਼ਾਲਿਮ ਦਾ ਨਾ ਜ਼ੁਲਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੱਸ ਹੱਸ ਕੇ ਹੀ ਜਰੀਏ

ਤੱਤੀਆਂ ਪੌਣਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਬਥੇਰੇ
ਆਓ ਹੁਣ ਰਲ਼ ਮਿਲ਼ ਕੇ ਆਪਾਂ ਮਰਹਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਵਾਂਗ ਕਬੂਤਰ ਨਾ ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟੀ ਜਾਈਏ
ਮਰਨਾ ਹੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਆਪਾਂ ਮਰਦਾਂ ਵਾਂਗੂ ਮਰੀਏ

ਬਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਬਾਹਾਂ ਪਾ ਕੇ ਤੁਰੀਏ ਆ ਜਾ ਸੰਧੂ
ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂ ਮਹਿਕ ਖਿਡਾਉਂਦੇ ਦੁਖ ਦਾ ਸਾਗਰ ਤਰੀਏ

ਮੇਰੀ ਧੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੀਮਾ ਚਾਵਲਾ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਕਿਸੇ ਫ਼ਕੀਰ ਦੀ ਦੁਆ ਵਰਗੀ
ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਆਇਤ
ਰੱਬ ਦੀ ਇਨਾਯਤ ਵਰਗੀ


ਮੇਰੀ ਧੀ
ਪੁੰਨਿਆਂ ਦੇ ਚੰਦ ਵਰਗੀ
ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਛੰਦ ਵਰਗੀ
ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਬੰਦ ਵਰਗੀ

ਮੇਰੀ ਧੀ ਸੰਧਿਆ ਦੀ ਆਰਤੀ
ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਦੀ ਪਰੀ
ਸਮੇਂ ਦੀ ਜਾਦੂਗਰੀ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਰੂਹ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ
ਰਾਹਾਂ ਦੀ ਕਰਮਸ਼ੀਲਤਾ
ਜਿਉਂਦੀ ਜਾਗਦੀ ਗੀਤਾ
ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਵਫਾ ਦੇ ਦੀਵੇ
ਉਸ ਦੀ ਰੀਸ ਕਿੰਜ ਹੋਵੇ
ਉਸ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਅੱਖ ਰੋਵੇ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਮੇਰਾ ਗ਼ਰੂਰ
ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦਾ ਸਰੂਰ
ਸ਼ਾਲਾ! ਹੋਵੇ ਕਦੇ ਨਾ ਦੂਰ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਹੰਝੂ ਦੀ ਨਮੀ
ਬੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮੁਸਕਾਨ ਵਰਗੀ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਕਿਸੇ ਫ਼ਕੀਰ ਦੀ ਦੁਆ ਵਰਗੀ
ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਆਇਤ ਵਰਗੀ
ਰੱਬ ਦੀ ਇਨਾਯਤ ਵਰਗੀ

ਕਾਮੇ ਦੇ ਕਲੇ਼ਜੇ.......... ਰੁਬਾਈ / ਬਿਸਮਿਲ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟੀ

ਕਾਮੇ ਦੇ ਕਲੇ਼ਜੇ ਦੀਆਂ ਆਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰੋ
ਗਹੁ-ਹੀਣ ਤੇ ਬਦਨੀਤ ਸਲਾਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰੋ
ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਦਯਾ ਹੈ ਸਭ 'ਤੇ ਇਕੋ ਜਿਹੀ
ਈਸ਼ਵਰ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਅਪਣੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰੋ


ਬਾਜ਼ੀ ਹੈ ਮਿਰੀ ਮਾਤ ਭਲਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ?
ਹਰ ਪੈਰ ਨਵੀਂ ਘਾਤ ਭਲਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ ?
ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਆਹਲਣਾ ਫੂਕਣ ਵਾਲ਼ੇ,
ਰੋਕੇਂਗਾ ਤੂੰ ਪ੍ਰਭਾਤ ਭਲਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ?

ਘੁੱਪ ਨ੍ਹੇਰ 'ਚ ਜਦ ਨੂਰ ਦਾ ਦਮ ਟੁੱਟਦਾ ਏ
ਜਦ ਮਾਂਗ ਤੋਂ ਸੰਧੂਰ ਦਾ ਦਮ ਟੁੱਟਦਾ ਏ
ਤਕਦੀਰ ਨਵੀਂ ਬਣਦੀ ਏ ਤਦ ਕੌਮਾਂ ਦੀ
ਹਫ਼ ਹਫ਼ ਕੇ ਜਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਾ ਦਮ ਟੁੱਟਦਾ ਏ

ਪੌਣ ਰੁਕ ਵੀ ਜਾਏ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਜੀਤ ਜੱਜ

ਪੌਣ ਰੁਕ ਵੀ ਜਾਏ , ਫਿਰ ਵੀ ਸ਼ਾਖ ਹਿਲਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ
ਭਰ ਹੁੰਗਾਰਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿ ਗੱਲ ਤੁਰਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਖਿੱਚ ਲਈਏ ਲੀਕ ਉਸ ਥਾਂ ਹੀ ਖਲੋਇਆਂ, ਜਿਸ ਜਗ੍ਹਾ
ਬਿਨ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦਗੀ ਦੇ, ਅੱਖ ਮਿਲਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ


ਰੱਖ ਤੂੰ ਏਨੀ ਕੁ ਗੁੰਜਾਇਸ਼, ਜਦੋਂ ਚਾਹੇਂ, ਉਦੋਂ
ਰੁੱਸੀਆਂ ਪੈੜਾਂ 'ਚ ਘਰ ਦੀ, ਯਾਦ ਮਘਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਆ ਹੰਢਾਉਣਾ ਸਿੱਖ ਲਈਏ, ਇਕ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਫਾਸਲਾ
ਇੰਝ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਤੇ,ਕੁਝ ਸਾਂਝ ਬਚਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਹੋਣ ਨਾ ਦੇਵੀਂ ਮੁਕੰਮਲ, ਜ਼ੁਲਮ ਅਪਣੇ ਦੀ ਕਥਾ
ਸਬਰ ਮੇਰੇ ਦੀ ਕੋਈ, ਚਰਚਾ ਤਾਂ ਤੁਰਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਸੁਰ ਕਰੋ ਸੁਰਜੀਤ ਏਦਾਂ, ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਦਾ
ਭਾਵੇਂ ਸਰਗਮ ਨਾ ਸਜੇ, ਸੁਰਤਾਲ ਮਿਲਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਦਿਖਾਵਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਤਾਰਿਕ ਗੁੱਜਰ

ਲੱਖ ਮਸੀਤੀਂ ਸਜਦੇ ਕੀਤੇ
ਮੰਦਰੀਂ ਦੀਵੇ ਬਾਲੇ਼
ਗਿਰਜੇ ਵੜ ਸਲੀਬਾਂ ਪਾਈਆਂ
ਖ਼ੂਬ ਗ੍ਰੰਥ ਖੰਘਾਲ਼ੇ

ਤਾਰਿਕ ਮੀਆਂ ਪਰ ਕਿਆ ਕਰੀਏ
ਮਨ ਕਾਲ਼ੇ ਦੇ ਕਾਲ਼ੇ

ਉਹ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ

ਉਹ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਕਦੋਂ ਤੀਕਰ ਕਰਾਂਗੀ ਪਿਆਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ
ਕਰਾਵਾਂ ਕਿੰਜ ਵਫਾ ਦਾ ਦੋਸਤੋ ਇਤਬਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਝਨਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਅਪਣਾ ਅਕਸ ਘੋਲ਼ਾਂਗੀ
ਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਰੰਗ ਕੇ ਦੇਵਾਂਗੀ ਫਿਰ ਦਸਤਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ


ਵਫਾ਼ ਦੇ ਪਹਿਰਨਾ ਵਿਚ ਲਿਪਟਿਆ ਉਹ ਇਸ਼ਕ ਹੈ ਸੁੱਚਾ
ਕਿ ਹੋ ਕੇ ਨੇੜਿਓਂ ਤੱਕਿਆ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਕਿਸੇ ਫੁੱਲ 'ਤੇ ਤਾਂ ਆਖਰ ਬੈਠਣਾ ਸੀ ਏਸ ਤਿਤਲੀ ਨੇ
ਚੁਕਾ ਦਿੱਤਾ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਲਉ ਅਜ ਭਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਕਰੇ ਉਹ ਬਾਝ ਮੇਰੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਤੇ ਵਾਰ ਨਜ਼ਰਾਂ ਦੇ
ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ, ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਇਹ ਹੁਣ ਅਧਿਕਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਉਹ ਉਡ ਕੇ ਡਾਲ ਤੋਂ ਸੱਯਾਦ ਦੇ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਜਾ ਬੈਠਾ
ਕਿਹਾ ਜਦ "ਐ ਪਰਿੰਦੇ, ਹੋ ਜ਼ਰਾ ਹੁਸਿ਼ਆਰ" ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਜੋ ਮੇਰੇ ਸੁਪਨਿਆਂ 'ਚ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਭਰਦਾ ਹੈ
ਕਹਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ੂਬ ਚਿਤਰਕਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਚੋਣਵੇਂ ਸਿ਼ਅਰ / ਰਣਬੀਰ ਕੌਰ

ਦਿਲਾ ਝੱਲਿਆ ਮੁਹੱਬਤ ਵਿਚ ਜੁਦਾਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
ਮਿਲਣ ਦਾ ਲੁਤਫ਼ ਨਈਂ ਆਉਂਦਾ ਜੇ ਵਿਛੜਨ ਦਾ ਨਾ ਡਰ ਹੋਵੇ

ਚਲੋ ਉਸ ਬੇਘਰੇ ਦੀ ਕਬਰ ਇਕ ਪਾ ਦਈਏ ਕੁੱਲੀ

ਕਿਤੇ ਨਾ ਮੌਤ ਪਿੱਛੋਂ ਵੀ ਭਟਕਦਾ ਦਰ-ਬਦਰ ਹੋਵੇ
--ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ

ਕੇਹੇ ਬੀਜ ਖਿਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਰਸਾਨਾਂ ਨੇ,
ਖੁਦਕਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਉਗਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ
--ਕਵਿੰਦਰ ਚਾਂਦ

ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਦਿਲ ਨੂੰ ਰਤਾ ਭਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ
ਜੀਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਜ਼ਾ ਆਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ
-- ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ

ਜੇ ਰੁਠੜੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਖੁ਼ਦ ਹੀ ਮਨਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਸੀ
ਗਿਲਾ ਸੁਣ ਕੇ ਗਲੇ਼ ਅਪਣੇ ਲਗਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਸੀ
--ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ

ਤੜਪਦੀ ਤਰਬ ਮੇਰੀ ਸੁਰ ਲਈ ਫ਼ਨਕਾਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ
ਕਿਵੇਂ ਬੈਠਾਂ ਮੈਂ ਚੁਪ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਟੁਣਕਾਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ
--ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਨਿਰਾਲੇ ਸਾਜ਼ 'ਤੇ ਹਾਕਮ ਨੇ ਐਸੀ ਧੁਨ ਵਜਾਈ ਹੈ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਨਾ ਸੀ ਤਾਂਡਵ-ਨਾਚ, ਮੁਜਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਨ
--ਹਰਦਿਆਲ ਸਾਗਰ

ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਫਿਕਰ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਕਿ ਖੇਡਣ ਵਕਤ ਵੀ ਬੱਚਾ
ਕਦੇ ਤਾਂ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਕਸ਼ਤੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਨ ਧੁੱਪ ਏਥੇ, ਨ ਮੀਂਹ ਏਥੇ ਮਗਰ ਏਥੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ?
ਹਰਿਕ ਬੰਦਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਵਾਸਤੇ ਛਤਰੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ
--ਐਸ. ਤਰਸੇਮ