ਮੈਂ ਬਣਾਵਾਂਗਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵੰਝਲੀਆਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ

ਮੈਂ ਬਣਾਵਾਂਗਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵੰਝਲੀਆਂ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਸੀ
ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਦੂਰ ਤਕ ਬਾਂਸਾਂ ਦਾ ਜੰਗਲ ਜਲ਼ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਆਦਮੀ ਦੀ ਪਿਆਸ ਕੈਸੀ ਸੀ ਕਿ ਸਾਗਰ ਕੰਬਦੇ ਸਨ
ਆਦਮੀ ਦੀ ਭੁੱਖ ਕਿੰਨੀ ਸੀ ਕਿ ਜੰਗਲ ਡਰ ਗਿਆ ਸੀ


ਲੋਕ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਲੋਕਤਾ ਨੂੰ ਮਿੱਧ ਕੇ
ਮਸਲ ਕੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਇਨਸਾਨ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਸੀ, ਪੈਰਾਂ 'ਚ ਅੱਖਰ ਰੁਲ਼ ਰਹੇ ਸਨ
ਓਹੀ ਅੱਖਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਮੰਜਿ਼ਲਾਂ ਦਾ ਥਹੁ ਪਤਾ ਸੀ

ਅਗਨ ਜਦ ਉਠੱੀ ਮੇਰੇ ਤਨ ਮਨ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਦੌੜਿਆ
ਪਰ ਤੇਰਾ ਹੰਝੂ ਮੇਰੇ ਰਾਹਾਂ 'ਚ ਦਰਿਆ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ

ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਹਰ ਬਿਰਖ ਉਸਨੂੰ ਤਰਸਦਾ ਜਿਹੜੀ ਘੜੀ
ਕੁਆਰੀਆਂ ਕਣੀਆਂ ਨੇ ਲੈਰੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਬਰਸਣਾ ਸੀ

ਮੁੜ ਤਾਂ ਆਈਆਂ ਮਛਲੀਆਂ ਆਖ਼ਰ ਨੂੰ ਪੱਥਰ ਚੱਟ ਕੇ
ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੜਨ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਵੀ ਪੱਥਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ

ਗਿਰਝਾਂ.......... ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ / ਨਿਰਮੋਹੀ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟੀ

ਗਿਰਝਾਂ ਰਹੀਆਂ ਨਾ ਆਪਣੇ ਦੇਸ ਅੰਦਰ
ਆ ਕੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸੇ ਜਗਵੰਤ ਮੀਆਂ ।
ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਪ ਨੂੰ ਬੜਾ ਹੀ ਫਿ਼ਕਰ ਹੋਇਆ
ਕਿੱਧਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਉਹ ਉਡੰਤ ਮੀਆਂ ।

ਕੋਲ਼ੇ ਬੈਠਾ ਨਿਰਮੋਹੀ ਸਮਝਾਉਣ ਲੱਗਾ
ਨਹੀਂ ਗਿਰਝਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਅੰਤ ਮੀਆਂ ।
ਆਈਆਂ ਅਫ਼ਸਰ,ਵਪਾਰੀ ਤੇ ਬਣ ਨੇਤਾ
ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਬਣ ਗੀਆਂ ਸੰਤ ਮੀਆਂ ।

ਆਜ਼ਾਦੀ

ਪੈਰੀਂ ਟੁੱਟੀ ਜੁੱਤੀ ਤੇੜ ਘਸੀ ਚਾਦਰ
ਗਲ਼ੇ ਟਾਕੀਆਂ ਵਾਲ਼ੀ ਕਮੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।
ਪੇਟ ਛੜੇ ਦੇ ਘੜੇ ਦੇ ਵਾਂਗ ਖਾਲੀ
ਨਾ ਦਰ ਤੇ ਨਾ ਦਹਿਲੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।
ਕਾਲ਼ਾ ਅੱਖਰ ਬਰਾਬਰ ਮੱਝ ਦੇ ਹੈ
ਕਿੱਥੋਂ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਆਊ ਤਮੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।
ਸਾਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਨਿਰਮੋਹੀ ਜੀ ਕਦੋਂ ਹੋਣੇ
ਕੇਹੋ ਜੇਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ ਚੀਜ਼ ਮੀਆਂ ।

ਬਦਲਦੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਤਿਵਾੜੀ

ਬਦਲ ਗਈ ਦੁਨੀਆਂ
ਤੇ ਬਦਲ ਗਏ ਦਸਤੂਰ,
ਹਰ ਰਿਸ਼ਤਾ
ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਦੂਰ।


ਪਿਤਾ ਦੀ ਸੋਚ
ਆਪ, ਪਤਨੀ, ਮੁੜ ਬੱਚੇ
ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ
ਪਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀ ਘਾਟ,
ਔਲਾਦ ਹੈ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਇਦਾਦ,
ਦੇਣ ਲਈ ਸ਼ਰਤਾਂ ਤੇ ਵਿਵਾਦ।

ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ
ਮਾਂ ਘੱਟ, ਪਤਨੀ ਵੱਧ
ਨਫੇ ਨੁਕਸਾਨ ਅਨੁਸਾਰ,
ਪੁੱਤ ਨਾਲ ਪਿਆਰ,
ਹਰ ਕਿਤੇ
ਪਹਿਲੀ ਹੱਕਦਾਰ ।

ਧੀ ਰਾਣੀ,
ਪਹਿਲੇ ਦਿਨੋਂ ਬੇਗਾਨੀ,
ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਦੀ ਅਮਾਨਤ,
ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਤੋਹਮਤ,
ਨਾਂ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਪੁੱਤਾਂ ਵਰਗੀ,
ਹੱਕ ਲਈ ਬਰਾਬਰ,
ਫ਼ਰਜਾਂ ਲਈ ‘ਵਿਚਾਰੀ’।

ਪੁੱਤ ਕੁਆਰੇ ਵੀ ਬੇਗਾਨੇ,
ਆਪਣੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ,
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦਾ ਫਰਜ਼,
ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦੇ,
ਵਿਆਹੇ ਤਾਂ ਮਜ਼ਬੂਰ,
ਸਭ ਦਾ ਵਧੀਆ ਆਖਾਣ,
‘ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰੀਏ’
‘ਤੁਹਾਡੀ ਗੱਲ ਹੋਰ ਸੀ’।

ਭਰਾ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਮੂੰਹ ਭਰ ਆਏ,
ਲੋੜ ਦੇ ਮਾਂ ਜਾਏ,
ਸੁੱਖ ਦੇ ਭਾਈਵਾਲ,
ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਦੂਰ,
ਸੁਆਰਥ ਲਈ ਦੁਸ਼ਮਨ,
ਕਾਮਯਾਬ ਭਰਾ ਦੇ ਸ਼ਰੀਕ,
ਕਮਜੋਰ ਲਈ ਤਾਹਨਿਆਂ ਦੀ ਤਸਦੀਕ।

ਭੈਣ ਭਰਾ ਤੋਂ ਨਾ ਵੱਖ,
ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਕ,
ਭਰਾ ਲਈੇ ਸੁੱਖ ਸੁੱਖਣ ਵਾਲੀ,
ਅਮੀਰ ਭਰਾ ਦੀ, ਭੈਣ ਨਿਰਾਲੀ,
ਲੈਣ ਦੀ ਹੱਕਦਾਰ,
ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਅਹਿਸਾਨ ।

ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ
ਬਿਨ ਸਤਿਕਾਰ,
ਸਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਤਤਪਰ,
ਦਿਲ ਤੋੜਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ,
ਡਿੱਗਦੇ ਤੇ ਖੁਸ਼
ਚੜ੍ਹਦੇ ਤੇ ਦੁੱਖ,
ਨੀਵਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਤੇ ਆਤਮਾ ਖੁਸ਼,
ਅਮੀਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ,
ਗਰੀਬ ਲਈ ਦੂਰ ਦੇ।

ਦੋਸਤ ਜੀਵਨ ਦਾ ਫਰਿਸ਼ਤਾ,
ਪਰ ਆਰਜ਼ੀ ਰਿਸ਼ਤਾ,
ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਸਕੇ ਭਰਾ,
ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਲਾਪਰਵਾਹ,
ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਦੇ ਬਨਾਉਟੀ ਭਾਈਵਾਲ,
ਮੁਸੀਬਤ ‘ਚ ਗਾਇਬ
ਮਾਈ ਦਾ ਲਾਲ,
ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਤਾ ਖਤਮ,
ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਤੇ ਕੈਸੀ ਸ਼ਰਮ ।

ਕਿੰਨਾਂ ਕੌੜਾ
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਸੱਚ,
ਹਰ ਪਲ,
ਹਰ ਪਾਸੇ,
ਹਰ ਮੌਕੇ,
ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ,
ਭਾਰਤੀ ਦੇਖਦਾ ਹੈ
ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ,
ਹੇ ਮੇਰੇ ਮੌਲਾ! 

ਵਕਤ ਦੀ ਕੈਸੀ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਨਵਪ੍ਰੀਤ ਸੰਧੂ

ਵਕਤ ਦੀ ਕੈਸੀ ਇਹ ਉਲਟੀ ਚਾਲ ਹੈ
ਸਾਗਰਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਥਲਾਂ ਦੀ ਭਾਲ਼ ਹੈ

ਭਟਕਦੇ ਪੌਣਾਂ 'ਚ ਕੁਝ ਪੱਤੇ ਮਿਲੇ
ਪੁੱਛਦੇ ਸੀ ਬਿਰਖ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਹੈ


ਪਾਰੇ ਵਾਂਗੂ ਡੋਲਦੀ ਹੈ ਹਰ ਨਜ਼ਰ
ਕੀ ਖ਼ਬਰ ਕਿ ਕੌਣ ਕਿਸਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੈ

ਸੋਚ ਦੀ ਕੰਧ 'ਤੇ ਕਲੰਡਰ ਹੈ ਉਹੀ
ਆਖਦੇ ਹੋ ਕਿ ਨਵਾਂ ਇਹ ਸਾਲ ਹੈ

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰੂਥਲਾਂ 'ਤੇ ਕਿਣਮਿਣੀ
ਝਲਕ ਤੇਰੀ ਤੇ ਇਹ ਦਿਲ ਦਾ ਹਾਲ ਹੈ

ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੱਤਪਾਲ ਬਰਾੜ ( ਯੂ.ਐਸ.ਏ )

ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਦਸਤਕ ਦੇ ਰਹੇ
ਆਸਵੰਦ ਭਿਖਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾ,
ਕਿ
ਇਹ ਨਿਰਾਸ਼ ਘਰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਦਾ ਹੈ--
ਇਥੋਂ ਖੈਰ ਨਹੀਂ ਹੌਂਕੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ,


ਜਿੰਦਰਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗੀ, ਜੰਗਾਲ ਹੀ,
ਕਾਫੀ਼ ਹੈ ਸਾਰੀ ਦਾਸਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲਈ
ਕਿ
ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀ
ਘਰਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ਭੁੱਲ ਗਏ--

ਉਜਾੜ ਬੀਆਬਾਨਾਂ ਵਰਗੀ ਉਦਾਸ ਬੋਹੜ ਨੂੰ
ਤੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਸੁੱਕ ਰਹੀ ਨਿੰਮ ਨੂੰ ਸਮਝਾ
ਕਿ
ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਆਂ ਲਈ ਕੀਰਨੇ ਪਾਉਣਾ
ਸੱਦਾ ਨਹੀਂ
ਅਪਸ਼ਗਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ--

ਚੁਬਾਰੇ ਉਪਰ ਲੱਗੀ ਮੋਰ ਦੀ,
ਗਰਦਨ ਵੀ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ਼ ਝੁਕੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ
ਕਿ
ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਪੁੱਤਰ, ਮਾਂ ਦੀ ਖਾਹਿਸ਼ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ
ਆਖਰੀ ਰਸਮਾਂ ਵੇਲੇ ਗ਼ੈਰਹਾਜ਼ਰ ਸਨ--

ਪਿੱਛਾ ਗਵਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿਚ
ਮਸਰੂਫ਼ ਵਪਾਰੀ, ਜਦ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾ ਕਰਨਗੇ
ਕਿ
ਸਭ ਕੁਝ ਕੱਕੇ ਰੇਤੇ ਵਾਂਗ ਕਿਰ ਗਿਆ
ਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਦਾ ਉਤਰ ਸਿਫਰ ਨਿਕਲ ਆਇਆ--

ਖ਼ੁਦੀ ਨੂੰ ਆਸਰਾ ਦਿੱਤਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ (ਯੂ.ਕੇ.)

ਖ਼ੁਦੀ ਨੂੰ ਆਸਰਾ ਦਿੱਤਾ ਬੇਗਾਨੀ ਆਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਮੈਂ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਤੇਰੇ ਧਰਵਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਨਦੀ ਉਛਲੇ ਬਹੁਤ ਮੈਂ ਖੁਸ਼ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਡਰਦਾ ਹਾਂ
ਬੁਝਾ ਜਾਵੇ ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਉਹ ਮੇਰੀ ਪਿਆਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ


ਤੂੰ ਹੁਣ ਭੇਜੇਂ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਪਲ ਤੇਰੀ ਹਉਮੈ ਦੀ ਹੈ ਮਰਜ਼ੀ
ਮੈਂ ਕੁੱਲ ਜੰਗਲ ਦਾ ਜਾਣੂ ਹੋ ਗਿਆ ਬਣਵਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਹਰਿਕ ਟੁਕੜੇ 'ਚ ਸੀ ਕੋਈ ਕਸਿ਼ਸ਼, ਕੋਈ ਤੜਪ ਐਸੀ
ਮੈਂ ਜੁੜ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਖੰਡਤ ਹੋਣ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਉਦ੍ਹੇ ਸੁਪਨੇ 'ਚ ਸੈਆਂ ਪਿੰਜਰੇ ਦਿਸਦੇ ਰਹੇ ਰਾਤੀਂ
ਪਰਿੰਦਾ ਪਰ ਲੁਹਾ ਆਇਆ ਕਿਸੇ ਪਰਵਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਤਿਰਾ ਜਾਣਾ ਜਿਵੇਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਦਰਦ ਹੈ ਭਾਰਾ
ਕੁਝ ਐਸਾ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਰੋਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਬੜਾ ਕੁਝ ਵਕਤ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਮੇਰੇ ਤਨ ਤੇ ਮੇਰੀ ਰੂਹ 'ਤੇ
ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲੈਣਾ ਮਿਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ

ਨਫ਼ਰਤ ਕੱਢ ਕੇ ਦਿਲ ਵਿਚੋਂ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੰਧੂ ਵਰਿਆਣਵੀ

ਨਫ਼ਰਤ ਕੱਢ ਕੇ ਦਿਲ ਵਿਚੋਂ ਆ ਪਿਆਰ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ
ਆ ਜਾ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਹੁਣ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਾਂ ਧਰੀਏ

ਅਲਖ ਮੁਕਾਉਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬੇਦਰਦਾਂ ਦੀ ਅਲਖ ਮੁਕਾਓ
ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਆਖੇ ਤੇ ਆਪਾਂ ਲੜ ਲੜ ਕੇ ਕਿਉਂ ਮਰੀਏ


ਹਿੰਮਤ ਬਿਨ ਨਾ ਬੇੜੀ ਅਪਣੀ ਕਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਲੱਗਣੀ
ਜ਼ਾਲਿਮ ਦਾ ਨਾ ਜ਼ੁਲਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੱਸ ਹੱਸ ਕੇ ਹੀ ਜਰੀਏ

ਤੱਤੀਆਂ ਪੌਣਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਬਥੇਰੇ
ਆਓ ਹੁਣ ਰਲ਼ ਮਿਲ਼ ਕੇ ਆਪਾਂ ਮਰਹਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਵਾਂਗ ਕਬੂਤਰ ਨਾ ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟੀ ਜਾਈਏ
ਮਰਨਾ ਹੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਆਪਾਂ ਮਰਦਾਂ ਵਾਂਗੂ ਮਰੀਏ

ਬਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਬਾਹਾਂ ਪਾ ਕੇ ਤੁਰੀਏ ਆ ਜਾ ਸੰਧੂ
ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂ ਮਹਿਕ ਖਿਡਾਉਂਦੇ ਦੁਖ ਦਾ ਸਾਗਰ ਤਰੀਏ

ਮੇਰੀ ਧੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੀਮਾ ਚਾਵਲਾ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਕਿਸੇ ਫ਼ਕੀਰ ਦੀ ਦੁਆ ਵਰਗੀ
ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਆਇਤ
ਰੱਬ ਦੀ ਇਨਾਯਤ ਵਰਗੀ


ਮੇਰੀ ਧੀ
ਪੁੰਨਿਆਂ ਦੇ ਚੰਦ ਵਰਗੀ
ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਛੰਦ ਵਰਗੀ
ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਬੰਦ ਵਰਗੀ

ਮੇਰੀ ਧੀ ਸੰਧਿਆ ਦੀ ਆਰਤੀ
ਸੁਫ਼ਨਿਆਂ ਦੀ ਪਰੀ
ਸਮੇਂ ਦੀ ਜਾਦੂਗਰੀ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਰੂਹ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ
ਰਾਹਾਂ ਦੀ ਕਰਮਸ਼ੀਲਤਾ
ਜਿਉਂਦੀ ਜਾਗਦੀ ਗੀਤਾ
ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਵਫਾ ਦੇ ਦੀਵੇ
ਉਸ ਦੀ ਰੀਸ ਕਿੰਜ ਹੋਵੇ
ਉਸ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਅੱਖ ਰੋਵੇ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਮੇਰਾ ਗ਼ਰੂਰ
ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦਾ ਸਰੂਰ
ਸ਼ਾਲਾ! ਹੋਵੇ ਕਦੇ ਨਾ ਦੂਰ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਹੰਝੂ ਦੀ ਨਮੀ
ਬੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮੁਸਕਾਨ ਵਰਗੀ

ਮੇਰੀ ਧੀ
ਕਿਸੇ ਫ਼ਕੀਰ ਦੀ ਦੁਆ ਵਰਗੀ
ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਆਇਤ ਵਰਗੀ
ਰੱਬ ਦੀ ਇਨਾਯਤ ਵਰਗੀ

ਕਾਮੇ ਦੇ ਕਲੇ਼ਜੇ.......... ਰੁਬਾਈ / ਬਿਸਮਿਲ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟੀ

ਕਾਮੇ ਦੇ ਕਲੇ਼ਜੇ ਦੀਆਂ ਆਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰੋ
ਗਹੁ-ਹੀਣ ਤੇ ਬਦਨੀਤ ਸਲਾਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰੋ
ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਦਯਾ ਹੈ ਸਭ 'ਤੇ ਇਕੋ ਜਿਹੀ
ਈਸ਼ਵਰ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਅਪਣੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰੋ


ਬਾਜ਼ੀ ਹੈ ਮਿਰੀ ਮਾਤ ਭਲਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ?
ਹਰ ਪੈਰ ਨਵੀਂ ਘਾਤ ਭਲਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ ?
ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਆਹਲਣਾ ਫੂਕਣ ਵਾਲ਼ੇ,
ਰੋਕੇਂਗਾ ਤੂੰ ਪ੍ਰਭਾਤ ਭਲਾ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ?

ਘੁੱਪ ਨ੍ਹੇਰ 'ਚ ਜਦ ਨੂਰ ਦਾ ਦਮ ਟੁੱਟਦਾ ਏ
ਜਦ ਮਾਂਗ ਤੋਂ ਸੰਧੂਰ ਦਾ ਦਮ ਟੁੱਟਦਾ ਏ
ਤਕਦੀਰ ਨਵੀਂ ਬਣਦੀ ਏ ਤਦ ਕੌਮਾਂ ਦੀ
ਹਫ਼ ਹਫ਼ ਕੇ ਜਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਾ ਦਮ ਟੁੱਟਦਾ ਏ

ਪੌਣ ਰੁਕ ਵੀ ਜਾਏ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਜੀਤ ਜੱਜ

ਪੌਣ ਰੁਕ ਵੀ ਜਾਏ , ਫਿਰ ਵੀ ਸ਼ਾਖ ਹਿਲਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ
ਭਰ ਹੁੰਗਾਰਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿ ਗੱਲ ਤੁਰਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਖਿੱਚ ਲਈਏ ਲੀਕ ਉਸ ਥਾਂ ਹੀ ਖਲੋਇਆਂ, ਜਿਸ ਜਗ੍ਹਾ
ਬਿਨ ਕਿਸੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦਗੀ ਦੇ, ਅੱਖ ਮਿਲਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ


ਰੱਖ ਤੂੰ ਏਨੀ ਕੁ ਗੁੰਜਾਇਸ਼, ਜਦੋਂ ਚਾਹੇਂ, ਉਦੋਂ
ਰੁੱਸੀਆਂ ਪੈੜਾਂ 'ਚ ਘਰ ਦੀ, ਯਾਦ ਮਘਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਆ ਹੰਢਾਉਣਾ ਸਿੱਖ ਲਈਏ, ਇਕ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਫਾਸਲਾ
ਇੰਝ ਹੀ ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਤੇ,ਕੁਝ ਸਾਂਝ ਬਚਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਹੋਣ ਨਾ ਦੇਵੀਂ ਮੁਕੰਮਲ, ਜ਼ੁਲਮ ਅਪਣੇ ਦੀ ਕਥਾ
ਸਬਰ ਮੇਰੇ ਦੀ ਕੋਈ, ਚਰਚਾ ਤਾਂ ਤੁਰਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਸੁਰ ਕਰੋ ਸੁਰਜੀਤ ਏਦਾਂ, ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਦਾ
ਭਾਵੇਂ ਸਰਗਮ ਨਾ ਸਜੇ, ਸੁਰਤਾਲ ਮਿਲਦੀ ਰਹਿ ਸਕੇ

ਦਿਖਾਵਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਤਾਰਿਕ ਗੁੱਜਰ

ਲੱਖ ਮਸੀਤੀਂ ਸਜਦੇ ਕੀਤੇ
ਮੰਦਰੀਂ ਦੀਵੇ ਬਾਲੇ਼
ਗਿਰਜੇ ਵੜ ਸਲੀਬਾਂ ਪਾਈਆਂ
ਖ਼ੂਬ ਗ੍ਰੰਥ ਖੰਘਾਲ਼ੇ

ਤਾਰਿਕ ਮੀਆਂ ਪਰ ਕਿਆ ਕਰੀਏ
ਮਨ ਕਾਲ਼ੇ ਦੇ ਕਾਲ਼ੇ

ਉਹ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ

ਉਹ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਕਦੋਂ ਤੀਕਰ ਕਰਾਂਗੀ ਪਿਆਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ
ਕਰਾਵਾਂ ਕਿੰਜ ਵਫਾ ਦਾ ਦੋਸਤੋ ਇਤਬਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਝਨਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਅਪਣਾ ਅਕਸ ਘੋਲ਼ਾਂਗੀ
ਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਰੰਗ ਕੇ ਦੇਵਾਂਗੀ ਫਿਰ ਦਸਤਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ


ਵਫਾ਼ ਦੇ ਪਹਿਰਨਾ ਵਿਚ ਲਿਪਟਿਆ ਉਹ ਇਸ਼ਕ ਹੈ ਸੁੱਚਾ
ਕਿ ਹੋ ਕੇ ਨੇੜਿਓਂ ਤੱਕਿਆ ਅਨੇਕਾਂ ਵਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਕਿਸੇ ਫੁੱਲ 'ਤੇ ਤਾਂ ਆਖਰ ਬੈਠਣਾ ਸੀ ਏਸ ਤਿਤਲੀ ਨੇ
ਚੁਕਾ ਦਿੱਤਾ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਲਉ ਅਜ ਭਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਕਰੇ ਉਹ ਬਾਝ ਮੇਰੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਤੇ ਵਾਰ ਨਜ਼ਰਾਂ ਦੇ
ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ, ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਇਹ ਹੁਣ ਅਧਿਕਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਉਹ ਉਡ ਕੇ ਡਾਲ ਤੋਂ ਸੱਯਾਦ ਦੇ ਮੋਢੇ 'ਤੇ ਜਾ ਬੈਠਾ
ਕਿਹਾ ਜਦ "ਐ ਪਰਿੰਦੇ, ਹੋ ਜ਼ਰਾ ਹੁਸਿ਼ਆਰ" ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਜੋ ਮੇਰੇ ਸੁਪਨਿਆਂ 'ਚ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਭਰਦਾ ਹੈ
ਕਹਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ੂਬ ਚਿਤਰਕਾਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ

ਚੋਣਵੇਂ ਸਿ਼ਅਰ / ਰਣਬੀਰ ਕੌਰ

ਦਿਲਾ ਝੱਲਿਆ ਮੁਹੱਬਤ ਵਿਚ ਜੁਦਾਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
ਮਿਲਣ ਦਾ ਲੁਤਫ਼ ਨਈਂ ਆਉਂਦਾ ਜੇ ਵਿਛੜਨ ਦਾ ਨਾ ਡਰ ਹੋਵੇ

ਚਲੋ ਉਸ ਬੇਘਰੇ ਦੀ ਕਬਰ ਇਕ ਪਾ ਦਈਏ ਕੁੱਲੀ

ਕਿਤੇ ਨਾ ਮੌਤ ਪਿੱਛੋਂ ਵੀ ਭਟਕਦਾ ਦਰ-ਬਦਰ ਹੋਵੇ
--ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ

ਕੇਹੇ ਬੀਜ ਖਿਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਰਸਾਨਾਂ ਨੇ,
ਖੁਦਕਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਉਗਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ
--ਕਵਿੰਦਰ ਚਾਂਦ

ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਦਿਲ ਨੂੰ ਰਤਾ ਭਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ
ਜੀਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਜ਼ਾ ਆਉਂਦਾ ਨਹੀਂ ਤੇਰੇ ਬਿਨਾਂ
-- ਗੁਰਦਿਆਲ ਰੌਸ਼ਨ

ਜੇ ਰੁਠੜੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਖੁ਼ਦ ਹੀ ਮਨਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਸੀ
ਗਿਲਾ ਸੁਣ ਕੇ ਗਲੇ਼ ਅਪਣੇ ਲਗਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਸੀ
--ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ

ਤੜਪਦੀ ਤਰਬ ਮੇਰੀ ਸੁਰ ਲਈ ਫ਼ਨਕਾਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ
ਕਿਵੇਂ ਬੈਠਾਂ ਮੈਂ ਚੁਪ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਟੁਣਕਾਰ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ
--ਸੁਨੀਲ ਚੰਦਿਆਣਵੀ

ਨਿਰਾਲੇ ਸਾਜ਼ 'ਤੇ ਹਾਕਮ ਨੇ ਐਸੀ ਧੁਨ ਵਜਾਈ ਹੈ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਨਾ ਸੀ ਤਾਂਡਵ-ਨਾਚ, ਮੁਜਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਨ
--ਹਰਦਿਆਲ ਸਾਗਰ

ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਫਿਕਰ ਹੈ ਕਿੰਨਾ ਕਿ ਖੇਡਣ ਵਕਤ ਵੀ ਬੱਚਾ
ਕਦੇ ਤਾਂ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਕਸ਼ਤੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਨ ਧੁੱਪ ਏਥੇ, ਨ ਮੀਂਹ ਏਥੇ ਮਗਰ ਏਥੇ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ?
ਹਰਿਕ ਬੰਦਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਵਾਸਤੇ ਛਤਰੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ
--ਐਸ. ਤਰਸੇਮ

ਬਾਜ਼ੀਗਰਾਂ ਦੇ ਨਾ ਦੇਈਂ.......... ਗੀਤ / ਪ੍ਰੋ. ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ

ਬਾਜ਼ੀਗਰਾਂ ਦੇ ਨਾ ਦੇਈਂ ਮਾਏ ਮੇਰੀਏ
ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਬਗਲੀ ਫੜਾ ਦੇਣਗੇ
ਮੈਨੂੰ ਸੂਈਆਂ ਵੇਚਣ ਲਾ ਦੇਣਗੇ

ਪੁੱਛ ਨਾ ਨੀ ਮਾਏ ਇਹ ਸੂਈਆਂ ਕਿਵੇਂ ਚੁੱਭੀਆਂ
ਪਾੜ ਪਾੜ ਪੋਟਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਖੁੱਭੀਆਂ


ਅਸਾਂ ਜੋਬਨੇ ਦਾ ਸਾਲੂ ਤਾਂ ਪਰੁੰਨ੍ਹ ਛੱਡਿਆ
ਵਿਚ ਕਾਲਾ਼ ਰੰਗ ਬਿਰਹੇ ਦਾ ਖੁਣ ਛੱਡਿਆ

ਚੌਹਾਂ ਕੰਨੀਆਂ ਦੁਆਲ਼ੇ ਪਾਕੇ ਸੱਧਰਾਂ ਦੀ ਵੇਲ
ਵਿਚੋਂ ਚੱਪਾ ਚੱਪਾ ਪੀੜਾਂ ਨਾਲ਼ ਵਿੰਨ ਛੱਡਿਆ

ਕੱਢ ਸੂਈ ਦੇ ਨਖਾਰੇ ਵਿਚੋਂ ਸੱਧਰਾਂ ਦੀ ਡੋਰ
ਫੁੱਲ ਜਿੰਦ ਦਾ ਪਰੋ ਕੇ ਸੰਗ ਬੰਨ੍ਹ ਛੱਡਿਆ

ਕੌਣ ਕੱਢੂ ਨੀ ਕਸੀਦੇ, ਇੰਜ ਗਾਲ਼ ਗਾਲ਼ ਦੀਦੇ
ਉਹ ਤਾਂ ਘਰ ਘਰ ਸੂਈਆਂ ਪੁਚਾ ਦੇਣਗੇ
ਦਿਲ ਵਿੰਨ੍ਹ ਵਿੰਨ੍ਹ ਹਥਾਂ 'ਚ ਫੜਾ ਦੇਣਗੇ

ਊਠਾਂ ਵਾਲਿ਼ਆਂ ਦੇ ਨਾ ਦੇਈਂ ਮੇਰੇ ਬਾਬਲਾ
ਅੱਧੀ ਰਾਤੀਂ ਬਾਬਲਾ ਵੇ ਲੱਦ ਜਾਣਗੇ
ਸਾਡੇ ਧਰੇ ਮੁਕਲਾਵੇ ਛੱਡ ਜਾਣਗੇ

ਲੰਘ ਲੰਘ ਗਏ ਏਹਨੀ ਰਾਹੀਂ ਬੜੇ ਕਾਫਲੇ
ਊਠਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਦਿਲਾਂ ਉਤੇ ਧਿਜੇ ਨਹੀਓਂ ਬਾਬਲੇ

ਵਣਜ ਵਿਹਾਜੀਂ ਨਾ ਵੇ ਸੰਗ ਪਰਦੇਸੀਆਂ
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਰੋਗ ਦੀਆਂ ਨਬਜ਼ਾਂ ਨਾ ਦੇਖੀਆਂ

ਮੋਹਰਾਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੇ ਰੂਪ ਦੀਆਂ ਮਣੀਆਂ
ਪ੍ਰੀਤ ਦੇ ਤਰਾਜੂਆਂ ਤੇ ਰੱਖ ਕਦੋਂ ਜੋਖੀਆਂ

ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਜੜੀਆਂ ਵੇ , ਰੇਤ ਵਿਚ ਰੋਲੀਆਂ
ਰਾਤ ਦੇ ਬਜ਼ਾਰੀਂ ਜਾ ਕੇ ਚੋਰਾਂ ਹੱਥ ਵੇਚੀਆਂ

ਲੱਖਾਂ ਹੀਰਿਆਂ ਦੇ ਤੁੱਲ, ਇੱਕ ਜਿੰਦੜੀ ਦਾ ਫੁੱਲ
ਐਵੇਂ ਊਠਾਂ ਦੀਆਂ ਪੈੜਾਂ ਹੇਠ ਮਿਧ ਜਾਣਗੇ
ਥਲ ਹੰਝੂਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ 'ਚ ਭਿੱਜ ਜਾਣਗੇ

ਸਿਰੋਂ ਉੱਤੇ ਵਗਦੇ ਝਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਵੇ
ਪੱਤਣਾਂ 'ਤੇ ਬੈਠਾ ਕੋਈ ਰਾਂਝਣੇ ਦਾ ਹਾਣੀ ਵੇ

ਜਿੰਦ ਹਿਜਰਾਂ ਦੇ ਖੋਭਿਆਂ 'ਚ ਖੁੱਭ ਜਾਏ ਨਾ
ਕਿਤੇ ਤਾਰੂਆਂ ਬਗੈਰ 'ਕੱਲੀ ਡੁੱਬ ਜਾਏ ਨਾ

ਯਾਰੀ ਪਾਉਂਦੇ ਨਾ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਗੁਰਭਜਨ ਗਿੱਲ

ਯਾਰੀ ਪਾਉਂਦੇ ਨਾ ਜੇ ਰੰਗਲੇ ਚੁਬਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼
ਸਾਡੀ ਨਿਭ ਜਾਂਦੀ ਅੱਗ ਦੇ ਅੰਗਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼

ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਵਾਂਗੂ ਅੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁੰਮ ਲੈਣਾ ਸੀ
ਰਲ਼ ਜਾਂਵਦੇ ਜੇ ਪੀਂਘ ਦੇ ਹੁਲਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼


ਅਸੀਂ ਵੱਖ ਤੁਸੀਂ ਵੱਖ ਸਾਡੀ ਰਲ਼ਦੀ ਨਾ ਅੱਖ
ਕਦੋਂ ਯਾਰੀਆਂ ਪੁਗਾਈਆਂ ਮਹਿਲਾਂ ਢਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼

ਤੁਸੀਂ ਗੁੰਗਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਬੈਠ ਗਏ
ਬਾਤ ਜਦੋਂ ਮੁੱਕੀ ਮੁੱਕਣੀ ਹੁੰਗਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼

ਕੁਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਮਾਲ ਤੇ ਖਜ਼ਾਨਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ
ਜਿਹੜੀ ਘੜੀ ਲੰਘੇ ਸੱਜਣਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼

ਸਾਨੂੰ ਤਲਖ਼ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੇ ਇਹੀ ਸਮਝਾਇਆ
ਕਦੇ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਨਾ ਤੁਰੇ ਮਿੱਠੇ ਲਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼

ਗੁੰਗੇ ਬੋਲ਼ੇ ਨੂੰ ਕੀ ਸਾਡੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੀ ਸਾਰ
ਜਿਹੜਾ ਆਪ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੈ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼

ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹ ਦੀ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਬਰਜਿੰਦਰ ਚੌਹਾਨ

ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹ ਦੀ ਐਸੀ ਨਾ ਦੇ ਸਜ਼ਾ ਮੈਨੂੰ
ਖੁਦਾ ਦਾ ਵਾਸਤਾ, ਨਾ ਆਈਨਾ ਦਿਖਾ ਮੈਨੂੰ

ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਖੁਲ੍ਹ ਕੇ ਰੋਇਆ ਤਾਂ ਹੋ ਗਏ ਹੈਰਾਨ
ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਸੀ ਜੋ ਖੁ਼ਦਾ ਮੈਨੂੰ


ਤੇਰਾ ਖਿਆਲ ਹੈ, ਥਲ ਹੈ ਸੁਲਘਦਾ ਜਿਸ ਵਿਚ
ਕਦੇ ਮਿਲੀ ਨਾ ਕੋਈ ਸੰਘਣੀ ਘਟਾ ਮੈਨੂੰ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ਨਾ ਸ਼ੀਸ਼ਗਰੀ ਮੇਰੇ ਆਈ
ਮਿਲੇ ਹਯਾਤ 'ਚ ਪੱਥਰ ਹੀ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਮੈਨੂੰ

ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਵਾਂ ਮੈਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਜ਼ਾ ਤੇਰੀ
ਜਦੋਂ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਮੇਰੀ ਖ਼ਤਾ ਮੈਨੂੰ

ਤੇਰੇ ਯਕੀਨ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਹੀ ਪੈ ਗਿਆ ਜੀਣਾ
ਕਿ ਲੰਮੀ ਉਮਰ ਦੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਤੂੰ ਦੁਆ ਮੈਨੂੰ

ਸਮੁੰਦਰ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਹੈ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਹਰਮੀਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ

ਖ਼ਾਬਾਂ ਤੇ
ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਟੀ
ਲੰਬੇ ਸਫ਼ਰ ਤੋਂ
ਜਦ ਪਰਤਦਾ ਹਾਂ ਘਰ
ਬਹੁਤ ਹੀ ਥੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ-

ਨੀਂਦਰ ਵਿਚ
ਇਕ ਸਮੁੰਦਰ
ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਮੈਨੂੰ,
ਆਕਾਸ਼ ਛੂੰਹਦੀਆਂ ਛੱਲਾਂ
ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੀਆਂ-
ਚੁਪ ਰਹਿੰਦੀਆਂ,
ਇਸ਼ਾਰੇ ਕਰਦੀਆਂ,
ਮੈਨੂੰ ਬੁਲਾਉਂਦੀਆਂ ਨੇ-
ਮੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ਼
ਖ਼ਬਰੇ ਕੀ ਬੱਝਾ ਹੈ
ਰੋਕਦਾ-ਵਰਜਦਾ ਮੈਨੂੰ-
ਮਨ ਮੇਰੇ ਨੂੰ
ਵਰਜਣਾ ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ-
ਮੈਂ ਬੰਧਨ ਤੋੜਨੇ ਚਾਹਾਂ
ਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵੱਲ ਨੂੰ
ਦੌੜਨਾ ਚਾਹਾਂ-
ਏਸੇ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ 'ਚ
ਪੈਰ ਮੇਰੇ
ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਹੋ ਜਾਵਣ-
ਇਹ ਬੰਧਨ
ਮੂਲ ਨਾ ਟੁੱਟਣ-
ਮੈਂ
ਥੱਕ ਕੇ ਚੂਰ ਹੋ ਜਾਵਾਂ
ਕੱਕੀ ਰੇਤ ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਵਾਂ,
ਤ੍ਰਭਕ ਕੇ ਨੀਂਦਰ 'ਚੋਂ ਜਾਗਾਂ,
ਸਮੁੰਦਰ
ਗਾਇਬ ਹੋ ਜਾਵੇ,
ਬੁਲਾਵੇ ਦੀ ਘੂਕਰ
ਪਰ ਅਜੇ ਮੇਰੇ ਕੰਨਾਂ 'ਚ ਗੂੰਜੇ-
ਨਾਲ਼ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਬੱਚੇ ਵੱਲ
ਗਹੁ ਨਾਲ਼ ਤੱਕਾਂ
ਤੇ ਚੁੰਮ ਕੇ ਆਖਾਂ,
"ਉਫ ! ਕਿੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਖ਼ਾਬ ਹੈ"
ਪਰ ਸਮੁੰਦਰ ਹੈ
ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਹੈ-

ਤੈਰਨਾ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸੁਬੇਗ ਸੱਧਰ

ਕਿਨਾਰੇ ਖੜ੍ਹੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੀ ਜੂਨੇ
ਪੈਣ ਤੋਂ ਚੰਗਾ
ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਸਤਹ ਤੇ ਤੈਰਨਾ
ਲਹਿਰਾਂ ਥੀਂ ਟਕਰਾਉਣਾ

ਮੰਝਧਾਰ ਵਿਚ ਡੁੱਬਣਾ ਜੂਝਕੇ
ਗਹਿਰਾਈ ਨੂੰ ਅਜ਼ਮਾਉਣਾ
ਮਿਲੇ ਯਾ ਨਾ ਮਿਲੇ ਕੋਈ ਕਿਨਾਰਾ
ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ
ਰਹੇ ਯਾ ਨਾ ਰਹੇ ਚੱਪੂ
ਇਹ ਕਿਸ਼ਤੀ-
ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਵੀ ਰਹੇਗੀ
ਤੈਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ-
ਕਿ ਕਰਮ ਕਿਸ਼ਤੀ ਤੇ ਤੈਰਾਕ ਦਾ
ਤਰਨਾ ਜਾਂ ਡੁੱਬਣਾ ਹੈ-
ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ
ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੀ ਜੂਨੇ ਪੈਣ ਤੋਂ ਚੰਗਾ
ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਸਤਹ 'ਤੇ ਤੈਰਨਾ
ਲਹਿਰਾਂ ਥੀਂ ਟਕਰਾਉਣਾ।

ਗਹਿਣੇ ਕਰਕੇ ਜ਼ਮੀਨ.......... ਗੀਤ / ਰਣਜੀਤ ਕਿੰਗਰਾ ( ਕੈਨੇਡਾ )

ਗਹਿਣੇ ਕਰਕੇ ਜ਼ਮੀਨ, ਘਰ ਲੁੱਟ ਪੱਟ ਕੇ
ਧੀ ਤਾਂ ਤੋਰੀ ਸੀ ਤੂੰ ਬਾਪੂ, ਘਰੋਂ ਘੁੱਟ ਵੱਟ ਕੇ
ਤੂੰ ਤਾਂ ਸੋਚਿਆ ਕਨੇਡਾ ਜਾ ਕੇ ਐਸ਼ ਕਰੂ, ਤੇਰੀ ਨਾਜੋ ਧੀ ਬਾਬਲਾ
ਕਿਵੇਂ ਮੌਤੋਂ ਭੈੜੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਹਾਂ ਕੱਟਦੀ, ਮੈਂ ਦੱਸਾਂ ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਬਾਬਲਾ


ਮੈਨੂੰ ਅੰਮੜੀ ਭੁਲਾਇਆਂ ਵੀ ਨਾ ਭੁੱਲਦੀ, ਮੈਂ ਉਠ ਉਠ ਰੋਵਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ
ਜਦੋਂ ਸੱਸ ਨੂੰ ਬੁਲਾਵਾਂ ਪੈਂਦੀ ਖਾਣ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਜੀ ਜੀ ਆਖਾਂ ਕਮਜ਼ਾਤ ਨੂੰ
ਸਹਿੰਦੀ ਤਾਹਨੇ ਤੇ ਤਸੀਹੇ ਨਿੱਤ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦੇ , ਕਰਦੀ ਨਾ ਸੀ ਬਾਬਲਾ

ਤੇਰੇ ਜੁਆਈ ਨਾਲ਼ ਕਰਕੇ ਤਲਾਕ ਕਹਿਣ , ਸੱਸ ਦਾ ਭਤੀਜਾ ਸੱਦ ਲਾ
ਮੈਨੂੰ ਆਥਣ ਸਵੇਰ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿਥੋਂ ਇਹ ਕੁਲਹਿਣੀ ਅਸੀਂ ਲਾਈ ਦੱਦ ਲਾ
ਗੱਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਐ ਕੱਲੀ ਕੱਲੀ ਕੱਢਦਾ ਇਹ ਕੱਲਾ ਕੱਲਾ ਜੀ ਬਾਬਲਾ

ਸਹੁਰੇ ਲੱਗਦੇ ਨੇ ਬਾਪੂ ਕੋਈ ਕੈਦ ਵੇ, ਤੇ ਮੰਦਾ ਹਾਲ ਜਿੰਦ ਸੋਹਲ ਦਾ
ਘਰ ਵੜਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ਼ ਰੱਜ ਕੇ , ਨਾ ਵੀ ਬੁਲਾਇਆਂ ਬੋਲਦਾ
ਜਾਣ ਲਿਖਿਆ ਮੁਕੱਦਰਾਂ 'ਚ ਮਿਲਿਆ, ਮੈਂ ਜ਼ਹਿਰ ਲਵਾਂ ਪੀ ਬਾਬਲਾ

ਨਿੱਤ ਉਠ ਕੇ ਸਵੇਰੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਥੋਡੀ, ਰੱਬ ਕੋਲੋਂ ਸੁੱਖ ਮੰਗਦੀ
ਭੈਣ, ਅੰਮੜੀਮ, ਸਹੇਲੀਆਂ ਤੇ ਬਾਪੂ ਤੇਰੀ ਯਾਦ 'ਚ ਦਿਹਾੜੀ ਲੰਘਦੀ
ਪਿੰਡ ਚਕਰ ਤੇ ਸੋਹਣੇ ਵੀਰ ਕਿੰਗਰੇ ਬਿਨਾ ਨਾ ਲੱਗੇ ਜੀ ਬਾਬਲਾ
ਕਿਵੇਂ ਮੌਤੋਂ ਭੈੜੀ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਆਂ ਕੱਟਦੀ, ਮੈਂ ਦੱਸਾਂ ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਬਾਬਲਾ

ਹੱਸਦਾ ਗਾਉਂਦਾ.......... ਗੀਤ / ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ

ਹੱਸਦਾ ਗਾਉਂਦਾ ਝੁੰਮਰ ਪਾਉਂਦਾ ਕਿੱਥੇ ਗਿਆ ਪੰਜਾਬ ਉਏ
ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਜਿਸ ਸਿੰਜੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦਿਸੇ ਨਾ ਮੇਰਾ ਚਨਾਬ ਉਏ

ਸਾਂਝੇ ਗੁਰੂਆਂ ਪੀਰਾਂ ਵਾਲ਼ਾ ਸਾਂਝੇ ਮੇਲੇ ਮਜ਼ਾਰ ਉਏ
ਦੋ ਬੇਗਾਨੇ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਏ ਰੋ ਰੋ ਵਿਛੜੇ ਯਾਰ ਉਏ

ਮਨੁੱਖਾਂ ਕਤਲ ਮਨੁੱਖਤਾ ਕੀਤੀ ਕਹਿ ਕਹਿ ਪੁਨਅ ਸੁਆਬ ਉਏ
ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਜਿਸ...........

ਲੈ ਲੋ ਬੰਬੀਆਂ ਟਿੰਡਾਂ ਮੋੜ ਦਿਉ ਗਾਧੀ ਕਾਂਜਣ ਮਾਲ੍ਹ ਉਏ
ਟਿੱਕ ਟਿੱਕ ਕਰਦੇ ਕੁੱਤੇ ਚਕਲੀਆਂ ਬਲ਼ਦ ਸਣੇ ਘੁੰਗਰਾਲ਼ ਉਏ
ਰਾਂਈ, ਬਾਬੇ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਵਰਗੇ ਖੂਹਾਂ ਦਾ ਹੁਸਨ ਸ਼ਬਾਬ ਉਏ
ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਜਿਸ..............

ਚਾਂਦੀ ਵਰਗੇ ਪੰਜੇ ਪਾਣੀ ਕੀਤੇ ਤਾਰੋ ਤਾਰ ਉਏ
ਮਾਝਾ ਅਤੇ ਦੁਆਬਾ ਪਾੜੇ ਅਜੇ ਵੀ ਨਾ ਖਲ੍ਹਿਆਰ ਉਏ
ਫਿਰਕੂ ਅੱਗ ਦੀ ਭੱਠੀ ਪੈ ਕੇ ਹੋਇਆ ਵਤਨ ਕਬਾਬ ਉਏ
ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਜਿਸ ..............

ਜੰਗਲ ਬੇਲੇ ਝਰਨੇ ਖੁੱਸਗੇ ਬਰਫਾਂ ਲੱਦੇ ਪਹਾੜ ਉਏ
ਐਸਾ ਤਿੜਕਿਆ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੋਇਆ ਜਵ੍ਹਾਂ ਦੁਫਾੜ ਉਏ
ਖੇਰੂੰ ਖੇਰੂੰ ਕੀਤਾ ਸਾਡਾ ਸੋਹਣਾ ਅਦਬ ਅਦਾਬ ਉਏ
ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਜਿਸ.................