ਅਪਨੇ ਹਾਥੋਂ ਮੁਕਦ੍ਦਰ ਬਨਾ ਕਬ ਸਕੇ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ

ਅਪਨੇ ਹਾਥੋਂ ਮੁਕਦ੍ਦਰ ਬਨਾ ਕਬ ਸਕੇ
ਔਰ ਖ਼ੁਦ ਕੋ ਸਿਕਂਦਰ ਬਨਾ ਕਬ ਸਕੇ

ਹਮ, ਫ਼ਕ਼ੀਰੋਂ ਕੀ ਦੁਨਿਯਾ ਮੇਂ ਆ ਤੋ ਗਏ
ਖ਼ੁਦ ਕੋ ਲੇਕਿਨ ਕਲਂਦਰ ਬਨਾ ਕਬ ਸਕੇ

ਹਮ ਸਭੀ ਨੇ ਮਕਾਂ ਤੋ ਬਨਾਯੇ ਮਗਰ

ਹਮ ਮਕਾਂ ਕੋ ਕਭੀ ਘਰ ਬਨਾ ਕਬ ਸਕੇ

ਪਤ੍ਥਰੋਂ ਕੇ ਨਗਰ ਮੇਂ ਰਹੇ ਘੂਮਤੇ
ਮੀਲ ਕਾ ਖ਼ੁਦ ਕੋ ਪਤ੍ਥਰ ਬਨਾ ਕਬ ਸਕੇ

ਮਨ ਤੋ ਕਰਤਾ ਥਾ ਹਮ ਭੀ ਉਡ਼ਾਨੇਂ ਭਰੇਂ
ਹੌਸਲੋਂ ਕੋ ਮਗਰ 'ਪਰ' ਬਨਾ ਕਬ ਸਕੇ

ਧੁੰਦਲਾ ਜਿਹਾ ਰਹਿਣ ਦੇ............ ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ

ਧੁੰਦਲਾ ਜਿਹਾ ਰਹਿਣ ਦੇ ਤੂੰ ਸੱਚ ਦਾ ਇੰਕਸ਼ਾਫ਼
ਦੇਖੀ ਨ ਮੈਥੋਂ ਜਾਏਗੀ ਤਸਵੀਰ ਸਾਫ਼ ਸਾਫ਼

ਪੱਥਰ ਜਿਹਾ ਇਕ ਬਹਿ ਗਿਆ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕਾਲਜੇ
ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਲ ਤਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਜਿਹਾ ਸ਼ਫ਼ਾਫ਼

ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਰਹ ਨਿਤ ਉਸਦੇ ਕਾਲਜੇ

ਦਿਨ ਦੀ ਅਦਾਲਤ 'ਚੋਂ ਉਹ ਬੇਸ਼ਕ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਮਾਫ਼

ਛੁੰਹਦਾ ਹਾਂ ਤੇਰਾ ਜਿਸਮ ਮੈਂ ਪ੍ਹੜਦਾ ਜਿਵੇਂ ਬਰੇਲ
ਚੁੰਧਿਆ ਕੇ ਅੰਨ੍ਹਾ ਕਰ ਗਿਆ ਇਕ ਨਗਨ ਸੱਚ ਸ਼ਫ਼ਾਫ਼

ਵਾਅਦਾ ਮੁਆਫ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹਉਕਾ ਹੀ ਇਕ ਗਵਾਹ
ਘੁੱਟਿਆ ਜੁ ਦਮ ਵਜੂਦ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲ਼ੀ ਨ ਗੱਲ ਦੀ ਭਾਫ


ਅਧੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਚਾਵਾਂ ਨੂੰ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਸਵਿੰਦਰ

ਅਧੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਚਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਸ ਕੇ ਟਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ
ਭਰੇ ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਜਦ ਛੱਡਿਆ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ

ਤੇਰਾ ਐ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਐਵੇਂ ਨਹੀਂ ਜੰਜਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ
ਜਿਗਰ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕੜੀ ਤਾਂ ਢਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ

ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਯਾਰੋ ਪਰਿੰਦਿਓ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਉੱਡੋ

ਅਸੀਂ ਇਸ ਡੋਲਦੇ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ

ਅਸਾਡੇ ਅਕਸ ਇਹ ਖੰਡਿਤ ਕਰੇ ਜਦ ਰੂਬਰੂ ਹੋਈਏ
ਤੇਰੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਹੰਘਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ

ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਸਿ਼ੱਦਤ ਲਹੂ ਅੰਦਰ ਸਲਾਮਤ ਹੈ
ਗਵਾਚੀ ਪੈੜ ਡਾਚੀ ਦੀ ਥਲਾਂ 'ਚੋਂ ਭਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ

ਅਜੇ ਫ਼ਰਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਲਜਬਰੇ 'ਚ ਉਲ਼ਝੇ ਹਾਂ ਬੁਰੇ ਹਾਲੀਂ
ਮਿਲੀ ਜੇ ਵਿਹਲ ਆਪਾਂ ਵੀ ਕਬੂਤਰ ਪਾਲ਼ ਛੱਡਾਂਗੇ


ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ.......... ਮੁਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਘੱਗ

ਏਕ ਪਿਤਾ ਦੀ ਤੂੰ ਭਰਦਾ ਸੀ ਸਾਖੀ ਮਾਨਵ ਕੀ ਜ਼ਾਤ ਤੂੰ ਇਕੋ ਸੀ ਆਖੀ
ਭਾਈ ਨਾਲੋਂ ਭਾਈ ਅੱਜ ਵੰਡਿਆ ਪਿਆ ਹੈ ਮਾਨਵਤਾ ਬਿਚਾਰੀ ਹੋਈ ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ

ਕਿਤੇ ਧੋਤੀ ਟੋਪੀ ਕਛਹਿਰੇ ਦਾ ਝਗੜਾ ਹਕ ਮੰਗਿਆਂ ਮਿਲਦਾ ਮੁਦਗਰ ਦਾ ਰਗੜਾ
ਖੇਤੀ ਲੁੱਟੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਇਨਸਾਫ ਦੀ ਤਕੜੀ ਹੋ ਰਹੀ ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ

ਕੋਈ ਮਸਜਿਦ ਪਿਆ ਢਾਵੇ ਮੰਦਰ ਕੋਈ ਸਾੜੇ ਚਰਚਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗਾਂ ਗੋਲੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ

ਖੁਦਾ ਦੀ ਵੀ ਮਾਨਵ ਨੇ ਵੰਡ ਐਸੀ ਪਾਈ ਖੁਦਾ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਵੀ ਹੋਈ ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ

ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਰਕੇ ਫੂਕਾਂ ਜੰਨਤਾ ਨੂੰ ਬੁੱਧੂ ਬਣਾਵਣ ਇਹ ਬਾਬੇ
ਭਰਮਾਂ ਤੇ ਵੈਹਮਾ ਵਿਚ ਐਸਾ ਜਕੜਦੇ ਕਿ ਸੋਝੀ ਬਚਾਰੀ ਵੀ ਹੋਈ ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ

ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤਾਂ ਹੈ ਗੁਰੂ ਦਾ ਦਵਾਰਾ ਬਣਦਾ ਕਿਊਂ ਜਾਂਦਾ ਇਹ ਜੰਗ ਦਾ ਅਖਾੜਾ
ਧੱੜੇ ਬਾਜ ਐਸੀ ਕਲਾ ਵਰਤਾਵੇ ਪਲਾਂ ਵਿਚ ਸੰਗਤ ਫਿਰੇ ਹੋਈ ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ

ਤੇਰੇ ਪੰਥ ਵਿਚ ਅੱਜ ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਰੌਲਾ ਧੂਫਾਂ ਦਾ ਰੌਲਾ ਧੂਫੀਆਂ ਦਾ ਹੈ ਰੌਲਾ
ਡੇਡ੍ਹ ਇਟ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਹੈ ਹਰ ਇਕ ਬਣਾਈ ਮਰਿਆਦਾ ਵੀ ਫਿਰਦੀ ਹੋਈ ਟੋਟ ਟੋਟੇ

ਜਿਹਨਾਂ ਲਈ ਅੱਕ ਦੇ ਡੋਡੇ ਸੀ ਖਾਧੇ ਜਿਹਨਾਂ ਤੇ ਵਾਰੇ ਜਿਗਰ ਦੇ ਸੀ ਟੋਟੇ
ਜੇ ਆ ਕੇ ਤੱਕੇਂ ਗਾ ਤਾਂ ਫਟ ਜਾਊ ਕਲੇਜਾ ਪੰਥ ਦੀ ਢੇਰੀ ਹੋਈ ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ


ਘਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੁਝਾ ਦੀਵੇ........... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਪ੍ਰੋ. ਸੁਰਜੀਤ ਜੱਜ

ਘਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੁਝਾ ਦੀਵੇ, ਜ਼ਰਾ ਚਾਨਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ
ਚਲੋ, ਕੁਝ ਤਾਂ ਸਲੀਕਾ ਵਕਤ ਦਾ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਪਤਾ ਹੈ ਏਸ ਵਿੱਚੋਂ ਰੇਤ ਕਿਰ ਜਾਣੀ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ
ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ, ਮੁੱਠੀ ਜ਼ਰਾ ਘੁੱਟਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਚ੍ਹਾਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖ਼ੁਦਕਸ਼ੀ ਤੀਕਰ

ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ ਫਿਰ, ਭੇਦ ਇਹ ਲੱਭਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਚਲੋ ਮੰਨਿਆਂ ਅਸੀਂ ਜੂਹਾਂ ਚਿ ਸਾੜੇ ਨੇ ਬ੍ਰਿਖ ਹੱਥੀਂ
ਭਲਾ ਕੀ ਹਰਜ ਹੈ ਇਹਦੇ 'ਚ, ਜੇ ਮੌਲਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਕਿਤੇ ਨਾ ਸੂਲੀ਼ ਹੈ, ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਪਿਆਲਾ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ, ਫਿਰ ਵੀ
ਮਸੀਹਾ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਬਣਿਆ, ਚਲੋ ਜਾਨਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਜਗਣ ਦਾ ਏਥੇ, ਸਲੀਕਾ ਹੈ ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ
ਹਵਾ ਸੰਗ ਲੁਕਣਮੀਟੀ ਹੀ ਅਜੇ ਖੇਡਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਅਸਾਡੀ ਪੈੜ ਮਕਤਲ 'ਚੋਂ, ਸਿੰਘਾਸਨ ਵੱਲ ਮੁੜਦੀ ਹੈ
ਘਰੀਂ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਏਸ ਨੂੰ, ਮੇਟਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ

ਚਲੋ 'ਸੁਰਜੀਤ' ਹੋ ਲਈਏ, ਚਿਰਗਾਂ ਵਾਂਗ ਆਪਾਂ ਵੀ
ਬਝਾਰਤ ਬਣਨ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਚਲੋ ਬੁੱਝਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ


ਸਿਆਹ ਰਾਤ ਖਾ ਗਈ ਮੈਨੂੰ........... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ ( ਯੂ.ਕੇ. )

ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ ਦੇ ਮੁਖੜੇ ਜਿਹੀ ਕੋਈ ਮੂਰਤ
ਜੋ ਮੇਰੇ ਖ਼ਾਬ ਵਿਚ ਆਈ, ਬੁਲਾ ਗਈ ਮੈਨੂੰ
ਸਵੇਰ ਤੀਕ ਨਾ ਮੁੜਿਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਇਓ
ਬਸ ਏਹੋ ਸਮਝਿਓ, ਸਿਆਹ ਰਾਤ ਖਾ ਗਈ ਮੈਨੂੰ

ਜੇ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਏਨੀ ਉਚੇਚ ਕਰ ਜਾਣਾ

ਕਿ ਅਪਣੀ ਮੜਕ ਨੂੰ ਲੋੜਾਂ ਦੇ ਮੇਚ ਕਰ ਜਾਣਾ
ਉਦਾਸ ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਪਿੰਡੇ 'ਤੇ ਚੀਥੜੇ ਪਹਿਨੀ
ਬਿਠਾ ਕੇ ਗੋਦ ਵਿਚ ਏਨਾ ਸਿਖਾ ਗਈ ਮੈਨੂੰ

ਮੈਂ ਜਿਸਨੇ ਸ਼ੋਖ਼ ਹਵਾ ਦੀ ਨਾ ਆਰਜ਼ੂ ਵੇਖੀ
ਕਦੇ ਵੀ ਧੜਕਣਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਦੀ ਨ ਜੂਹ ਵੇਖੀ
ਮੈਂ ਜੋ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਪਾਰੇ ਦੇ ਵਾਂਗ ਤੁਰਦਾ ਸੀ
ਕਿਸੇ ਦੀ ਤੱਕਣੀ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਬਣਾ ਗਈ ਮੈਨੂੰ

ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਦੋਸਤੋ ਹੈਰਾਨ ਉਸਦੇ ਕਾਰੇ 'ਤੇ
ਉਹ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਆ ਗਈ ਮੇਰੇ ਹੀ ਇਕ ਇਸ਼ਾਰੇ 'ਤੇ
ਸਣੇ ਕਮਾਨ ਤੇ ਤੀਰਾਂ ਦੇ ਤੋੜ ਕੇ ਤਰਕਸ਼
ਸਰੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮਿਰੀ ਮੈਂ ਹਰਾ ਗਈ ਮੈਨੂੰ

ਬਸ ਏਹੋ ਹੁਨਰ ਹੀ ਮੇਰੇ ਜਿਗਰ ਦਾ ਦਰਦ ਹਰੇ
ਇਹੋ ਖਿਆਲ ਹੀ ਮੇਰੇ ਲਹੂ 'ਚ ਰੰਗ ਭਰੇ
ਬਿਗਾਨੀ ਪੀੜ ਨੂੰ ਮੱਥੇ ਸਜਾਉਣ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਂ
ਇਹੋ ਹੀ ਟੂਮ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਸਜਾ ਗਈ ਮੈਨੂੰ


ਦੀਪ ਜਗਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ.......... ਗਜਲ / ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਮੋਹੀ

ਅਪਣੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਸੂਲ਼ੀ ਖੇਲ੍ਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਅੰਨ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ’ਚ ਐਵੇਂ ਦੀਪ ਜਗਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ

ਮਕਤਲ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਜਦ ਵੀ ਆਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ
ਅੱਖਾਂ ਵਿਚਲੇ ਅਪਣੇ ਉਜਲੇ ਖ਼ਾਬ ਲੁਕਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ

ਦਿਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤੋੜ ਕੇ ਪਿੰਜਰਾ ਚੱਲ ਕਿਧਰੇ ਹੁਣ ਉਡ ਚਲੀਏ

ਖ਼ਬਰੇ ਕਿਉਂ ਮੈਂ ਇਸ ਦਿਲ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਬਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ

ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ਦੇ ਹਰਫ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਸੂਹੀ ਲੋਅ ਲੈ ਕੇ
ਅਪਣੇ ਮਨ ਦਾ ਹਰ ਨ੍ਹੇਰਾ ਕੋਨਾ ਰੁਸ਼ਨਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ

ਮੇਰੇ ਮਨ ਦਾ ਬੋਝ ਕਿਤੇ ਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਢੋਣਾ ਪੈ ਜਾਵੇ
ਏਸੇ ਖ਼ਾਤਰ ਹੋਠਾਂ ’ਤੇ ਮੁਸਕਾਨ ਸਜਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ

ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਅਪਣੀ ਹੋਰ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਹੁਣ ਮੈਂ ਕੀ ਦੱਸਾਂ
ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਹਾਂ ਹਰ ਪੱਥਰ ਤੋਂ ਪਹਿਚਾਣ ਛੁਪਾਉਂਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ

ਅੱਧੀਂ ਰਾਤੀਂ ਉਠਿਆ ਕੋਈ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਤ੍ਰੈਲੋਚਨ ਲੋਚੀ

ਅੱਧੀ ਰਾਤੀਂ ਉਠਿਆ ਕੋਈ, ਉੱਠਿਆ ਕੂਕਾਂ ਮਾਰ
ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਵਿਹੜੇ ਧੀਆਂ, ਜਾਂ ਕੋਈ ਰੂਹ 'ਤੇ ਭਾਰ

ਏਸ ਨਗਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਹੁਣ, ਕਿੰਝ ਕਰੀਏ ਇਤਬਾਰ?
ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਗੁਲਦਸਤੇ ਰੱਖਣ, ਬੁੱਕਲ਼ ਵਿਚ ਕਟਾਰ

ਸੁਬ੍ਹਾ-ਸਵੇਰੇ ਅੱਖ ਸੀ ਖੁੱਲੀ, ਰੂਹ 'ਤੇ ਬੜਾ ਸੀ ਭਾਰ

ਰਾਤੀਂ ਸੁਪਨੇ ਦੇ ਵਿਚ ਆਇਆ, ਕਿਸਦੇ ਸੰਗ ਤਕਰਾਰ?

ਸਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤੌਹੀਨ ਦੇਖ ਕੇ, ਹੁੰਦਾ ਬਹੁਤ ਖੁਆਰ
ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਨਿਤ ਹੀ ਰੋਂਦਾ, ਰੋਂਦਾ ਇਕ ਫ਼ਨਕਾਰ

ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਤੂੰ ਦੇਖੀਂ, ਰਹਿਣਾ ਸਿਰ 'ਤੇ ਭਾਰ
ਡਿੱਗੀ ਹੈ ਦਹਿਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਆ ਕੇ, ਰੱਤ ਭਿੱਜੀ ਅਖ਼ਬਾਰ

ਨਾ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੀ ਪੀੜ ਪਛਾਣਨ, ਨਾ ਨਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਸਾਰ
ਅੰਨ੍ਹੇ ਬੋਲ਼ੇ ਖਿੱਚੀ ਫਿਰਦੇ, ਦੋ ਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ

ਨਾ ਮੈਥੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੈਂ ਤੂੰ, ਨਾ ਕਰਦੈਂ ਇਨਕਾਰ
ਭੋਲ਼ੇ ਪੰਛੀ ਅਪਣੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਏਦਾਂ ਤਾਂ ਨਾ ਮਾਰ

ਉਡਣ ਦੇ ਏਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੂੰ, ਘਰ ਰਖ ਕੇ ਨਾ ਮਾਰ
ਤੇਰੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਜੀਕਣ ਲੋਚੀ, ਕੂੰਜੜੀਆਂ ਦੀ ਡਾਰ


ਮਜਬੂਰੀ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਬਲਜਿੰਦਰ ਕੌਰ

ਮਨ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਸੀ
ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ
ਮੈਂ ਆਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਤੱਕ ਰਹੀ ਸੀ
ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਤਾਰਾ ਟੁੱਟਿਆ
ਮੈਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰ

ਹੱਥ ਅੱਗੇ ਕਰ ਲਿਆ
ਕੁਝ ਮੰਗਣ ਲਈ.......

ਉਹ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਵੇਖ ਕੇ ਹੱਸਿਆ
ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗਾ
ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ?
ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪ ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹਾਂ..
ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ,
ਸਭ ਕੁਝ ਹੈ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਤਾਂ....
ਕੀ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ
ਇੱਕ ਰਾਤ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ
ਵਿੱਚ ਪਨਾਹ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ ?
ਮੈਂ ਕੰਬ ਗਈ
ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲਦੇ ਹੀ ਮੇਰਾ ਹੱਥ ਪਿੱਛੇ ਸਰਕ ਗਿਆ...

ਤਾਰਾ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿੱਥੇ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਸੀ।
ਅੱਜ ਵੀ ਜਦੋਂ ਉਦਾਸ ਹੁੰਦੀ ਹਾਂ
ਛੱਤ ਤੇ ਖੜ੍ਹ ਤਾਰਿਆਂ ਵੱਲ ਤਕਦੀ ਹਾਂ
ਉਸੇ ਤਾਰੇ ਨੂੰ ਲੱਭਦੀ ਹਾਂ,
ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਦੱਸਣ ਲਈ।
ਕਿ ਤੂੰ ਤਾਂ ਟੁੱਟ ਕੇ ਵੀ
ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਸਮਾ ਸਕਦਾ ਹੈਂ
ਪਰ ਮੈਂ
ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਸਿਰਜਣ ਦੀ ਸਮੱਰਥਾ ਪਾ ਕੇ ਵੀ
ਇਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੋਨੇ ਨੂੰ
ਆਪਣਾ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੀ।
ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ
ਆਪਣੇ ਘਰ ਇੱਕ ਰਾਤ ਲਈ ਪਨਾਹ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੀ
ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਇਹੀ ਮੇਰੀ ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਹੈ........


ਕੁਝ ਕੁ ਯਾਦਾਂ........... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਪ੍ਰੋ. ਜਸਪਾਲ ਘਈ

ਕੁਝ ਕੁ ਯਾਦਾਂ ਦੂਰ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਬੁਲਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਅਪਣੀ ਤਨਹਾਈ 'ਚ ਇਉਂ ਮਹਿਫਿ਼ਲ ਸਜਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ

ਰਾਤ ਦਾ ਅੰਨ੍ਹਾ ਸਫ਼ਰ, ਏਦਾਂ ਮੁਕਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਖ਼ਾਬ ਸੌਂ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਤਾਂ ਤਾਰੇ ਜਗਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ

ਆਪ ਹੀ ਵੰਝਲੀ ਹਾਂ ਮੈਂ, ਤੇ ਆਪ ਹੀ ਵੰਝਲ ਵੀ ਹਾਂ

ਗੀਤ ਵਿਚ ਢਲ਼ਦਾ ਹਾਂ ਖੁ਼ਦ ਤੇ ਖੁ਼ਦ ਹੀ ਗਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ

ਮੈਂ ਨਿਰੀ ਖੁ਼ਸ਼ਬੂ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਫੈਲਣਾ ਹੀ ਫੈਲਣੈਂ
ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀਵਾਰ 'ਚੋਂ ਰਸਤਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ

ਪਿਆਰ-ਤੱਕਣੀ ਤੇਰੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਜਿਵੇਂ ਬਰਸਾਤ ਹੈ
ਜਿ਼ੰਦਗੀ ਦਾ ਥਲ ਇਦ੍ਹੇ ਸੰਗਸੰਗ ਲੰਘਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ

ਹਾਲੇ ਵੀ ਨੰਨ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਕੋਈ ਬਾਲ ਮੇਰੇ ਮਨ 'ਚ ਹੈ
ਹਾਲੇ ਵੀ ਚੰਨ ਨੂੰ ਹਥੇਲੀ ਤੇ ਉਠਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ

ਮੇਰੇ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਰਾ ਪੁੱਛੋ ਮਿਰੇ ਫ਼ਨ ਦਾ ਕਮਾਲ
ਮਿਸਰੇ ਮਿਸਰੇ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਵਾਹ ਵਾਹ ਕਹਾ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ


ਅੰਤਰ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਸਿ਼ਵਚਰਨ

ਕੀਜ ਅੰਤਰ ਹੈ
ਬਿਜੜੇ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ
ਤੇ
ਡਰਾਇੰਗ ਰੂਮ 'ਚ ਪਏ ਆਰਟਪੀਸ 'ਚ
ਇਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ

ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਅਥਾਹ ਪਿਆਰ ਦਾ
ਤੇ
ਦੂਜਾ ਅਮੀਰੀ ਤੇ ਗੁਮਾਨ ਦਾ....

ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ
ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਤੇ ਆਦਮੀ 'ਚ
ਪਹਿਲੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਫ਼ਖ਼ਰ ਹੈ
ਕਿ ਉਹ
ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਝੁੰਡ 'ਚ
ਤੇ
ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਗਿਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਕਿ ਉਹ
'ਸਭਿਅਕ' ਸਮਾਜ 'ਚ ਵੀ
ਇਕੱਲਤਾ 'ਚ ਭਟਕ ਰਿਹਾ ਹੈ...

ਅੰਦਰ ਊਂਚੀ ਊਂਚੀ ਲਹਿਰੇਂ......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸਤੀਸ਼ ਬੇਦਾਗ

ਅੰਦਰ ਊਂਚੀ ਊਂਚੀ ਲਹਿਰੇਂ ਉਠਤੀ ਹੈਂ
ਕਾਗਜ਼ ਕੇ ਸਾਹਿਲ ਪੇ ਕਹਾਂ ਉਤਰਤੀ ਹੈਂ

ਮਾਜ਼ੀ ਕੀ ਸ਼ਾਖੋਂ ਸੇ ਲਮਹੇ ਬਰਸਤੇ ਹੈਂ
ਜ਼ਹਨ ਕੇ ਅੰਦਰ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਏਂ ਚਲਤੀ ਹੈਂ

ਆਂਖੋਂ ਕੋ ਬਾਦਲ ਬਾਰਿਸ਼ ਸੇ ਕਿਆ ਲੇਨਾ

ਯੇ ਗਲੀਆਂ ਅਪਨੇ ਪਾਨੀ ਸੇ ਭਰਤੀ ਹੈਂ

ਬਾੜ੍ਹ ਮੇਂ ਬਹਿ ਜਾਤੀ ਹੈਂ ਦਿਲ ਕੀ ਦੀਵਾਰੇਂ
ਤਬ ਆਂਖੋਂ ਸੇ ਇਕ ਦੋ ਬੂੰਦੇਂ ਝਰਤੀ ਹੈਂ

ਅੰਦਰ ਤੋ ਦੀਵਾਨ ਸਾ ਇਕ ਛਪ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਕਾਗ਼ਜ਼ ਪਰ ਅਹਿਸਾਨ ਦੋ ਬੂੰਦੇਂ ਕਰਤੀ ਹੈਂ

ਰੁਕੀ ਰੁਕੀ ਰਹਤੀਂ ਹੈਂ ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ ਬੂੰਦੇਂ
ਰੁਖਸਾਰੋਂ ਪਰ ਆ ਕੇ ਕਹਾਂ ਠਹਿਰਤੀ ਹੈਂ


ਫ਼ਰਕ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਪ੍ਰਿੰਸ ਧੁੰਨਾ

ਰਸਤਿਆ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆ ਚ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।।।

ਰਸਤੇ ਵੀ ਟੁੱਟਦੇ ਨੇ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ
ਰਸਤੇ ਨਵੇਂ ਵੀ ਬਣਦੇ ਨੇ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ।।
ਰਸਤੇ ਕਈ ਵੇਰਾਂ ਦੋਰਾਹਿਆ ਚੋਰਾਂਹਿਆ ਚ ਵੰਡੇ ਜਾਦੇ ਨੇ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ।।।


ਰਸਤਿਆ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆ ਚ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।।।

ਰਸਤੇ ਕੱਚੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਤੇ ਪੱਕੇ ਵੀ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ
ਰਸਤੇ ਕਈ ਵੇਰਾਂ ਭਟਕ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ
ਕੁੱਝ ਰਸਤੇ ਬੇਨਾਮ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵੀ।।।।

ਰਸਤਿਆ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆ ਚ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।।।

ਪਰ ਹਾਂ ਦੋਸਤੋ... ਦੋ ਕੁ ਫਰਕ ਹੁੰਦੇ ਨੇ
ਇੱਕ ਰਰੇ ਤੋ ਪਹਿਲਾ ਸਿਆਰੀ ਦਾ ਤੇ
ਦੂਜਾ ਸਸੇ ਦੇ ਪੈਰ ਚ ਬਿੰਦੀ ਦਾ।।।

ਬਾਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚ ਜਾਣਿਓ।।।।।
ਰਸਤਿਆ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆ ਚ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।।।

ਸਾਕੀਆ ਤੇਰਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨਿਰਮਲ

ਸਾਕੀਆ ਤੇਰਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ
ਦਿਲ ਮੇਰੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਹਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ

ਜੋ ਤੇਰੇ ਨੈਣਾਂ 'ਚੋਂ ਅੱਜ ਪੀਤੀ ਸ਼ਰਾਬ
ਬੋਝ ਗ਼ਮ ਦਾ ਪਾਰਾ ਪਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ

ਜਾਮ ਇਕ ਲੈ ਕੇ ਕਿਹਾ ਪੰਡਤ ਹੁਰਾਂ

ਆਪਣਾ ਤਾਂ ਪਾਰ ਉਤਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ

ਤੌਬਾ ਮੈਂ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਮਨ ਕਿਹਾ
ਹਾਏ ਰੱਬਾ, ਇਹ ਕੀ ਕਾਰਾ ਹੋ ਗਿਆ

ਆਪ ਸੀ ਮੈਖਾਨੇ ਅੰਦਰ ਦਿਨ ਢਲ਼ੇ
ਸ਼ੈਖ ਜੀ ਇਹ ਤਾਂ ਪੁਆੜਾ ਹੋ ਗਿਆ


ਇੰਨੀ ਕੁ ਸਾਡੀ ਸਾਂਝ ਹੋਵੇ........... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਸ਼ੈਲੀ ਅਰੋੜਾ

ਕਿਹੜੀ ਹੋਵੇ ਸ਼ਰਾਰਤ, ਕਿਹੜੀ ਪਿਆਰੀ ਸੋਗਾਤ ਹੋਵੇ,
ਕਿੰਝ ਮਨਾਇਏ ਦੱਸੋ, ਜਦ ਕੋਈ ਪਿਆਰਾ ਨਾਰਾਜ ਹੋਵੇ,

ਮੰਨ ਜਾਦਾਂ ਬੰਦਾ ਅਕਸਰ, ਜੇ ਗੈਰਾਂ ਤੋ ਨਾਰਾਜ ਹੋਵੇ,
ਕਿੱਦਾ ਮੰਨੇ ਭਲਾ, ਜਦ ਨਿੱਜ ਤੋਂ ਹੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਵੇ,

ਤਾਰੇ ਹੈਰਾਨ, ਚੰਨ ਵੀ ਰੋ ਰੋ ਹੋਈ ਬੈਠਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ,
ਖੋਲ ਜੁਲਫਾ, ਛੱਡ ਹਨੇਰਾ, ਰਾਤ ਕਾਲੀ ਆਜਾਦ ਹੋਵੇ,

ਜਿਸਮਾਂ ਵਾਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨੀ ਰੱਖਣਾ ਕੋਈ ੳ ਸੱਜਣਾ,
ਮੈਂ ਮਰਾਂ, ਤੇਰੀ ਅੱਖ ਰੋਵੇ, ਬਸ ਇੰਨੀ ਕੁ ਸਾਡੀ ਸਾਂਝ ਹੋਵੇ,

ਰਾਤ ਬੀਤੀ ਨਾਲ ਗਮਾਂ ਦੇ ਬਾਤਾਂ ਪਾਉਦੇਂ ਪਾਉਦੇਂ,
ਰੱਬ ਕਰੇ ਮੇਹਰ, ਸੁੱਖਾ ਵਾਲੀ ਹੁਣ ਪਰਭਾਤ ਹੋਵੇ,

ਕੁੜੀਉ, ਥੋੜੀ ਸ਼ਰਮ, ਤਮੀਜ ਤੇ ਲਿਹਾਜ ਰਹਿਣ ਦੋ,
ਰੁਲਦਿਆਂ ਨੇ ਫਿਰ ਉਹੀ, ਜਿੰਨਾ ਦੀ ਝੋਲੀ ਦਾਗ ਹੋਵੇ,

ਉਹ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਾਹਦੀ, ਜੋ ਨਿੱਭੇ ਨਾ ਆਖਿਰੀ ਸਾਹਾਂ ਤੱਕ,
ਯਾਰੀ ਉਹ ਵੀ ਮਾੜੀ, ਜਿਹਦੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਕੋਈ ਰਾਜ ਹੋਵੇ,

ਤਰਸਿਆ ਬਹੁਤ ਮੈਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਭਿੱਜਣ ਲਈ,
ਆ ਯਾਰਾ, ਛੋਹ ਦਿਲ ਨੂੰ, ਜਵਾਨੀ ਵਾਲੀ ਬਰਸਾਤ ਹੋਵੇ।।


ਤੇਰੇ ਲਈ ਜੋ ਲਿਖੇ ਗੀਤ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਜਸਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ

ਤੇਰੇ ਲਈ ਜੋ ਲਿਖੇ ਗੀਤ ਅਧੂਰੇ ਨੇ ਹਾਲੇ,
ਕੀਹਦੇ ਆਸਰੇ ਪੂਰੇ ਕਰਾਂਗਾ ਮੈਂ।
ਵਾਅਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਵਾਂ,
ਹੌਲ਼ੀ-ਹੌਲ਼ੀ ਦਿਲ 'ਤੇ ਪੱਥਰ ਧਰਾਂਗਾ ਮੈਂ।
ਕੁੱਲ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਵਣ,

ਅਪਣੀਆਂ ਪੀੜਾਂ ਤਾਂ ਆਪੇ ਜਰਾਂਗਾ ਮੈਂ।
ਪੈਰੀਂ ਬੇੜੀ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹੱਥਕੜੀਆਂ,
ਇਸ਼ਕ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਆਪੇ ਤਰਾਂਗਾ ਮੈਂ।
ਜਿੱਤਣ ਦੇ ਲਈ ਭਾਵੇਂ ਬਾਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਖੇਡੀ,
ਪਰ ਸੋਚਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਏਡੀ ਛੇਤੀ ਹਰਾਂਗਾ ਮੈਂ।
ਹਨ੍ਹੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਚੀਰਨ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਕਰਦਾ ਸਾਂ
ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸ਼ਾਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਐਨਾ ਡਰਾਂਗਾ ਮੈਂ।
ਦਾਰੂ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਸੰਧੂ ਯਾਰਾਨਾ ਪਾ ਬੈਠਾ,
ਖਰ ਚੱਲਿਆ, ਹੁਣ ਲੱਗਦਾ ਛੇਤੀ ਮਰਾਂਗਾ ਮੈਂ।


ਗਣਤੰਤਰ ਦੇ 58 ਵਰ੍ਹੇ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਰਿਸ਼ੀ ਗੁਲਾਟੀ

ਗਣਤੰਤਰ ਦੇ 58 ਵਰ੍ਹੇ
ਮੁੱਠੀ ‘ਚੋਂ ਰੇਤ ਵਾਂਗ ਕਿਰੇ
ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ
58 ਵਾਲਾ ਕਾਬਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ
ਸੰਵਿਧਾਨ ਖੁਦ 58 ਦਾ ਹੋ ਗਿਆ

ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਹੁਣ ਕੋਈ ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ?
58 ਵਰ੍ਹੇ, ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਸਫ਼ਰ
ਗੱਡੇ ਤੋਂ ਗੱਡੀ ਦਾ
ਪਜਾਮੇ ਤੋਂ ਕੈਪਰੀ ਦਾ
ਦਸਤਾਰ ਤੋਂ ਟੋਪੀ ਦਾ
ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਖਲਾਅ ਦਾ
ਇਸ ਸਫ਼ਰ ‘ਚ ਕਈ ਸਟੇਸ਼ਨ
ਚੰਦਰਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ’84 ਦਾ
ਰੋਂਦਾ ਅੱਜ ਵੀ ਮੇਰਾ ਦਿਲ
ਸੁੰਞੀ ਗੋਦ ਤੇ ਸੁੰਞੀ ਮਾਂਗ
ਬੁੱਢੀ ਅੱਖ ‘ਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸਿੱਲ੍ਹ
ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਦੰਗੇ
ਗੋਧਰਾ ਤੇ ਬਾਬਰੀ
ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਖੂਨ ਹੋਰ ਮੰਗੇ
ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤ ਲੋਕ
ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਵੋਟ
ਭੜਕਾਉਂਦੇ
ਭਰਾ ਨਾਲ ਭਰਾ ਲੜਾਉਂਦੇ
ਭੜਕਾਇਆ
ਕੁਰਸੀ ਨੂੰ ਪਾਇਆ
ਜਨਤਾ ਨੇ ਮੌਤ ਨੂੰ ਗਲ ਲਾਇਆ
ਹਰ ਦੁੱਖ ਜਨਤਾ ਨੇ ਸਹਿਣਾ
ਰਾਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਰਹੀਮ ਹੋਵੇ
ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੇ ਕੀ ਲੈਣਾ ?
58 ਵਰ੍ਹੇ
ਬੇਕਾਰੀ ਦੇ, ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਦੇ
ਵਧਦੀਆਂ ਲੁੱਟਾਂ, ਚੋਰੀ ਚਕਾਰੀ ਦੇ
ਦਹੇਜ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ
ਢੋਂਗੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਦੇ
ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਤੇ ਮਕਾਰੀ ਦੇ
ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰੀ ਤੇ
ਬੇ-ਲਗਾਮ ਠਾਣੇਦਾਰੀ ਦੇ
ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਦਾ ਵਧਦਾ ਪਾੜਾ
ਦੂਜੇ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ‘ਤੇ ਸਾੜਾ
ਘਟੀਆ ਰਾਜਨੀਤੀ
ਉਹ ਤਾਂ ਗਿਆ
ਜਿਸਨੇ ਮੁਖਾਲਫ਼ਤ ਕੀਤੀ
ਸਾਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਪੈਣਾ
ਭਗਤ ਤੇ ਊਧਮ ਸਰਦਾਰ
ਸਾਨੂੰ ਹੈ ਬਣਨਾ ਪੈਣਾ
ਗਿਆ ਜ਼ਮਾਨਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ
ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨਾ ਪੈਣਾ
ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦੇ
ਇਸ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹੋਂ ਹੀ ਵੱਢਣਾ ਪੈਣਾ
ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਚਿੰਤਾ
ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੀ
ਘਟਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਿਆਂ ਦੀ
ਸਮਝਦੇ ਨਹੀਂ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੁਦਰਤ ਦਾ
ਹਰ ਸਾਲ ਵਧਦੀ ਗਰਮੀ, ਸਰਦੀ ਦਾ
ਬੱਸ ਰੇਹਾਂ ਸਪਰੇਆਂ ਸੁੱਟੀ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ
ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕੋਖ ਲੁੱਟੀ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ
ਨਵੇਂ ਰੁੱਖ ਤਾਂ ਲਗਾਉਣੇ ਕੀ
ਪੁਰਾਣੇ ਵੱਢ-ਵੱਢ ਸੁੱਟੀ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ
ਕਿਰਤ ਕਰੋ ਤੇ ਵੰਡ ਛਕੋ
ਹਾਏ ਮੇਰੇ ਮੌਲਾ
ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੋਰ
ਛਕਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ
ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਸਮਝ
ਸੁੱਤਾ ਪਿਆ ਕਿਰਤੀ
ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
ਬਾਬਿਆਂ ਨਾਲ ਬਿਰਤੀ
ਜਾਗ ਕਿਰਤੀ ਜਾਗ
ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਸੁੱਤਾ ਰਿਹਾ
ਤੇਰੇ ਸੁੱਤੇ ਰਹਿਣਗੇ ਭਾਗ
ਆਓ ਸਾਥੀਓ ਆਓ
ਹੱਥ ਨਾਲ਼ ਹੱਥ ਮਿਲਾਓ
ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ
ਰਲ ਕੇ ਸੁਲਝਾਓ
ਤਰੱਕੀ ਕਿਵੇਂ ਨਾਂ ਹੋਵੇਗੀ
ਜੇ ਹਿੰਮਤ ਕਰੇ ਇਨਸਾਨ
ਹਰ ਚਿਹਰਾ ਜੇਕਰ ਟਹਿਕੇਗਾ
ਤਾਂ ਹੋਵੇਗਾ ਮੇਰਾ ਭਾਰਤ ਮਹਾਨ
****

ਕਰੋ ਤਰਸ ਕੁਝ........... ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ / ਰਣਜੀਤ ਆਜ਼ਾਦ ਕਾਂਝਲਾ

ਕਰੋ ਤਰਸ ਕੁਝ ਸਾਡੇ ਪਾੜ੍ਹਿਆਂ 'ਤੇ
'ਵਾਜ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਲਾ ਰੱਖੋ।
ਦਿਹੁੰ ਪੇਪਰਾਂ ਦੇ ਪੜ੍ਹਾਈ 'ਚ ਮਗ੍ਹਨ ਪਾੜੇ
ਮਾਹੌਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਤੁਸੀਂ ਬਣਾ ਰੱਖੋ।
ਤਿੱਖੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਪਾੜ ਪਰਦੇ,

ਭਜਨ-ਬੰਦਗੀ ਦਾ ਗਾਹ ਨਾ ਪਾ ਰੱਖੋ।
ਸਾਡੇ ਮਨਾਂ 'ਚ ਸਦਾ ਹੀ ਰੱਬ ਵਸਦਾ
ਐਵੇਂ ਖ਼ੁਦਾ ਨੂੰ ਚੱਕਰੀਂ ਨਾ ਪਾ ਰੱਖੋ।


ਫਿਰਦੇ ਫਿੱਸੇ-ਫਿੱਸੇ ਲੋਕ.......... ਗ਼ਜ਼ਲ / ਹਰਕੀਰਤ ਬੱਬੀ ਰਣਸੀਂਹ ( ਕੈਲਗਰੀ )

ਧਰਤ 'ਤੇ ਚਿੱਟੀ ਬਰਫ ਦੀ ਚਾਦਰ, ਤੇ ਨੇ ਚਿੱਟੇ-ਚਿੱਟੇ ਲੋਕ
ਗੂੜ੍ਹੇ ਰੰਗਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਵੀ ਨੇ , ਏਥੇ ਫਿੱਕੇ- ਫਿੱਕੇ ਲੋਕ

ਓਥੇ ਛੋਟੇ ਘਰ ਹੁੰਦੇ ਸੀ , ਦਿਲ ਵੱਡੇ ਸਨ ਯਾਰਾਂ ਦੇ
ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਘਰਾਂ 'ਚ ਵਸਦੇ, ਏਥੇ ਨਿੱਕੇ-ਨਿੱਕੇ ਲੋਕ

ਚੰਗਾ ਖਾਣਾ ਕੰਮ ਤੇ ਕਸਰਤ, ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਸਰੀਰਾਂ ਦੀ

ਬਾਹਰੋਂ ਨੌਂ-ਬਰ-ਨੌਂ ਦਿਸਦੇ ਨੇ, ਅੰਦਰੋਂ ਲਿੱਸੇ-ਲਿੱਸੇ ਲੋਕ

ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹਮਰ ਦੀ ਘੂਕਰ, ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਬੰਜਰ ਸੁਪਨੇ
ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਦੇ ਪਰ ਝੰਬੇ ਹੋਏ, ਫਿਰਦੇ ਫਿੱਸੇ-ਫਿੱਸੇ ਲੋਕ

ਜੋ ਪੂਰਬ ਵਿਚ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਦੇ ਦੀ ਲਾਲੀ ਬਣਕੇ ਜਿਉਂਦੇ ਸੀ
ਉਹ ਪੱਛਮ ਵਿਚ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗੂੰ ਫਿਰਦੇ ਛਿੱਪੇ-ਛਿੱਪੇ ਲੋਕ

ਤੇਰੇ ਵਾਂਗੂ ਇਹ ਵੀ 'ਬੱਬੀ' ਮੁੜ ਜਾਵਣਗੇ ਲੋਚ ਰਹੇ
ਵਕਤ ਦੇ ਪਹੀਏ ਹੇਠ ਨੇ ਦਿਸਦੇ,ਜੋ ਇਹ ਚਿੱਪੇ-ਚਿੱਪੇ ਲੋਕ


ਮਕਬੂਲੀਅਤ.......... ਨਜ਼ਮ/ਕਵਿਤਾ / ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮੋਹੀ

ਮਨਫ਼ੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ
ਕਈ ਮਨਾਂ 'ਚੋਂ
ਸੱਚ ਨੂੰ ਸੱਚ ਆਖ
ਮਿਲ ਜਾਏ ਮਕਬੂ਼ਲੀਅਤ
ਤੰਗ -ਨਜ਼ਰੀ ਦੀ

ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ
ਕੱਚ ਨੂੰ ਵੀ ਸੱਚ ਆਖ
ਸੱਚ ਦੇ ਸਾਹਾਂ ਬਿਨਾਂ ਪਰ
ਜੀਣ ਸੰਭਵ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੇ
ਕੌਣ ਫਿਰ
ਮਕਬੂਲੀਅਤ ਲਈ
ਝੋਲ ਚੁੱਕੇ
ਝੂਠਿਆਂ ਦੀ...????